Στη δίνη μιας διπλωματικής θύελλας εμπλέκεται πλέον η χώρα μας μετά τοαίτημα πολιτικού ασύλου των 8 στασιαστών και το αίτημα έκδοσής τους από το τουρκικό
ΥΠΕΞ. Πέραν των λεπτών πολιτικών χειρισμών που προφανώς απαιτούνται και εντός του ΝΑΤΟ, υπάρχει εσωτερική και διεθνής διαδικασία για αυτές τις περιπτώσεις που είναι αδύνατον να παρακαμφθεί.
Όπως εξηγεί ο ποινικολόγος Αλέξανδρος Λυκουρέζος: “Το αίτημα για χορήγηση ασύλου εκ μέρους των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών που εισήλθαν στη χώρα μας, τέμνει τη διπλωματία και την τήρηση θεμελιωδών αρχών του νομικού μας πολιτισμού.
Και τούτο, γιατί ενώ από διπλωματικής απόψεως η Ελλάδα δεν επιθυμεί τη διατάραξη των σχέσεών της με την Τουρκία, εντούτοις είναι παράλληλα υποχρεωμένη να τηρήσει εσωτερικούς και διεθνείς κανόνες που δεν οδηγούν εκ των προτέρων σε ικανοποίηση της απαίτησης των τουρκικών αρχών για άμεση παράδοση των οκτώ στρατιωτικών στην Τουρκία.
Η έλλειψη διμερούς σύμβασης περί έκδοσης με την Τουρκία επιβάλλει την τήρηση των κανόνων της ελληνικής ποινικής δικονομίας, η οποία –μεταξύ άλλων– ορίζει ότι η έκδοση απαγορεύεται αν πρόκειται για έγκλημα που κατά τους ελληνικούς νόμους χαρακτηρίζεται πολιτικό ή στρατιωτικό ή όταν από τις περιστάσεις προκύπτει ότι η έκδοση ζητείται για λόγους πολιτικούς, γεγονός που θα κριθεί εκ παραλλήλου και με τη διατύπωση της κατηγορίας που τελικώς αποδοθεί από τις τουρκικές αρχές. Άπαντα δε τα ανωτέρω θέματα πρέπει να τεθούν στην κρίση του Συμβουλίου Εφετών, του Αρείου Πάγου και εν τέλει του Υπουργού Δικαιοσύνης.
Πέραν δε της σαφούς ως άνω ελληνικής νομοθετικής πρόβλεψης, τίθεται μείζον ζήτημα αναφορικώς και με την επιβαλλόμενη χορήγηση ασύλου, ιδίως υπό το πρίσμα της Συνθήκης της Γενεύης του 1951 αλλά και της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1948. Δεδομένου ότι έχει ήδη προαναγγελθεί η βαρύτατη τιμωρία των υπαιτίων, έχουν ήδη παυθεί χιλιάδες δικαστικοί λειτουργοί και διορίζονται νέοι προκειμένου να εκδικάσουν τις υποθέσεις των φερόμενων ως “πραξικοπηματιών”, ενώ γίνεται λόγος και για επαναφορά της θανατικής ποινής –ειδικώς για τον κολασμό της συγκεκριμένης πράξης, η απόρριψη αιτήματος ασύλου εμφανίζεται κατ’ αρχήν ως ηθικώς και νομικώς ανομιμοποίητη.
Η κυβέρνηση οφείλει να επιδείξει ψυχραιμία και νηφαλιότητα κατά το χειρισμό του πρωτοφανούς αυτού διπλωματικού αδιεξόδου, εξαντλώντας συνάμα όλες τις δυνατότητες που της παρέχουν οι κανόνες για την έκδοση και τη χορήγηση ασύλου, μη λησμονώντας ωστόσο το ρόλο της χώρας ως μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης αλλά και ως διαχρονικού θεματοφύλακα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”.
