Η τάση των ελληνικών επιχειρήσεων για μεταφορά της έδρας ή μέρους της δραστηριότητάς τους στο εξωτερικό, καταγράφεται από την Endeavor Greece, διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό στήριξης της επιχειρηματικότητας. Η έρευνα διεξήχθη σε δείγμα 300 επιλεγμένων
επιχειρήσεων διαφόρων κλάδων και μεγεθών κατά το διάστημα 23-31 Μαρτίου.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, 39% των επιχειρήσεων εξετάζουν το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας τους στο εξωτερικό, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από την αντίστοιχη έρευνα της Endeavor τον περασμένο Ιούλιο, μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων και της τραπεζικής αργίας. Το ποσοστό αυτό υποδηλώνει ότι συνολικά περισσότερες από 9.000 μικρές, μεσαίες και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις αξιολογούν αυτήν τη στιγμή τα συν και πλην της μεταφοράς τους σε χώρα του εξωτερικού. Ταυτόχρονα, σε ποσοστό 15%, οι επιχειρήσεις του δείγματος δηλώνουν ότι έχουν ήδη μεταφέρει την έδρα τους στο εξωτερικό.
Οι κλάδοι των οποίων οι εταιρείες θεωρούν πιο πιθανή τη μεταφορά έδρας στο εξωτερικό είναι η τεχνολογία και η υγεία. Αντίθετα, στον αγροτικό τομέα και στα καταναλωτικά προϊόντα, οι επιχειρήσεις σε ποσοστό 80% επιθυμούν την παραμονή τους στη χώρα.
Οι κυριότεροι λόγοι δραστηριοποίησης στην Ελλάδα είναι η παραδοσιακή παρουσία στη χώρα και η καλή γνώση της εγχώριας αγοράς (53%) καθώς και οι ευκαιρίες ανάπτυξης που παρουσιάζονται παρά την κρίση (51%). Ενώ σημαντικός παράγοντας είναι και το υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό της χώρας (39%). Το χαμηλό κόστος του ανθρώπινου δυναμικού αναφέρθηκε επίσης σε ποσοστό 20% ενώ με μικρότερα ποσοστά βρίσκουμε την πρόσβαση σε πρώτες ύλες και καλούς συνεργάτες. Αξίζει να αναφερθεί ότι κανείς από τους συμμετέχοντες δεν ανέφερε την κρατική στήριξη ως λόγο παραμονής στην Ελλάδα.
Αντίστοιχα, ως βασικοί λόγοι φυγής σημειώνονται η φορολογική αστάθεια (60%), η πρόσβαση σε κεφάλαια (55%), η υψηλή φορολογία (51%) και η γραφειοκρατία (42%). Λιγότερο σημαντικοί λόγοι είναι η δυσκολία στις συναλλαγές λόγω των κεφαλαιακών ελέγχων και η αρνητική εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.
Οι λόγοι για να παραμείνουν οι εταιρείες στην Ελλάδα διαφοροποιούνται, όπως είναι αναμενόμενο, ανά κλάδο. Συγκεκριμένα, στους παραδοσιακούς κλάδους, όπως τα καταναλωτικά προϊόντα και η μεταποίηση, η μακροχρόνια παρουσία στην αγορά και η καλή γνώση της αποτελούν τα βασικά κριτήρια παραμονής. Σε τομείς που η χώρα διαθέτει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, όπως ο αγροτικός τομέας και ο τουρισμός, οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται στην αγορά αποτελούν το βασικό κίνητρο παραμονής στη χώρα. Τέλος, σε τομείς που βρίσκονται σε αναδιάρθρωση ή στηρίζονται στην καινοτομία, όπως η τεχνολογία, η υγεία και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, το υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό της χώρας καθορίζει την επιλογή των επιχειρήσεων.
