Το μέτρο της φορολόγησης των αδήλωτων καταθέσεων βασίζεται στον νόμο 3888 του 2010 που είχε ψηφιστεί επί υπουργίας Γιώργου Παπακωνσταντίνου και αφορούσε τη φορολόγηση της αδικαιολόγητης προσαύξησης περιουσίας. Ουσιαστικά, επρόκειτο για ένα νομοθέτημα που στόχευε στην αύξηση των φορολογικών εσόδων επιβάλλοντας αναδρομική φορολόγηση στις καταθέσεις με άνοιγμα των τραπεζικών λογαριασμών και πρόσχημα την καταπολέμηση του ξεπλύματος αδήλωτου χρήματος. Το μέτρο του αναδρομικού ελέγχου και φορολόγησης των καταθέσεων περιλαμβάνεται στις εισπρακτικού χαρακτήρα παρεμβάσεις του πολυνομοσχεδίου, το περιεχόμενο του οποίου οριστικοποιείται σύντομα. Πώς θα λειτουργήσει; Η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων έχει ζητήσει από την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών τα στοιχεία για τις κινήσεις όλων των τραπεζικών λογαριασμών των φορολογουμένων. Οι λογαριασμοί θα ομαδοποιηθούν από Αριθμό Φορολογικού Μητρώου του φορολογουμένου.
Οι μέσες ροές
Για κάθε φορολογούμενο η Εφορία πρόκειται να υπολογίσει τις καθαρές εισροές χρημάτων, δηλαδή θα αποκλειστούν οι μεταφορές ποσών από λογαριασμό σε λογαριασμό του ίδιου φορολογούμενου. Όταν υπολογιστούν οι καθαρές εισροές ποσών στους τραπεζικούς λογαριασμούς κάθε φορολογουμένου, για την περίοδο 2000-2014, τότε θα γίνει, βάσει ενός ειδικού αλγόριθμου ο οποίος τώρα «κατασκευάζεται» από τις ελεγκτικές υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών, μια σύγκριση με τα ποσά που έχει δηλώσει στις φορολογικές του δηλώσεις κάθε φορολογούμενος. Από το ποσό που δήλωσε κάθε χρόνο, βάσει του αλγορίθμου, θα αφαιρεθούν δαπάνες που έχει δηλώσει ή που προκύπτουν τεκμαρτά, προκειμένου να υπολογιστεί για κάθε έτος το ποσό που μπορούσε να αποταμιεύσει. Έτσι, θα προκύψουν δύο αριθμοί. Το ποσό που θα μπορούσε να αποταμιεύσει και το ποσό που εισέρευσε καθαρά στους τραπεζικούς του λογαριασμούς, στο τέλος κάθε έτους. Αν το ποσό που αποταμιεύτηκε ήταν τελικά μεγαλύτερο από το ποσό που θα μπορούσε να αποταμιευτεί, η διαφορά αυτή είναι αδήλωτο εισόδημα.
Το ραβασάκι
Ο φορολογούμενος θα ειδοποιηθεί από το υπουργείο Οικονομικών ότι από τους ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν στις καταθέσεις του προκύπτει ότι έχει αδήλωτα ποσά στις τραπεζικές του καταθέσεις και ότι θα έχει τη δυνατότητα να τα νομιμοποιήσει καταβάλλοντας ένα συγκεκριμένο ποσοστό φόρου, όπως, για παράδειγμα, 20% επί του αδήλωτου ποσού. Αν δεν δεχτεί να καταβάλλει το φόρο, τότε θα εκδίδεται αυτόματα εντολή φορολογικού ελέγχου και ο φορολογούμενος θα καλείται να προσκομίσει όλα τα δικαιολογητικά στην Εφορία από τα οποία να προκύπτει ότι έχει φορολογηθεί για όλα τα εισοδήματά του. Να σημειωθεί ότι ήδη το ΥΠΟΙΚ έχει επεξεργαστεί τους τραπεζικούς λογαριασμούς όσων πραγματοποίησαν κινήσεις άνω των 300.000 ευρώ και έχουν προκύψει περίπου 30.000 καταθέτες με αποκλίσεις.
Στη θεωρία που έχει βάλει στο χαρτί το υπουργείο Οικονομικών, τα παραπάνω φαντάζουν λογικά και σωστά. Μόνο που μαζί με τα ξερά κινδυνεύουν να καούν και πολλά χλωρά. Ας δούμε μερικές τέτοιες περιπτώσεις.