Τα στάδια
Σύμφωνα με όσα έχει πει ο κ. Λυκουρέζος:
Το Συμβούλιο Εφετών σε πρώτο στάδιο και ο Άρειος Πάγος σε δεύτερο θα πρέπει να αποφανθούν για το αίτημα πολιτικού ασύλου που υπέβαλαν οι 8 επιβαίνοντες στο τουρκικό ελικόπτερο που προσγειώθηκε στην Αλεξανδρούπολη. Η σύλληψή τους (που θυμίζει την περίπτωση -με άλλους όρους βέβαια- του Αμπντουλάχ Οτζαλάν) έγινε για παράνομη είσοδο στη χώρα, ένα αδίκημα πλημμεληματικού χαρακτήρα και περίπου ήσσονος σημασίας. Τα σπουδαία ακολουθούν:
– Οι 8 θα οδηγηθούν στον εισαγγελέα και θα παραπεμφθούν στο Αυτόφωρο. Θα πάρουν μια τριήμερη προθεσμία και μετά ή θα οριστεί ρητή δικάσιμος ή θα δικαστούν και -πιθανόν- καταδικαστούν σε μια ολιγόμηνη φυλάκιση για το αδίκημα αυτό. Η ποινή αυτή πιθανόν θα είναι με αναστολή.
– Εφόσον έχει ζητηθεί η έκδοσή τους από την Τουρκία, τότε θα πρέπει να κρατηθούν και η αίτηση να κριθεί από το Συμβούλιο Εφετών Κομοτηνής. Αυτό προφανώς δεν μπορεί να γίνει εντός λίγων ημερών, αλλά θα είναι μια χρονοβόρα διαδικασία.
– Αν το αίτημα απορριφθεί, τότε οριστική απόφαση θα κληθεί να πάρει ο Άρειος Πάγος, οπότε ο χρόνος θα παραταθεί.
Πολιτικοί κρατούμενοι;
Το βασικό ζήτημα είναι ότι η συνθήκη της Γενεύης, αλλά και οι ευρωπαϊκοί κανόνες επιβάλλουν να χορηγείται πολιτικό άσυλο στα πρόσωπα που εισήλθαν παράνομα στη χώρα, εφόσον τίθεται ζήτημα ασφαλείας τους μετά την έκδοσή τους.
Σε αυτό κατατείνουν:
– Εξαγγελίες του Τούρκου πρωθυπουργού για την επαναφορά της θανατικής ποινής στην Τουρκία.
– Απειλές του Ερντογάν ότι οι πραξικοπηματίες θα τιμωρηθούν σκληρά.
Χαρακτηριστικά, η συνθήκη της Γενεύης του 1951, για τα άτομα που ζητούν διεθνή προστασία και τη χορήγηση πολιτικού ασύλου, αναφέρει ότι αίτηση για άσυλο μπορεί να υποβάλει κάποιος ο οποίος έχει φύγει από τη χώρα του και δεν μπορεί να γυρίσει, επειδή φοβάται βάσιμα ότι θα υποστεί δίωξη για λόγους: φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα, πολιτικών πεποιθήσεων.
Προϊστορία
Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που ο Άρειος Πάγος αρνήθηκε για λόγους “πολιτικών πεποιθήσεων” να εκδώσει εκζητούμενα πρόσωπα. Τέτοια περίπτωση, όπως αναφέρει ο κ. Λουκουρέζος, είναι ο Γεωργιανός που εκζητούνταν από την κυβέρνηση της χώρας του, ενώ είχε υπάρξει αντίπαλός της και τελικά δεν εξεδόθη.
– Επίσης, όπως αναφέρει ο ποινικολόγος Σ. Κεχαγιόγλου, υπάρχει η περίπτωση του Τούρκου υπηκόου Ι.Α. που εκζητούνταν για φόνο από τη γείτονα, όμως το αίτημα απορρίφθηκε γιατί “κινδύνευε η σωματική του ακεραιότητα”. Επίσης, η περίπτωση του Ιρανού Ν.Ν. που εκζητούνταν για ανθρωποκτονία αλλά το αίτημα απορρίφθηκε από τον Άρειο Πάγο γιατί στη χώρα του ισχύει η θανατική ποινή.
