Της Μαριάννας Τζάννε

Το γάντι στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την τύχη των αυθαίρετων οικισμών της Αττικής ρίχνει η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, την ώρα που στο υπουργείο Περιβάλλοντος επεξεργάζονται ρύθμιση που θα δίνει οριστικές λύσεις νομιμότητας σε γκρίζες περιοχές του Λεκανοπεδίου και στις 10 Οκτωβρίου εκδικάζονται από το ΣτΕ οι προσφυγές ιδιωτών κατά του τελευταίου νόμου για τα αυθαίρετα.
Εδώ και χρόνια η Τοπική Αυτοδιοίκηση, υπουργοί και βουλευτές ασκούν ασφυκτικές πιέσεις για τακτοποίηση αυθαίρετων οικισμών και εντάξεις στο σχέδιο πόλης. Κάθε φορά όμως οι προσπάθειες προσέκρουαν στην αυστηρότητα του ανώτατου δικαστηρίου που ακύρωνε κάθε απόπειρα νομιμοποίησης. Ετσι, εκατοντάδες ιδιοκτησίες σε περιο­χές όπως Γλυφάδα (Γύρισμα Τερψιθέας και Ανάληψη, που βρίσκονται στην α’ και β’ ζώνη του Υμηττού), Χέρωμα Βάρης (β’ ζώνη), Ηλιούπολη, Σκάρπιζα, περιοχές Αγίου Νικολάου και Κίτσι στο Κορωπί (β’ ζώνη), Πανόραμα Παιανίας (β’ ζώνη) κ.ά. αναζητούν διέξοδο και δεν παύουν να επαναφέρουν με κάθε ευκαιρία στην επικαιρότητα την αγωνία τους να νομιμοποιηθούν.

Γιατί η Ολομέλεια έκανε προδικαστικό ερώτημα

Στις 19 Σεπτεμβρίου δημοσιεύτηκαν οι αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ επί των αιτήσεων ακυρώσεως που είχαν ασκήσει οι Δήμοι Κρωπίας, Παιανίας – Γλυκών Νερών και Ηλιουπόλεως κατά του Προεδρικού Διατάγματος για την προστασία του Υμηττού. Με τις ανωτέρω αποφάσεις το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο αποφάσισε να θέσει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) προδικαστικό ερώτημα αναφορικά με το αν απαιτούνταν για την έκδοση του επίμαχου Π.Δ. στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση σύμφωνα με τους ορισμούς της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ. Πρόκειται για έναν από τους βασικούς λόγους ακυρώσεως που πρόβαλαν οι δήμοι ενώπιον του ΣτΕ με αιτήσεις που εκδικάστηκαν από τον Φεβρουάριο του 2013. Νομικοί που χειρίστηκαν την υπόθεση κρίνουν ως ιδιαιτέρως θετική την εξέλιξη, δεδομένου ότι το Ε’ Τμήμα είχε αποφανθεί, κατά την επεξεργασία του Π.Δ., ότι δεν απαιτείται η τήρηση της επίμαχης διαδικασίας. Βεβαιότητα που δεν έδειξε η ολομέλεια του δικαστηρίου. Σύμφωνα με τον συνταγματολόγο-δικηγόρο Απόστολο Παπακωνσταντίνου, μετά την έκδοση της απόφασης του ΔΕΕ «η Ολομέλεια του ΣτΕ θα αποφανθεί κατά τρόπο οριστικό επί των αιτήσεων ακυρώσεως των δήμων και στη συνέχεια επί των αιτήσεων ακυρώσεως που έχουν ασκηθεί από δεκάδες ιδιοκτήτες ακινήτων». Ο κ. Παπακωνσταντίνου εκπροσωπεί μερικούς από τους δήμους οι οποίοι έχουν κινηθεί εναντίον του Π.Δ. για τον Υμηττό, αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά και πολλούς ιδιώτες οι οποίοι συνεχίζουν να καταθέτουν προσφυγές ζητώντας να αποκτήσουν δικαίωμα αξιοποίησης των περιουσιακών τους στοιχείων, που ως επί το πλείστον βρίσκονται στην α’ και β’ ζώνη της περιοχής του Υμηττού. Υποστηρίζει ότι «το κράτος θεσπίζοντας μέτρα για την προστασία του Υμηττού  δέσμευσε, με την πραγματική και τη νομική έννοια του όρου, εκατοντάδες ιδιοκτησίες χωρίς να συντρέχει ορισμένος λόγος δημοσίου συμφέροντος. Οι ιδιοκτησίες αυτές απώλεσαν έτσι την εμπορική τους αξία και οδήγησαν σε απόγνωση τους κυρίους τους», εξηγεί ο κ. Παπακωνσταντίνου. Οπως αναφέρεται, δεν πρόκειται μόνο για οικόπεδα, αλλά ακόμη και για αγροτική γη που έχει ενταχθεί στην α’ ζώνη απολύτου προστασίας. Για την οικοπεδοποίηση του βουνού από ιδιώτες, δήμους και κρατικούς φορείς καταβάλλονται προσπάθειες εδώ και πολλές δεκαετίες. Ο Δήμος Γλυφάδας, για παράδειγμα, με σειρά αποφάσεων του δημοτικού συμβουλίου, ζητούσε να συμπεριληφθούν στο σχέδιο πόλης οι εκτάσεις των οικισμών Ανάληψη και Γύρισμα Τερψιθέας. Ανάλογες πιέσεις ασκήθηκαν και από άλλους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίες όμως προσέκρουσαν στο ΣτΕ με το σκεπτικό ότι δεν ήταν δυνατόν να αποδεσμευτούν οι ιδιοκτησίες αυτές, αφού κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε ανεπίτρεπτη μείωση της προστασίας του ορεινού όγκου.