Αντίθετα με την κυρίαρχη αντίληψη ότι οι ελληνικές εταιρείες αναζητούν καταφύγιο σε χώρες όπως η Βουλγαρία, ο δημοφιλέστερος προορισμός είναι στην πραγματικότητα οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Οι μισές επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι θα επέλεγαν τις χώρες αυτές, κυρίως λόγω της σταθερότητας και της ευκολότερης πρόσβασης σε κεφάλαια. Για τους ίδιους λόγους επιλέγονται και οι ΗΠΑ, κυρίως από τεχνολογικές εταιρείες, σε μικρότερο ποσοστό (10%). Η Κύπρος είναι επίσης μεταξύ των επιλογών σε ποσοστό 16%, λόγω της σταθερότητας και της χαμηλής φορολογίας. Η χαμηλή φορολογία είναι και ο βασικός λόγος επιλογής της Βουλγαρίας, που όμως δηλώνεται μόνο στο 5% των απαντήσεων.
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα δεν φαίνονται αισιόδοξοι για το μέλλον καθώς σε ποσοστό 56% πιστεύουν ότι η κατάσταση στη χώρα θα βελτιωθεί σε περισσότερα από 5 χρόνια ενώ μόλις το 9% βλέπει βελτίωση στην επόμενη διετία. Τα ποσοστά αυτά βρίσκονται σε αντίθεση με αντίστοιχα αποτελέσματα της έρευνας της Endeavor το Μάιο του 2014, καθώς σε ποσοστό 64% οι συμμετέχοντες είχαν απαντήσει ότι αναμένουν βελτίωση στα επόμενα 2 χρόνια και μόλις το 4% έκανε λόγο για περισσότερα από πέντε χρόνια.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι το 80% των συμμετεχόντων δηλώνει ότι αν άρχιζε σήμερα την επιχειρηματική ή επαγγελματική του δραστηριότητα θα το έκανε στο εξωτερικό και όχι στην Ελλάδα.
«Τι διώχνει τις επιχειρήσεις από την Ελλάδα»
Η Ρεβέκκα Πιτσίκα, Πρόεδρος και CEO της εταιρίας εταιρίας επιλογής στελεχών People For Business Group μίλησε για τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στον επιχειρηματικό χώρο της χώρας.
«Ιδιαίτερα «τραυματισμένο» και ανήσυχο θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κάποιος τον επιχειρηματικό κόσμο στην Ελλάδα, μετά από τα τόσα χρόνια της παρατεταμένης κρίσης και το πισωγύρισμα της οικονομίας με τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Σε ένα τέτοιο οικονομικό περιβάλλον, η επιβίωση πολλών επιχειρήσεων δεν θεωρείται πλέον δεδομένη, πόσο μάλλον η ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια είδαμε νέες, υγιείς επιχειρήσεις με μια διαφορετική κουλτούρα να αναπτύσσονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και να είναι έτοιμες να δώσουν μία αναπτυξιακή πνοή στην οικονομία. Ωστόσο, τα νέα δεδομένα τις βρίσκουν προβληματισμένες για την πορεία τους και φυσικά για την παραμονή τους στη χώρα.» τόνισε η κ. Πιτσίκα.
Ταυτόχρονα στηλίτευσε τις πρακτικές της κυβέρνησης που οδηγούν στην επιβολή νέων δυσβάσταχτων φόρων. Όπως η ίδια επεσήμανε «η εμπιστοσύνη έχει πλέον χαθεί και η επιβολή των νέων φόρων έχει ισοπεδώσει την ελληνική οικονομία, κάνοντας την ανάπτυξη να φαντάζει ως ουτοπία και διώχνοντας τις ελληνικές επιχειρήσεις, εκτός Ελλάδας. Δημιουργείται έτσι ένα νέο φαινόμενο, το οποίο κάλλιστα θα μπορούσα να ονομάσω entrepreneurs’ drain, καθώς δείχνει την τάση του έλληνα επιχειρηματία να εγκαταλείψει την Ελλάδα, όχι μόνο για να διασώσει την επιχείρηση του, αλλά κυρίως για να μπορέσει να την αναπτύξει. Και ενώ κατά την διάρκεια της τελευταίας εξαετίας λόγω της κρίσης μιλούσαμε για brain drain, πλέον μιλάμε για entrepreneur drain. Την τάση αυτή, έρχεται να επιβεβαιώσει η πρόσφατη έρευνα της Endeavor, από την οποία προκύπτει ότι το 39% των επιχειρήσεων εξετάζει το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας του στο εξωτερικό, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από την αντίστοιχη έρευνα τον περασμένο Ιούλιο, μετά την επιβολή των capital controls. Το ποσοστό αυτό υποδηλώνει ότι συνολικά περισσότερες από 9.000 μικρές, μεσαίες και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις αξιολογούν αυτήν τη στιγμή τα υπέρ και τα κατά της μεταφοράς τους σε χώρα του εξωτερικού. Μάλιστα, το 15% των επιχειρήσεων του δείγματος δηλώνει ότι έχει ήδη μεταφέρει την έδρα του στο εξωτερικό.»
