Όσο πιο ισχυρή γίνεται η Κίνα, τόσο πιο σημαντικό είναι το ερώτημα του εάν θα είναι μια παγκόσμια δύναμη που ασκεί την δύναμή της με υπευθυνότητα. Η απόφαση εναντίον της Κίνας από το διαιτητικό δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών, φέρνει αυτό το
ερώτημα στο επίκεντρο. Το Πεκίνο μποϊκόταρε τη διαδικασία και έχει απορρίψει την απόφαση. Με την ευκαιρία, η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ-Κίνας ξεκίνησε την ημέρα που εκδόθηκε η απόφαση. Τώρα εναπόκειται στους ηγέτες της ΕΕ να πείσουν τους Κινέζους ομολόγους τους ότι είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της παγκόσμιας τάξης, το Πεκίνο να υποστηρίζει τους κανόνες από τους οποίους έχει επωφεληθεί για δεκαετίες.
Διακυβεύονται δύο βασικά ζητήματα. Το πρώτο είναι το πρόβλημα που έφεραν οι Φιλιππίνες ενώπιον του δικαστηρίου -το Διαρκές Διαιτητικό Δικαστήριο- σύμφωνα με την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) τον Ιανουάριο του 2013,. Η ουσία του τι ρώτησαν οι Φιλιππίνες το δικαστήριο είναι: τι λογίζεται ως νησί;
Η Κίνα αρχικά διεκδίκησε σχεδόν το 90% της Νότιας Θάλασσας της Κίνας (που οριοθετείται από την λεγόμενη γραμμή Nine Dash), ενώ ορισμένα κομμάτια χερσαίου εδάφους διεκδικούνται από το Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες, την Μαλαισία και το Μπρουνέι. Η Κίνα κατέθεσε την διεκδίκησή της τους τελευταίους μήνες για να αναφερθεί μόνο στην γη και στις περιβάλλοντες ΑΟΖ -που αντιστοιχούν σε ακόμη μεγαλύτερη έκταση. Τα κομμάτια γης στην Θάλασσα, αν και συνήθως ονομάζονται “νησιά”, στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από βράχια και ύφαλοι, πολλοί εκ των οποίων είναι μερικώς βυθισμένοι. Ορισμένοι έχουν αναπτυχθεί από τους ενάγοντες. Η Κίν έχει επιδιώξει αυτές τις δραστηριότητες με μεγάλη ταχύτητα κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών και έχει ήδη διεκδικήσει εκ νέου γη σε 17 υφάλους, αναπτύσσοντας πυραύλους εκεί -ξεκινώντας να στρατικοποιεί την Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Ωστόσο, με βάση το νόμο της θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών, τα κομμάτια γης που δεν είναι νησιά δεν έχουν δικαίωμα σε μια ΑΟΖ, ούτε σε υφαλοκρηπίδα. Το δικαστήριο τώρα έχει αποφασίσει ότι κανένα από το κομμάτια γης στο Αρχιπέλαγος Spratly και στις περιοχές κοντά στις Φιλιππίνες στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας δεν είναι νησιά, και ότι η Κίνα έχει παραβιάσει τις υποχρεώσεις της με βάση διάφορα άρθρα της UNCLOS. Αποφάσισε επίσης ότι η Κίνα έχοντας υπογράψει την σύμβαση του UNCLOS, δεσμεύεται από την απόφαση, παρά το ότι μποϋκοτάρει τη διαδικασία. Η απόφαση σημαίνει ότι όλες οι διεκδικήσεις που έγιναν από την Κίνα και από άλλα παράκτια κράτη σχετικά με το νότιο τμήμα της Νότιας Θάλασσας της Κίνας, έχουν καταρρεύσει (δεν ζητήθηκε από το δικαστήριο να εξετάσει το βόρειο τμήμα ή το Αρχιπέλαγο parcel). Τώρα, οι χώρες μπορούν μόνο να διεκδικήσουν κατοχή των υδάτων σύμφωνα με άλλα κριτήρια του Νόμου της Θάλασσας, όπως το γεγονός ότι καλύπτουν μια υφαλοκρηπίδα.
Εδώ, το δικαστήριο άνοιξε χώρο για συμβιβασμό -εάν οι ενάγοντες επιλέξουν να τον αξιοποιήσουν. ΤΟ δικαστήριο δεν έχει εξουσία παρά μόνο ως διαιτητής, και εξαρτάται από την βούληση των εναγόντων να αναζητήσουν μια ειρηνική λύση.
