Επομένως, οι πράξεις αυτές δεν υπόκεινται στον ακυρωτικό έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας και, συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη. Σε κάθε περίπτωση, ο έλεγχος του κύρους και των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος υπάγεται, σύμφωνα με το άρθρο 100 παρ. 1 περ. β΄ του Συντάγματος, στην αρμοδιότητα του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου”. Η απόφαση έχει ως εξής:
Αριθμός 2787/2015
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 3 Ιουλίου 2015, με την εξής σύνθεση: Ν. Σακελλαρίου, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύων, ελλείποντος του Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, Δ. Πετρούλιας, Αθ. Ράντος, Ε. Σαρπ, Αντιπρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας, Χρ. Ράμμος, Δ. Μαρινάκης, Γ. Παπαγεωργίου, Αικ. Σακελλαροπούλου, Δ. Σκαλτσούνης, Γ. Ποταμιάς, Μ. Γκορτζολίδου, Ε. Νίκα, Ε. Αντωνόπουλος, Σπ. Μαρκάτης, Σπ. Χρυσικοπούλου, Μ. Σταματελάτου, Β. Αραβαντινός, Ε. Κουσιουρής, Β. Ραφτοπούλου, Σύμβουλοι, Όλ. Παπαδοπούλου, Μ. Σωτηροπούλου, Π. Τσούκας, Πάρεδροι. Από τους ανωτέρω οι Σύμβουλοι Ε. Κουσιουρής και Β. Ραφτοπούλου καθώς και ο Πάρεδρος Π. Τσούκας μετέχουν ως αναπληρωματικά μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 26 παρ. 2 του ν. 3719/2008. Γραμματέας η Μ. Παπασαράντη.
Για να δικάσει την από 1η Ιουλίου 2015 αίτηση:
των: 1. Δημητρίου Μαναού . . . . . .. και 2. Σπύρου Νικολάου . . . . . . ., ο οποίος παρέστη αυτοπροσώπως, ως δικηγόρος (Α.Μ. 13500),
κατά των: 1. Πρωθυπουργού, 2. Υπουργικού Συμβουλίου, 3. Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και 4. Υπουργού Οικονομικών, οι οποίοι παρέστησαν με τους: α) Μεταξία Ανδροβιτσανέα, Αντιπρόεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και β) Σταύρο Σπυρόπουλο, Νομικό Σύμβουλο του Κράτους,
και κατά των παρεμβαινόντων: Α) Ειρήνης Μαρούπα . . . . . ., η οποία παρέστη αυτοπροσώπως, ως δικηγόρος . . . . . ., Β) 1. Αθανασίου Καμπαγιάννη . . . . . ., ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Δημήτριο Σαραφιανό . . . ., που τον διόρισε στο ακροατήριο, 2. Δημητρίου Σαραφιανού . . . . ., ο οποίος παρέστη αυτοπροσώπως, ως δικηγόρος . . . . ., 3. Κωνσταντίνου Παπαδάκη . . . . .. ., 4. Δημήτρη Ζώτου . . . . . ., οι οποίοι παρέστησαν με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Δημήτριο Σαραφιανό, που τον διόρισαν στο ακροατήριο, 5. Ιωάννας Αθανάτου . . . . . . , η οποία παρέστη με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Δημήτριο Σαραφιανό, που τον διόρισε στο ακροατήριο, ο οποίος διόρθωσε το επώνυμο στο ορθό «Αθανασάτου», 6. Παντελή Αγγελόπουλου . . . . . . ., 7. Ιωάννη Ραχιώτη . . . . ., οι οποίοι παρέστησαν με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Δημήτριο Σαραφιανό, που τον διόρισαν στο ακροατήριο, 8. Γεωργίου Βλάχου . . . . . ., ο οποίος με προφορική δήλωση στο ακροατήριο του ίδιου πιο πάνω δικηγόρου παραιτήθηκε από το δικόγραφο της κρινομένης παρεμβάσεως, 9. Δημητρίου Μπελαντή . . . . ., 10. Ιωάννη Χατζηαντωνίου . . . . . , 11. Δημητρίου Κουραντή . . . . . και 12. Θεοδώρου Συμεωνίδη . . . . . ., οι οποίοι παρέστησαν με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Δημήτριο Σαραφιανό, που τον διόρισαν στο ακροατήριο, Γ) 1. Βασιλείου Χατζηγιαννάκη . . . . . . . ., ο οποίος παρέστη αυτοπροσώπως, ως δικηγόρος . . . . ., 2. Αριστείδη Κωνσταντάκη . . . . .. , ο οποίος παρέστη με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Βασίλειο Χατζηγιαννάκη, που τον διόρισε στο ακροατήριο και 3. Σαράντου Θεοδωρόπουλου . . . . . ., ο οποίος παρέστη αυτοπροσώπως, ως δικηγόρος . . . ., Δ) Γιώργου Κόκκα . . .. ., ενεργούντος ατομικά και ως νομίμου εκπροσώπου της ΄Ενωσης Προσώπων / Συνασπισμού Πολιτικών Κομμάτων και Κοινωνικών Οργανώσεων με την επωνυμία «Ελληνικό Κίνημα Άμεσης Δημοκρατίας», μεταξύ των οποίων και η Πολιτική Κίνηση «Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία (με) ΄Αμεση Δημοκρατία», που εδρεύουν στην Αθήνα, . . . . ., ο οποίος παρέστη αυτοπροσώπως, ως δικηγόρος,. . . . και Ε) 1. Ιωάννη Τσουκαλά . . . . , ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Κωνσταντίνο Αδάμη. . . ., που νομιμοποιήθηκε με τη συνυπογραφή του δικογράφου από τον παρεμβαίνοντα, 2. Κωνσταντίνου Αδάμη . . . . ., ο οποίος παρέστη αυτοπροσώπως, ως δικηγόρος. . . . και 3. Ευφροσύνης Βερώνη . . . ., η οποία παρέστη με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Κωνσταντίνο Αδάμη, που νομιμοποιήθηκε με τη συνυπογραφή του δικογράφου από την αιτούσα.
