Στην επιστροφή καταθέσεων 3 – 4 δισ. ευρώ προσβλέπουν οι τράπεζες, μετά το “πράσινο φως” της ΕΚΤ για την κατάργηση των κεφαλαιακών περιορισμών στο “νέο χρήμα”.
Το μοντέλο του διαχωρισμού σε “παλαιό” και “νέο” χρήμα είχε ακολουθηθεί στην Κύπρο από την έναρξη της διαδικασίας των capital controls, ενώ ο μη διαχωρισμός αποτελούσε σημαντικό μειονέκτημα στην αντίστοιχη περίπτωση της Ελλάδας. Τώρα, η άρση των κεφαλαιακών περιορισμών για το λεγόμενο “νέο” χρήμα, δίνει τη δυνατότητα στα κεφάλαια που θα επιστρέψουν στις τράπεζες να μπορούν να διακινούνται ελεύθερα, χωρίς να υπόκεινται στον περιορισμό της εβδομαδιαίας ανάληψης των 420 ευρώ.
Πρόκειται για μέτρο που θεωρείται το βασικότερο για την ενθάρρυνση της επιστροφής καταθέσεων στις τράπεζες και για το οποίο, όπως είχε γράψει το Capital.gr, οι τελευταίες προετοίμασαν και συγκεκριμένα καταθετικά προϊόντα.
Οι τράπεζες εκτιμούν ότι στο “στρώμα” παραμένουν καταθέσεις της τάξεως των 20 δισ. ευρώ και η επιστροφή τους είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος. Μετά δε την επαναφορά του waiver από την ΕΚΤ, ο στόχος της επιστροφής καταθέσεων τέθηκε ως απόλυτη προτεραιότητα, καθώς μόνο μέσω αυτού οι τράπεζες θα μπορέσουν να ρίξουν το κόστος χρηματοδότησής τους. Σημειώνεται ότι η μείωση του κόστους χρηματοδότησης από την επιστροφή καταθέσεων είναι ο ένας βραχίονας – ο άλλος είναι η διαχείριση των “κόκκινων” δανείων – στον οποίο οι τράπεζες στηρίζουν την προοπτική της κερδοφορίας τους.
Βεβαίως, οι προσδοκίες των τραπεζών είναι συντηρητικές, καθώς ο πήχης για την επιστροφή καταθέσεων έχει μειωθεί στα 3 – 4 δισ. ευρώ, από τις περσινές εκτιμήσεις για καταθέσεις 10 δισ. ευρώ, που θα μπορούσαν να επιστρέψουν στο τραπεζικό σύστημα. Και αυτό διότι διαπιστώνεται ότι είναι πολύ δύσκολο να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των καταθετών, τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρωθεί και η δεύτερη αξιολόγηση και να αποδειχτεί ότι τηρούνται οι συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις σε κλίμα πολιτικής σταθερότητας και η χώρα μπαίνει σε ασφαλή αναπτυξιακή τροχιά.
Στελέχη της αγοράς τονίζουν επιπλέον στο Capital.gr ότι απαραίτητη συνθήκη για την επιστροφή καταθέσεων είναι και το να αποσαφηνιστούν οι κανόνες του χρηματοοικονομικού “παιχνιδιού” ώστε κάποιος που έχει τα χρήματά του επενδεδυμένα στο εξωτερικό, να μην αισθάνεται ότι θα εγκλωβιστεί φέρνοντάς τα στην Ελλάδα. Όταν, όπως αναφέρουν ενδεικτικά, “σέρνονται” φήμες στην αγορά ότι αν κάποιος κάνει πάνω από 3 χρηματιστηριακές πράξεις το χρόνο θα φορολογείται με 33% σαν να ήταν επαγγελματίας, δεν δημιουργείται κλίμα για την επιστροφή κεφαλαίων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Σημειώνεται ότι το πρωτοφανές κύμα εκροών που σημειώθηκε από τον Νοέμβριο του 2014 και τερμάτισαν τα capital controls τον Ιούνιο του 2015, έβγαλε από τις τράπεζες, με κύρια κατεύθυνση το “στρώμα”, καταθέσεις περίπου 45 δισ. ευρώ. Μέχρι και τον Νοέμβριο του 2014, οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών κινούνταν ανοδικά και είχαν διαμορφωθεί στα 164,3 δισ. ευρώ. Η πολιτική αναταραχή που ξεκίνησε με την αποτυχία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας τον Δεκέμβριο του 2014 αποτέλεσε την αφετηρία για το γκρέμισμα της εμπιστοσύνης, οδηγώντας στη ραγδαία εκροή καταθέσεων.
Τον Δεκέμβριο του 2014 οι καταθέσεις έπεσαν στα 160,3 δισ. ευρώ και ακολούθησε ένας συνεχής κατήφορος που τις έφερε στα 120,8 δισ. ευρώ τον Ιούλιο του 2015. Πρώτος “σταθμός” της πτώσης οι εκλογές του Ιανουαρίου 2015 (148 δισ. ευρώ) και επόμενος ο Φεβρουάριος με την χώρα εκτός προγράμματος.
Οι καταθέσεις υποχώρησαν τότε στα 140,4 δισ. ευρώ, η ΕΚΤ απέσυρε το waiver, μέσω του οποίου δάνειζε φθηνά τις ελληνικές τράπεζες, αποδεχόμενη ως ενέχυρα τα ελληνικά ομόλογα, και τις έστρεψε στον ακριβό δανεισμό του ELA. Μέχρι η διαπραγμάτευση να καταλήξει σε ένα νέο πρόγραμμα, οι καταθέσεις μειώνονταν και ο δανεισμός από τον ELA έφτασε μια ανάσα από τα 90 δισ. ευρώ (Ιούνιος 2015), έναντι συνολικού δανεισμού από το ευρωσύστημα 130 δισ. ευρώ (ίσο με το 65% του ΑΕΠ της χώρας). Έτσι ήρθαν τα capital controls, και παράλληλα το “πάγωμα” του ELA από την ΕΚΤ (25/6 – 16/7/15). Η ΕΚΤ επανέφερε το waiver στις 22 Ιουνίου 2016 και έκανε εκ νέου αποδεκτά ως ενέχυρα τα ελληνικά ομόλογα στις 29 Ιουνίου.
Από τον Ιούλιο του 2015 μέχρι σήμερα, οι καταθέσεις δεν έχουν δείξει σημάδια σταθερής ανόδου (Αύγουστος 2015: 121,13 δισ. ευρώ – Μάιος 2016: 121,7 δισ. ευρώ).