Η απόρριψη της απόφασης από την Κίνα δείχνει ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, θα συνεχίσει την τρέχουσα πολιτική της. Ο πρόεδρος Xi Jinping δήλωσε μετά από την απόφασή ότι “η εδαφική κυριαρχία της Κίνας και τα θαλάσσια συμφέροντα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας”, δεν θα επηρεαστούν, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας ανέφερε στην ιστοσελίδα του ότι “η απόφαση είναι άκυρη και δεν έχει καμία δεσμευτική ισχύ”. Αλλά “ο μακροπρόθεσμος αγώνας της Κίνας να εκπληρώσει τις επιθυμίες της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας”, όπως το θέτει ο Shi Yinhong του Λαϊκού Πανεπιστημίου στο Πεκίνο, είναι μόνο το παρασκήνιο σε ένα πολύ πιο σημαντικό ερώτημα για την ενοποίηση της Κίνας στην παγκόσμια τάξη.
Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας έγινε μέλος των Ηνωμένων Εθνών το 1971 -και ένα προνομιακό μέλος, με μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Έχει υπογράψει τις περισσότερες συμφωνίες του ΟΗΕ, και το 1996 υπέγραψε το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Κίν έχει διαδραματίσει με συνέπεια έναν ρόλο στη λήψη αποφάσεων στον ΟΗΕ, και έχει συμβάλει σε δραστηριότητες όπως ειρηνευτικές επιχειρήσεις. Έχει επωφεληθεί από το διεθνές σύστημα, από την στήριξη στην βοήθεια προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε όλη τη διαδρομή προς το ελεύθερο σύστημα παγκόσμιου εμπορίου πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η οικονομική της άνοδο. Παρόλα αυτά, η διεθνής τάξη τα τελευταία χρόνια έχει αντιμετωπίσει αυξανόμενες επιθέσεις από τους Κινέζους, οι οποίοι παραπονούνται ότι έχει ταχθεί εναντίον τους. Όπως το θέτει ο Henry Kissinger, “η τωρινή παγκόσμια τάξη χτίστηκε σε μεγάλο βαθμό χωρίς την κινεζική συμμετοχή και ως εκ τούτου η Κίνα ορισμένες φορές αισθάνεται ότι δεσμεύεται λιγότερο από τους άλλους από τους κανόνες”.
Αυτού του είδους ο εξονυχιστικός έλεγχος των υποχρεώσεων μιας χώρας καθώς αυτή αυξάνει την ισχύ της και μπαίνει στον πειρασμό να παρακάμψει τους κανόνες -και υπάρχουν πολλά παραδείγματα άλλων μεγάλων δυνάμεων που κάνουν ακριβώς αυτό. Αλλά η απόφαση του δικαστηρίου είναι άλλο ζήτημα. Η Κίνα δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα του δικαστηρίου. Έχει δηλώσει την επιθυμία της να λύσει τις διαφωνίες σχετικά με τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας “σεβόμενη το διεθνές δίκαιο”, όπως το έθεσε ο πρωθυπουργός Li Keying τον Σεπτέμβριο του 2013. Για την Κίνα, το να αρνηθεί απλώς να δεχθεί την απόφαση, θα ήταν επομένως μια επίκληση της αρχής “ο σπουδαίος έχει δίκιο”, σύμφωα με τα λόγια του υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Daniel Russel, αντί του κράτους δικαίου. Σπέρνει τους καρπούς για μια άμεση αντιπαράθεση με τους γεί΄τονες της Κίνας, τον εγγυητή τους ασφάλειας -τις ΗΠΑ- και την παγκόσμια κοινότητα. Το να αντιτίθεται στους κανόνες του διεθνούς δικαίου, δεν μπορέι να είναι προς όφελος της Κίνας.
Ευτυχώς, οι ηγέτες της ΕΕ βρισκόταν στο Πεκίνο στις 12 Ιουλίου, την ημέρα που εκδόθηκε η απόφαση, για τη Σϋνοδο κορυφής ΕΕ-Κίνας. Με το Brexit ή χωρίς αυτό, οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να καταστήσουν σαφές στους Κινέζους συνομιλητές τους πόσο είναι προς συμφέρον και των δύο πλευρώ ένα λειτουργικό σύστημα κανόνων. ΘΑ πρέπει να προσπαθήσουν να πείσουν την Κίνα να σεβαστεί ην απόφαση του δικαστηρίου, και να εκμεταλλευτεί το δρόμο που έχει ανοίξει η απόφαση για μια συμβιβαστική λύση στη διαφωνία της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Donald Tusk έχει τονίσει ότι “η παγκόσμια τάξη βασισμένη στους κανόνες, είναι προς το κοινό μας συμφέρον, και τόσο η Κίνα όσο η ΕΕ πρέπει να την προστατεύσουν, καθώς αυτό είναι προς όφελος των λαών μας”.
