Ξεγυμνωμένη από φιλοδοξίες για πολιτική και οικονομική ένωση, η ζώνη του κοινού νομίσματος αλλάζει και γίνεται απλώς ένα ωφελιμιστικό πρότζεκτ, σχολιάζει ο έγκυρος αναλυτής Βόλφγκανγκ Μινχάου σε ένα άκρως επικριτικό άρθρο του στους Financial Times, για τους χειρισμούς και τις σκοπιμότητες γύρω από την τελική συμφωνία για την Ελλάδα:
«Μερικά πράγματα από αυτά που πολλοί εξ υμών θεωρούσαν δεδομένα και ορισμένοι από εμάς πίστευαν, τελείωσαν μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο.Ωθώντας τον Αλέξη Τσίπρα σε μια ταπεινωτική ήττα, οι πιστωτές της Ελλάδας πέτυχαν πολλά περισσότερα από μια αλλαγή καθεστώτος στην Ελλάδα ή από το να θέσουν σε κίνδυνο τις σχέσεις τους με την ευρωζώνη.Κατέστρεψαν την ευρωζώνη, όπως την γνωρίζαμε και κατεδάφισαν την ιδέα της νομισματικής ένωσης, που θα ήταν ένα βήμα προς μια δημοκρατική πολιτική ένωση», γράφει ο Μινχάου και συνεχίζει:
«Με αυτό τον τρόπο επανήλθαν στις εθνικιστικές ευρωπαϊκές διαμάχες του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου αιώνα. Υποβάθμισαν την ευρωζώνη σε ένα τοξικό σύστημα συναλλαγματικών ισοτιμών, με ένα κοινόχρηστο κοινό νόμισμα, που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Γερμανίας και παραμένει ενωμένο από την απειλή της απόλυτης εξαθλίωσης για όσους προκαλούν την επικρατούσαν τάξη. Το καλύτερο πράγμα που μπορεί να ειπωθεί για αυτό το Σαββατοκύριακο είναι η βίαιη εντιμότητα αυτών που διαπράττουν αυτή την αλλαγή καθεστώτος.
Δεν ήταν όμως μόνο η βαναυσότητα που ξεχώρισε, ούτε ακόμα η ολική συνθηκολόγηση της Ελλάδας. Η ουσιαστική μετακίνηση είναι ότι η Γερμανία πρότεινε επίσημα έναν μηχανισμό εξόδου. Το Σάββατο ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, υπουργός των Οικονομικών, επέμενε σε μια περιορισμένου χρόνου έξοδο – ένα “timeout” όπως την αποκάλεσε. Εχω ακούσει μερικές τρελές προτάσεις, και αυτή είναι μια από αυτές. Μια χώρα μέλος να σπρώχνει στην έξοδο μια άλλη. Αυτό ήταν το πραγματικό πραξικόπημα του Σαββατοκύριακου: η αλλαγή καθεστώτος στην ευρωζώνη.
Το γεγονός ότι ένα επίσημο Grexit μπορεί να έχει αποφευχθεί για τώρα, είναι επουσιώδες.Το Grexit θα μπει και πάλι στο τραπέζι όταν γίνει και το πιο μικρό πολιτικό ατύχημα- υπάρχουν ακόμα πολλά που μπορεί να στραβώσουν τόσο στην Ελλάδα όσο και στα άλλα ευρωπαικά κοινοβούλια. Οποιαδήποτε άλλη χώρα στο μέλλον, ίσως προκαλέσει την οικονομική ορθοδοξία της Γερμανίας θα αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα.
Ετσι επιστρέφουμε στην πιο τοξική εκδοχή των παλιών μηχανισμών συναλλαγματικής ισοτιμίας της δεκαετίας του 1990 που παγίδευε τις χώρες σε ένα σύστημα το οποίο κυρίως λειτουργούσε προς όφελος της Γερμανίας και οδήγησε στην έξοδο της αγγλικής λίρας και την προσωρινή έξοδο της Ιταλικής λιρέτας. Αυτό που απέμεινε (τότε) ήταν μια συμμαχία χωρών προθύμων να προσαρμόσουν τις οικονομίες τους με αυτή της Γερμανίας. Η Βρετανία έπρεπε να φύγει διότι δεν ήταν πρόθυμη να το κάνει.