Οι συνδικαιούχοι
Μεγάλα προβλήματα πρόκειται να υπάρξουν με φορολογουμένους οι οποίοι διακίνησαν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς ποσά που ανήκουν σε συγγενικά τους πρόσωπα, όπως είναι η αποταμίευση των γονιών τους. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ίδιοι διαχειρίστηκαν τα ποσά αυτά, αλλά τώρα με τον έλεγχο των καταθέσεων θα κληθούν να αποδείξουν πού τα βρήκαν. Θα πρέπει να συγκεντρώσουν παραστατικά, κινήσεις λογαριασμών και θα κινδυνεύσουν να πρέπει να πληρώσουν φόρους για δωρεές χρηματικών ποσών, μόνο και μόνο επειδή προσωρινά τα ποσά αυτά μπήκαν στους λογαριασμούς τους χωρίς να είναι δικά τους.
Μπελάς τα χρηματιστηριακά κέρδη
Εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι πραγματοποίησαν πωλήσεις μετοχών στο χρηματιστήριο τα οποία κατατέθηκαν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Το ίδιο έγινε και με εκατομμύρια φορολογουμένους οι οποίοι εισέπραξαν τόκους από προθεσμιακές καταθέσεις και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου. Το ίδιο έγινε και με εκατομμύρια φορολογουμένους που τις καλές περιόδους του Χρηματιστηρίου εισέπρατταν μερίσματα.
Ολα τα παραπάνω ποσά δεν ήταν υποχρεωμένοι έως και το 2012 να τα δηλώσουν στη φορολογική τους δήλωση, καθώς είχαν φορολογηθεί στην πηγή και έτσι είχε εξαντληθεί και η φορολογική υποχρέωση των δικαιούχων τους. Η δήλωσή τους ήταν καθαρά προαιρετική μόνο και μόνο για την κάλυψη τεκμηρίων, δηλαδή δαπανών για αγορά περιουσιακών στοιχείων.
Το ερώτημα είναι τι θα πρέπει να κάνει ένας φορολογούμενος που θα φανεί ότι έχει καταθέσεις στον τραπεζικό του λογαριασμό ποσών από πώληση μετοχών, τα οποία δεν ήταν υποχρεωμένος να δηλώσει. Θα χαρακτηριστεί φοροφυγάς, θα κληθεί να πληρώσει αδίκως φόρο για να νομιμοποιήσει αυτά τα ποσά και για να αποφύγει τη φορολόγηση θα πρέπει να τρέχει μερικούς μήνες για να συγκεντρώσει δικαιολογητικά (πινάκια κ.λπ.) που να δείχνουν ότι έχει ήδη φορολογηθεί. Αν καταφέρει, βέβαια, να τα συγκεντρώσει διότι πολλές χρηματιστηριακές εταιρείες έχουν στο μεταξύ κλείσει, άλλων τα αρχεία έχουν χαθεί και πολλοί φορολογούμενοι δεν θα μπορέσουν να τρέχουν για να συγκεντρώσουν τα παραστατικά.
Παγίδα η πώληση ακινήτου
Σε εξαιρετικά δυσμενή θέση πρόκειται να έρθουν και όσοι μεταξύ 2000 και 2010, δηλαδή πριν αρχίσει η κατάρρευση των τιμών των ακινήτων, προχώρησαν στην πώληση κάποιου ακινήτου. Αυτή την περίοδο οι τιμές πώλησης των ακινήτων ήταν σημαντικά υψηλότερες σε σχέση με τις αντικειμενικές αξίες οι οποίες κατά κανόνα εγγράφονταν στα συμβόλαια προκειμένου ο αγοραστής να γλυτώσει φόρο μεταβίβασης. Ο πωλητής, ο οποίος εισέπραττε μεγαλύτερο τίμημα από αυτό που αναγραφόταν στο συμβόλαιο, το κατέθετε στον τραπεζικό του λογαριασμό. Βέβαια, δεν είχε κανέναν λόγο για να δηλώσει στη φορολογική του δήλωση το πραγματικό τίμημα (δεν υπήρχε φορολόγηση για τον πωλητή) και δήλωνε το τίμημα που αφορούσε την αντικειμενική αξία. Δεν γλύτωνε φόρο, δεν έκλεβε την Εφορία. Τώρα με τη σύγκριση των καταθέσεων θα εμφανιστεί ότι έχει κρύψει εισόδημα και θα κληθεί να πληρώσει φόρο για αυτό. Θα πρέπει να προσκομίσει συμβόλαια και να εξηγήσει στην Εφορία τον λόγο για τον οποίο δεν δήλωσε στο συμβόλαιο το πραγματικό τίμημα, επιτρέποντας στον αγοραστή να πληρώσει λιγότερο φόρο από αυτόν που του αναλογούσε.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Κεφάλαιο” της 2ας Μαΐου 2015