Το ΥΠΕΚΑ κλείνει το μάτι στα αυθαίρετα

Με το Π.Δ. για τον Υμηττό που θέσπισε το ΥΠΕΚΑ πριν από τέσσερα χρόνια αυξάνονται κατά 25% τα όρια απολύτου προστασίας (α’ ζώνη) του Υμηττού (93.000 στρέμματα από 76.000 στρέμματα που προέβλεπε το διάταγμα του 1978), απαγορεύοντας τη δόμηση και κλείνοντας όλα τα παράθυρα των αμαρτωλών αναψυκτηρίων που μετατρέπονταν σε βίλες. Στη β’ ζώνη αυξήθηκαν τα όρια αρτιότητας στα 40 στρέμματα από τα 4 στρέμματα και καταργήθηκαν οι παρεκκλίσεις.

Πριν από έναν χρόνο όμως το υπουργείο Περιβάλλοντος έκλεισε και πάλι το μάτι στους αυθαιρετούχους με ρύθμιση που πέρασε στον τελευταίο νόμο για τα αυθαίρετα (4178/2013). Ειδικότερα, προβλέπεται εξαίρεση από την κατεδάφιση για 10 χρόνια όσων αυθαιρέτων δεν βρίσκονται σε δασική ή αναδασωτέα περιοχή, με το σκεπτικό ότι περιοχές για τις οποίες δεν έχουν καθοριστεί ή αναθεωρηθεί οι χρήσεις γης για 25 έτη μπορούν να εξαιρεθούν από τις κυρώσεις της νομοθεσίας. Στο Π.Δ. προβλεπόταν επίσης η καταγραφή από τις δασικές υπηρεσίες και τις πολεοδομίες των αυθαιρέτων και στις τρεις ζώνες προστασίας του βουνού, αλλά και η κατεδάφιση όσων είχαν τελεσίδικα πρωτόκολλα. Ούτε όμως αυτή η πρόβλεψη πέρασε ποτέ στην υλοποίηση.