Τι θα πρέπει να κάνουν τώρα οι Ελληνες; Ας ξεχάσουν για λίγο την οικονομική διαμάχη των τελευταίων λίγων μηνών για θέματα όπως οι επιπτώσεις της λιτότητας ή των οικονομικών μεταρρυθμίσεων στην ανάπτυξη και να αναρωτηθούν:πιστεύετε πραγματικά ότι ένα οικονομικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, για το οποίο η κυβέρνηση σας δεν είχε πολιτική εντολή (να εφαρμόσει) και το οποίο έχει σαφώς απορριφθεί σε ένα δημοψήφισμα και επιβλήθηκε μέσω ενός καθαρού πολιτικού εκβιασμού, μπορεί θεωρητικά να αποδώσει;
Οι επιπλοκές για την υπόλοιπη ευρωζώνη είναι, το λιγότερο, το ίδιο ανησυχητικές.Σύντομα θα αναρωτιόμαστε εάν αυτή η νέα ευρωζώνη, στην οποία οι αδύναμοι άγονται και φέρονται από τους δυνατούς, μπορεί να είναι βιώσιμη. Μέχρι τώρα το πιο ισχυρό επιχείρημα κατά των προβλέψεων για διάλυση (της ευρωζώνης) ήταν η δυνατή πολιτική δέσμευση όλων των μελών της.
Εάν ρωτήσει κανείς τους Ιταλούς γιατί είναι στην ευρωζώνη, λίγοι θα τονίσουν τα οικονομικά οφέλη. Ήθελαν να ανήκουν στο πλέον φιλόδοξο σχέδιο της ευρωπαικής ενσωμάτωσης που είχε γίνει ποτέ.
Εάν όμως αφαιρεθεί αυτή η πολιτική φιλοδοξία, μπορεί να καταλήξει κανείς σε μια διαφορετική ετυμηγορία. Από καθαρά οικονομικής άποψης, ξέρουμε ότι το ευρώ έχει εργαστεί καλά για την Γερμανία.
Εχει αποδώσει μετρίως καλά για την Ολλανδία και την Αυστρία, παρότι προκάλεσε σε σημαντικό βαθμό οικονομική αστάθεια και στις δυο.
Αλλά για την Ιταλία ήταν μια ολοκληρωτική καταστροφή. Η χώρα δεν έχει καταγράψει σχεδόν καθόλου αύξηση παραγωγικότητας από την υιοθέτηση του ευρώ το 1999. Εάν θέλει κανείς να ρίξει το φταίξιμο στην έλλειψη δομικών μεταρρυθμίσεων, τότε θα πρέπει να εξηγήσει γιατί η Ιταλία είχε αξιόλογους ρυθμούς ανάπτυξης πριν το 1999.Μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι οι Ιταλοί θα στηρίζουν το κοινό νόμισμα σε τρία χρόνια;
Το ευρώ δεν έχει αποδώσει ούτε για την Φινλανδία. Παρότι η χώρα θεωρείται πρωταθλήτρια στις δομικές μεταρρυθμίσεις, η οικονομία της βουλιάζει από τότε που η Nokia έχασε τη θέση της ως η πάλαι ποτέ πρώτη κατασκευάστρια κινητών τηλεφώνων στον κόσμο.
Η Γαλλία τα πήγαινε σχετικά καλά τα πρώτα χρόνια του ευρώ. Αλλά και αυτή τώρα καταγράφει επίμονα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα για την οποία το ευρώ δεν είναι το βέλτιστο.
Μόλις ξεγυμνώσεις την ευρωζώνη από κάθε φιλοδοξία πολιτικής και οικονομικής ένωσης, αυτή αλλάζει σε ένα ωφελιμιστικό project στο οποία οι χώρες μέλη, ψυχρά, θα ζυγίζουν το κόστος και τα οφέλη. Οπως η Βρετανία αξιολογεί τώρα τα σχετικά πλεονεκτήματακ αι μειονεκτήματα του να είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Σε ένα τέτοιο σύστημα, κάποιος, κάπου, θα θέλει κάποτε να φύγει. Και η δυνατή πολιτική θέληση να σωθεί (η ευρωζώνη), δεν θα υπάρχει πλέον».
