φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής. Η ανταλλαγή θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από το 2018 και θα αναφέρεται σε πληροφορίες του προηγούμενου έτους. Αντίστοιχες συμφωνίες έχουν υπογραφεί με την Ελβετία, το Λιχτενστάιν, τον Αγιο Μαρίνο και την Ανδόρα.
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να δοθεί πρόσβαση στις φορολογικές αρχές στα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων εταιρειών (UBO), ως πρόσθετο μέτρο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Εως τώρα τα στοιχεία αυτά περιέρχονται στα πιστωτικά ιδρύματα και σε άλλους επενδυτικούς φορείς, στο πλαίσιο της νομοθεσίας κατά του ξεπλύματος χρήματος και φυλάσσονται εκεί με όρους εμπιστευτικότητας.
• Οι συντελεστές του ΦΠΑ αυξήθηκαν σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Από 18% το 2005 σε 24% τον Ιούνιο του 2016. Αποτέλεσμα είναι να έχουμε έναν από τους υψηλότερους συντελεστές ΦΠΑ στην Ε.Ε., που κυμαίνονται από 17% έως 27%. Παρ’ όλα αυτά η αύξηση αυτή δεν οδήγησε σε αντίστοιχη αύξηση των δημοσίων εσόδων. Ετσι τα συνολικά έσοδα από τον ΦΠΑ παρέμειναν στάσιμα στο 8% του ΑΕΠ. (Οι εισπράξεις από τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων για το 2015 ανήλθαν σε 7,8 δισ. που αναλογεί στο 4,5% του ΑΕΠ και από τα νομικά πρόσωπα σε 2,9 δισ.)
• Στοιχεία ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο άνω των 150.000 ευρώ ανά φυσικό ή νομικό πρόσωπο δημοσιοποιούνται υποχρεωτικά σε δικτυακό τόπο του υπουργείου Οικονομικών, εφόσον η καταβολή τους καθυστερεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους. Οπως προβλέπεται με νεότερο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή, στα ως άνω στοιχεία θα περιλαμβάνονται και οι ασφαλιστικές εισφορές προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. Το υπουργείο Οικονομικών ανάρτησε ήδη στο Διαδίκτυο ονόματα 13.000 οφειλετών του Δημοσίου.
• Δυνατότητα υπαγωγής περισσότερων φορολογικών παραβάσεων στα ευνοϊκότερα πρόστιμα του ν. 4337/2015 παρέχει το νέο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή. Ειδικότερα, προβλέπεται παράταση μέχρι και τις 30.10.2016 στην προθεσμία για την υποβολή ανέκκλητης δήλωσης αποδοχής φορολογικής παράβασης, που είναι απαραίτητη για την υπαγωγή παλαιότερων εκκρεμών υποθέσεων στις ευνοϊκές διατάξεις. Ενδεικτικά, το πρόστιμο για μη υποβολή δήλωσης ΦΠΑ μειώνεται στο 50% επί του ποσού του φόρου από το 120% που ίσχυε με τον προϊσχύσαντα ν. 2523/97. Υπενθυμίζεται πως για τα πρόστιμα τα σχετικά με τις φορολογικές παραβάσεις γίνεται δεκτό τεκμήριο αναδρομικής εφαρμογής του νέου ηπιότερου νόμου (ΣτΕ 4256/2001).
• Απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος προβλέπεται για την υπεραξία που προκύπτει από τη μεταβίβαση ημεδαπών εταιρικών ομολόγων. Της ίδιας απαλλαγής τυγχάνουν και τα εταιρικά ομόλογα που έχουν εκδοθεί από εταιρείες εντός Ε.Ε. και ΕΟΧ/ΕΖΕΣ. Η απαλλαγή από τον φόρο δεν καταλαμβάνει όμως την περίπτωση διανομής ή κεφαλαιοποίησης της υπεραξίας.
• Ζημίες που προκύπτουν στην αλλοδαπή από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας ή από τη μεταβίβαση κεφαλαίου δεν συμψηφίζονται με εισοδήματα που προκύπτουν στην ημεδαπή. Κατ’ εξαίρεση, ζημίες αλλοδαπής αναγνωρίζονται φορολογικά και συμψηφίζονται με εισοδήματα που προκύπτουν σε κράτη-μέλη Ε.Ε. ή ΕΟΧ (και όχι τρίτης χώρας), εφόσον αυτά δεν απαλλάσσονται με βάση συνθήκη αποφυγής διπλής φορολογίας που έχει συνάψει και εφαρμόζει η Ελλάδα. Ο συμψηφισμός γίνεται ανά χώρα. Οι ζημίες αυτές δεν μπορούν να μεταφέρονται μετά την παρέλευση πενταετίας.
