Σε διπλωματικές ιστορίες Ψυχρού Πολέμου παραπέμπει το θρίλερ που εκτυλίσσεται ενόψει της Αγίας και Μεγάλης Ιεράς Συνόδου των Ορθόδοξων Εκκλησιών, η οποία αρχίζει την προσεχή Πέμπτη στην Κρήτη.
Πρόκειται για την πρώτη σύνοδο μετά το Σχίσμα των Εκκλησιών το 1054, που επιδιώκει να στείλει σε όλο τον κόσμο μήνυμα ενότητας των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Ωστόσο, οι
δηλώσεις, στο παρά πέντε, μη συμμετοχής από Ορθόδοξα Πατριαρχεία και Εκκλησίες πλήττουν τον οικουμενικό χαρακτήρα της Συνόδου και φέρνουν στο επίκεντρο τη χρόνια διελκυστίνδα Οικουμενικού Πατριαρχείου και Πατριαρχείου Μόσχας.
Κόντρα, η οποία έχει σαφώς πολιτικό χαρακτήρα και αποτύπωμα στη γεωπολιτική σκακιέρα στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης και τη Μέση Ανατολή, από Προκαθημένους που ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, ενώ μαίνεται και η διαμάχη Πατριαρχείων Ιεροσολύμων – Αντιοχείας. Η επικράτηση κλίματος καταλλαγής αποδεικνύεται δύσκολο ζητούμενο, με το Φανάρι να τονίζει ότι η Σύνοδος θα γίνει έστω και με μειωμένη συμμετοχή, την ίδια στιγμή που το ίδιο επιχειρεί κινήσεις εκτόνωσης της κατάστασης. Ενδεικτικά, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το Φανάρι φέρεται αντίθετο στη διεκδίκηση αυτοκεφάλου από την Ουκρανία, συμπλέοντας με τις θέσεις του Πατριαρχείου Μόσχας. Από την άλλη, δεν αποκλείεται και πολιτική διεθνής παρέμβαση με στόχο να επικρατήσει το μήνυμα ενότητας και ειρήνης.
Ειδικότερα, εκκλησιαστικές πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι η Σύνοδος θα γίνει, ωστόσο είναι αβέβαιο με «πόσα και με ποιες», Πατριαρχεία και Εκκλησίες. «Η Σύνοδος πρέπει να είναι, όντως, Πανορθόδοξη και όχι Ελληνορθόδοξη» τονίζουν οι ίδιες πηγές, με τη διάκριση να παραπέμπει στη γεωγραφία της Συνόδου. Συγκεκριμένα, το σύνολο της Ορθοδοξίας συγκροτούν 14 Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες (Οικουμενικό, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων, Ρωσίας, Ρουμανίας, Σερβίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας, Κύπρου, Ελλάδος, Αλβανίας, Πολωνίας, Τσεχίας και Σλοβακίας), τα οποία ωστόσο μιλούν τρεις διαφορετικές γλώσσες: υπάρχουν οι οκτώ ελληνόφωνες Εκκλησίες, οι σλαβόφωνες και οι αραβόφωνες. Βεβαίως, εκτός από τη γλώσσα που τις διαφοροποιεί, οι Εκκλησίες διακρίνονται και με ιστορικά και πολιτισμικά κριτήρια, με τις ελληνόφωνες να παρουσιάζονται πιο ανοιχτές στην προσπάθεια προσέγγισης των Εκκλησιών που έχουν ως βάση τον χριστιανισμό, ενώ οι σλαβόφωνες εμφανίζονται πιο «σκληροπυρηνικές».
Ωστόσο, εντός της Συνόδου αποτυπώνονται και γεωπολιτικές στρατηγικές. Χαρακτηριστικά, πρώτο όλων, θέμα μη συμμετοχής στη Σύνοδο ήγειρε το Πατριαρχείο Αντιοχείας, επικαλούμενο τη διαφωνία του με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για το ποιο έχει την πνευματική δικαιοδοσία επί του Κατάρ.
Το Πατριαρχείο Αντιοχείας έχει έδρα στη Συρία και θεωρείται πως αποτυπώνει με τη στάση του και τις θέσεις-συμμαχίες του προέδρου Ασαντ. Ακολούθησε το Πατριαρχείο Βουλγαρίας (παραδοσιακά σύμμαχος της Μόσχας στα Βαλκάνια) που ενστερνίστηκε τη θέση της Μόσχας η οποία είχε θέσει ζήτημα πρωτοκόλλου για το πώς πρέπει να κάθονται στη Σύνοδο οι Προκαθήμενοι, επισημαίνοντας ότι εάν δεν διευθετηθούν τα θέματα αυτά, «δυσχεραίνεται και κωλύεται η συμμετοχή του στη Σύνοδο».
Ιδιες θέσεις με το Πατριαρχείο Βουλγαρίας έχουν υιοθετήσει τα Πατριαρχεία Σερβίας και Γεωργίας αποφασίζοντας να μη μετάσχουν τελικά στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο.Την ίδια στιγμή, το Πατριαρχείο Μόσχας έχει θέσει ως όρο για να γίνει η Σύνοδος τη συμμετοχή και των 14 Προκαθημένων Εκκλησιών.
Ο «πόλεμος» των Ορθόδοξων Εκκλησιών σχετίζεται με την πρωτοκαθεδρία εντός της Συνόδου των 14, αφού το Πατριαρχείο Μόσχας αμφισβητεί τα πρωτεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, το οποίο έχει την προεδρία της Αγίας και Μεγάλης Ιεράς Συνόδου. Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος, μιλώντας στην «Κ», έχει επικρίνει τον Πατριάρχη Μόσχας ότι επιθυμεί να εμφανισθεί «συνδιαχειριστής και συμπρωταγωνιστής» σε ένα μεγάλο ιστορικό και εκκλησιαστικό γεγονός.
Σαφώς οι κλυδωνισμοί που καταγράφονται στο παρά πέντε της Πανορθόδοξης Συνόδου επιβεβαιώνουν τον πολιτικό της χαρακτήρα. Αλλωστε, η προετοιμασία της διήρκεσε 50 ολόκληρα χρόνια, με μεγάλες αντιπαραθέσεις μεταξύ των Εκκλησιών να διατυπώνονται για τα θέματα που έμειναν εκτός ατζέντας, προκειμένου να επιτευχθεί ομοφωνία. Μεταξύ αυτών είναι και η σειρά κατάταξης των Εκκλησιών, η οποία μέχρι σήμερα καθορίζεται όχι με την παλαιότητα της ίδρυσης κάθε Εκκλησίας αλλά με πιο σύνθετα κριτήρια που προκαλούν προστριβές. Θα συζητηθούν τελικά η αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο, η Ορθόδοξη Διασπορά, το αυτόνομο στην Ορθόδοξη Εκκλησία και η ανακήρυξή του, το μυστήριο του γάμου και τα κωλύματα αυτού, η σπουδαιότητα της νηστείας και η τήρηση αυτής σήμερα, και οι σχέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τον λοιπό χριστιανικό κόσμο.
Βεβαίως, προηγουμένως πρέπει να εξομαλυνθούν οι σχέσεις των ίδιων των Ορθόδοξων Εκκλησιών, και κυρίως ανάμεσα στους δύο πόλους: τη Μόσχα και την Κωνσταντινούπολη.
Έντυπη