Η πιο πάνω αίτηση εισάγεται στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, κατόπιν της από 2 Ιουλίου 2015 πράξης του αρχαιοτέρου Αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, ελλείποντος Προέδρου, λόγω της σπουδαιότητάς της, σύμφωνα με τα άρθρα 14 παρ. 2 εδάφ. α, 20 και 21 του Π.Δ. 18/1989.
Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθούν: α) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’ αριθ. 38/28.6.2015 (ΦΕΚ Α΄ 63) περί προκηρύξεως δημοψηφίσματος για κρίσιμο εθνικό θέμα και β) η από 26.6.2015 πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου περί υποβολής προτάσεως διενέργειας δημοψηφίσματος.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Συμβούλου Δ. Σκαλτσούνη.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον δεύτερο των αιτούντων ως δικηγόρο και ως πληρεξούσιο του πρώτου αιτούντος, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τους παρεμβαίνοντες ως δικηγόρους και ως πληρεξουσίους των λοιπών παρεμβαινόντων και τους αντιπροσώπους των καθ’ ων, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο (4107354, 1392531/2015 έντυπα παραβόλου).
2. Επειδή, ζητείται η ακύρωση α) του π.δ. 38/28.6.2015 (Α΄ 63) περί Προκήρυξης Δημοψηφίσματος για κρίσιμο εθνικό θέμα, και, συγκεκριμένα, για να εγκριθεί ή να απορριφθεί το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015· β) της από 26.6.2015 απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου (Α΄ 62) περί υποβολής πρότασης διενέργειας Δημοψηφίσματος για κρίσιμο εθνικό θέμα κατά το άρθρο 44 παρ. 2 εδ. α΄ του Συντάγματος.
3. Επειδή, η κρινόμενη υπόθεση, λόγω της φύσεώς της και του κατεπείγοντος χαρακτήρα της, εξαιρείται από τις υποθέσεις, η εκδίκαση των οποίων αναστέλλεται δυνάμει της 52626/29.6.2015 εγκυκλίου του Υπουργού Δικαιοσύνης.
4. Επειδή, άσκησαν παρεμβάσεις υπέρ του κύρους των προσβαλλόμενων πράξεων, με ξεχωριστά δικόγραφα, οι: α) Αθανάσιος Καμπαγιάννης κλπ, β) Βασίλειος Χατζηγιαννάκης κλπ, γ) Ειρήνη Μαρούπα, δ) Γιώργος Κόκκας και ε) Ιωάννης Τσουκαλάς κλπ. Οι παρεμβάσεις ασκήθηκαν παραδεκτώς κατά το άρθρο 49 παρ. 2 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8), δεδομένου ότι η αίτηση ακυρώσεως ασκήθηκε την 1η.7.2015, η δε υπόθεση συζητήθηκε, κατά σύντμηση προθεσμίας, στις 3.7.2015· τούτο, διότι δεν ήταν δυνατόν να τηρηθεί η οριζόμενη στη διάταξη αυτή προθεσμία των έξι πλήρων ημερών πριν από τη συζήτηση για την άσκηση των παρεμβάσεων. Εξάλλου, στην παρέμβαση του Αθανασίου Καμπαγιάννη κλπ., με δήλωση του πληρεξουσίου δικηγόρου α) υπέβαλε παραίτηση ο 8ος κατά τη σειρά του δικογράφου, Γεώργιος Βλάχος και, συνεπώς, η παρέμβαση δεν εξετάζεται ως προς αυτόν· β) διορθώθηκε το επώνυμο της 5ης κατά τη σειρά του δικογράφου παρεμβαίνουσας από «Αθανάτου» σε «Αθανασάτου».
5. Επειδή, το Σύνταγμα ορίζει στο άρθρο 44 παρ. 2 ότι: «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει με διάταγμα δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα, ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών, που λαμβάνεται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου. …»· στο άρθρο 95 παρ. 1 ότι: «Στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας ανήκουν ιδίως: α) Η μετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστών πράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβαση εξουσίας ή παράβαση νόμου. β) …»· στο άρθρο 100 παρ. 1 ότι: «1. Συνιστάται Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο στο οποίο υπάγονται: α) … β) Ο έλεγχος του κύρους και των αποτελεσμάτων δημοψηφίσματος που ενεργείται κατά το άρθρο 44 παράγραφος 2. γ) …». Εξάλλου, στο άρθρο 45 παρ. 5 του π.δ. 18/1989 ορίζεται ότι: «Δεν υπόκεινται σε αίτηση ακυρώσεως οι κυβερνητικές πράξεις και διαταγές που ανάγονται στη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας».