• Χρόνος απόκτησης του εισοδήματος από μερίσματα αλλοδαπής προέλευσης, όταν δεν είναι ευχερής η διαπίστωση του χρόνου απόκτησης του δικαιώματος είσπραξης αυτού (π.χ. απόφαση του αρμόδιου οργάνου), θεωρείται ο χρόνος καταβολής τους στον δικαιούχο με πίστωση τραπεζικού του λογαριασμού ή άλλο τρόπο. Τα ίδια ισχύουν και ως προς τους τόκους αλλοδαπής.
• Απαλλάσσονται του ΦΠΑ υπηρεσίες δικηγόρου που παρέχονται σε μη υποκείμενα φυσικά ή νομικά πρόσωπα κατοίκους τρίτης χώρας και αφορούν τη δημοσίευση ιδιόγραφης διαθήκης και την έκδοση κληρονομητηρίου, καθώς και την υποβολή φορολογικών δηλώσεων. Η απαλλαγή ισχύει ακόμη και εάν οι ανωτέρω υπηρεσίες συνδέονται με ακίνητα που βρίσκονται εντός Ελλάδος.
• Εταίροι Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (ΙΚΕ) δεν είναι υπόχρεοι ασφάλισης, παρά μόνον εφόσον έχουν την ιδιότητα του διαχειριστή ή εφόσον η ΙΚΕ είναι μονοπρόσωπη. Μη αμειβόμενος διαχειριστής ΙΚΕ φαίνεται πως από 1.1.2017 θα υποχρεούται στην καταβολή ασφαλιστικών εισφορών με βάση μόνο το ελάχιστο ασφαλιστέο εισόδημα των 586 ευρώ μηνιαίως.
• Δυνατότητα αίτησης για καταβολή μειωμένων κατά 50% ασφαλιστικών εισφορών θα έχουν υπό το νέο ασφαλιστικό σύστημα ελεύθεροι επαγγελματίες-αυτοαπασχολούμενοι μετά τη συμπλήρωση 40 ασφαλιστικών ετών. Για την εφαρμογή της μείωσης, οι ασφαλισμένοι θα πρέπει να παραιτηθούν από την προσαύξηση της σύνταξης ως προς τα επόμενα έτη ασφάλισης.
• Σε 20ετή παραγραφή υπόκεινται οι απαιτήσεις των φορέων κοινωνικής ασφάλισης που εντάσσονται στον ΕΦΚΑ από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές. Η παραγραφή αρχίζει από την πρώτη μέρα του επόμενου έτους εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία. Η ρύθμιση αυτή δεν καταλαμβάνει απαιτήσεις που έχουν παραγραφεί μέχρι 11.5.2016.
• Ακίνητα που ιδιοχρησιμοποιούνται για την παραγωγή ή την άσκηση κάθε είδους επιχειρηματικής δραστηριότητας παύουν να απαλλάσσονται από τον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ και υπόκεινται πλέον και σε συμπληρωματικό φόρο.
• Η αξία αγροτεμαχίων φυσικών προσώπων λαμβάνεται υπόψη κατά τον υπολογισμό συμπληρωματικού φόρου στις δηλώσεις ΕΝΦΙΑ για το έτος 2016 και επόμενα. Καταργείται, επίσης, η έκπτωση του 20% για τα κενά και μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα (κατοικία και επαγγελματική στέγη).
• Εισφορά αλληλεγγύης επιβάλλεται σε όλα τα εισοδήματα αλλοδαπής προέλευσης, ανεξάρτητα από το εάν η Ελλάδα έχει συνάψει ή όχι με το αντίστοιχο κράτος σύμβαση για την αποφυγή της διπλής φορολογίας (ΣΑΔΦ). Τα ανωτέρω δεν ισχύουν σε όσες περιπτώσεις προβλέπεται ρητώς απαλλαγή από την ειδική εισφορά.
• Ασφαλιστικές εισφορές εκπίπτουν από τα έσοδα του φορολογικού έτους στο οποίο αφορούν, εφόσον η καταβολή τους έγινε εμπρόθεσμα έστω και σε επόμενο φορολογικό έτος (για παράδειγμα λόγω παράτασης της νόμιμης προθεσμίας). Η δαπάνη δεν αναγνωρίζεται φορολογικά εάν η καταβολή των εισφορών πραγματοποιήθηκε εκπρόθεσμα στο επόμενο φορολογικό έτος.