Ποια είναι όμως η ιδανική λύση προκειμένου οι επιχειρήσεις να σταθούν και πάλι στα πόδια τους εντός των συνόρων; Με ποιον τρόπο μπορεί να αντιστραφεί το κλίμα και να αρχίσει να ανακτάται η εμπιστοσύνη των επιχειρηματιών αλλά και των επενδυτών στην ελληνική οικονομία;
«Η μοναδική εναλλακτική είναι η κυβέρνηση να πορευτεί με ενιαία στρατηγική τα επόμενα χρόνια, να εφαρμόσει κατά γράμμα τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και στηρίξει έμπρακτα την επιχειρηματικότητα.» τονίζει η κ. Πιτσίκα
Πώς θα γίνει αυτό; Τα βήματα είναι απλά:
■ με διευκόλυνση των επιχειρήσεων μέσα από το τραπεζικό σύστημα (άμεση άρση των περιορισμών των capital controls για τις επιχειρήσεις)
■ με σταθεροποίηση του οικονομικού περιβάλλοντος και ενίσχυση της αξιοπιστίας της χώρας μας, μέσα από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων
■ με δημιουργία σταθερού, απλού και μακροπρόθεσμου φορολογικού περιβάλλοντος, σε βάθος 5ετίας ή και 10ετίας, έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει φορολογικός προγραμματισμός και επιχειρηματικός σχεδιασμός για τις υπάρχουσες επιχειρήσεις και την προσέλκυση νέων επενδύσεων
■ με ευέλικτες μορφές εργασίας και ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, ώστε εύκολα μία επιχείρηση να μπορεί να προσλαμβάνει και να απολύει (easy hiring – easy firing)
■ με ελάφρυνση των εργοδοτικών εισφορών
■ με ψηφιοποίηση των πληροφοριών, για την πάταξη της γραφειοκρατίας
■ με απλοποίηση των διαδικασιών που αφορούν τις επιχειρήσεις
■ με πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης
■ με ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων
■ με δημιουργία δομών ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, για υπάρχουσες και νέες επιχειρήσεις, αλλά και για την υποστήριξη νέων επενδύσεων
■ με πρόσβαση σε δομημένη επιχειρηματική γνώση και για τους υπάρχοντες επιχειρηματίες
«Είναι πλέον σαφές ότι το κόστος της μη εφαρμογής των μέτρων όλο αυτό το διάστημα, είναι πολύ μεγαλύτερο από το κόστος της άμεσης εφαρμογής των μέτρων. Η κυβέρνηση και όλος ο πολιτικός κόσμος πρέπει να το αντιληφθεί αυτό.
Είναι κρίμα, να χάσουμε κι άλλες επιχειρήσεις και επιχειρηματίες, που μέσα από την δραστηριότητά τους, θα ενισχύσουν άλλες οικονομίες και κοινωνίες, μέσα από την δημιουργία θέσεων εργασίας. Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το entrepreneurs’ drain. Χάσαμε ήδη ένα σημαντικό και πολύτιμο κεφάλαιο ως οικονομία και ως χώρα.» καταλήγει εκφράζοντας την ανησυχία της για το μέλλον του επιχειρηματικού κόσμου στη χώρα μας.