6. Επειδή, το Υπουργικό Συμβούλιο κατά τη συνεδρίαση της 26ης.6.2015 αποφάσισε να προτείνει την προκήρυξη δημοψηφίσματος την Κυριακή 5.7.2015 για κρίσιμο εθνικό θέμα σύμφωνα με το άρθρο 44 παρ. 2 εδ. α΄ του Συντάγματος. Το ερώτημα που προτάθηκε ήταν το εξής: «Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.6.2015 και αποτελείται από δύο μέρη τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους; Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and beyond» (Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού) και το δεύτερο «Preliminary Debt Sustainability Analysis» (προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους). Όσοι από τους πολίτες της χώρας απορρίπτουν την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: Δεν εγκρίνεται/ΟΧΙ. Όσοι από τους πολίτες της χώρας συμφωνούν με την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: Εγκρίνεται/ΝΑΙ». Εν συνεχεία, κατά τη συνεδρίαση ΞΕ΄ της 27ης.6.2015 η Ολομέλεια της Βουλής με απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών και, ειδικότερα, με 178 θετικές ψήφους, έκανε δεκτή την ως άνω πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου (βλ. απόφαση της Προέδρου της Βουλής από 28.6.2015, Α΄ 62/28.6.2015). Κατόπιν τούτου, εκδόθηκε το π.δ. 38/2015, με το οποίο προκηρύχθηκε η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για την Κυριακή 5.7.2015 με το ως άνω ερώτημα.
7. Επειδή, το προσβαλλόμενο διάταγμα, εκδοθέν βάσει του άρθρου 44 παρ. 2 του Συντάγματος, όπως και η προσβαλλόμενη πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, αφορούν την προκήρυξη δημοψηφίσματος και συνιστούν, ως εκ τούτου, κυβερνητικές πράξεις αναγόμενες στη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας κατά την έννοια του άρθρου 45 παρ. 5 του π.δ. 18/1989. Επομένως, οι πράξεις αυτές δεν υπόκεινται στον ακυρωτικό έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας και, συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη. Σε κάθε περίπτωση, ο έλεγχος του κύρους και των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος υπάγεται, σύμφωνα με το άρθρο 100 παρ. 1 περ. β΄ του Συντάγματος, στην αρμοδιότητα του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου. Ο Αντιπρόεδρος Δ. Πετρούλιας και οι Σύμβουλοι Χ. Ράμμος, Αικ. Σακελλαροπούλου, Γ. Ποταμιάς, Μ. Γκορτζολίδου, Ε. Νίκα, Σ. Μαρκάτης, προς τη γνώμη των οποίων προσχώρησαν οι Πάρεδροι Ο. Παπαδοπούλου και Μ. Σωτηροπούλου, διατύπωσαν τη συγκλίνουσα γνώμη ότι η αίτηση ακυρώσεως, με την οποία αμφισβητείται το κύρος του προκηρυχθέντος με το προσβαλλόμενο προεδρικό διάταγμα δημοψηφίσματος, είναι απορριπτέα ως απαράδεκτη, διότι, κατά το άρθρο 100 παρ. 1 περ. β΄ του Συντάγματος, ο έλεγχος του κύρους (και των αποτελεσμάτων) δημοψηφίσματος που ενεργείται κατά το άρθρο 44 παρ. 2 του Συντάγματος, υπάγεται στην αρμοδιότητα του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου.
8. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη και να γίνουν δεκτές οι παρεμβάσεις των α) Αθανασίου Καμπαγιάννη κλπ, πλην του Γεωργίου Βλάχου, β) Βασιλείου Χατζηγιαννάκη κλπ, γ) Ειρήνης Μαρούπα, δ) Γιώργου Κόκκα και ε) Ιωάννη Τσουκαλά κλπ.
Δια ταύτα
Απορρίπτει την αίτηση.
Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου.
Δέχεται τις παρεμβάσεις των α) Αθανασίου Καμπαγιάννη κλπ, πλην του Γεωργίου Βλάχου, β) Βασιλείου Χατζηγιαννάκη κλπ, γ) Ειρήνης Μαρούπα, δ) Γιώργου Κόκκα και ε) Ιωάννη Τσουκαλά κλπ.
Επιβάλλει συμμέτρως στους αιτούντες τη δικαστική δαπάνη του Δημοσίου που ανέρχεται σε τετρακόσια εξήντα (460) ευρώ και των παρεμβαινόντων, πλην του Γεωργίου Βλάχου, που ανέρχεται σε εξακόσια σαράντα (640) ευρώ για κάθε παρέμβαση.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 3 Ιουλίου 2015 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση αυθημερόν.
