λάκκους κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.
Στην αναζήτηση της σήραγγας, η ομάδα των αρχαιολόγων, γεωφυσικοί και Εβραίοι ιστορικοί από το Ισραήλ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά και τη Λιθουανία, δεν ήθελαν να διαταράξουν τα ανθρώπινα λείψανα στον μαζικό τάφο.
Έτσι, οι ερευνητές χρησιμοποιήσαν την τεχνολογία σάρωσης, που χρησιμοποιείται και για την εξερεύνηση κοιτασμάτων πετρελαίου, για να χαρτογραφήσουν τη διαδρομή του τούνελ μήκους 34 μέτρων.
«Η εύρεση μιας μικρής αχτίδας ελπίδας στην μαύρη τρύπα του Πόναρ, είναι πολύ σημαντική για τους ανθρώπους» δήλωσε ο Jon Seligman, αρχαιολόγος από το Ισραήλ που συμμετείχε στις έρευνες.
«Η σήραγγα δείχνει ότι ακόμη και σε τόσο δύσκολους καιρούς, υπήρχε λαχτάρα για ζωή» πρόσθεσε.
Προς το τέλος του πολέμου, οι Ναζί προσπάθησαν να διαγράψουν τα στοιχεία των μαζικών δολοφονιών τους. Εβραίοι και Σοβιετικοί αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στο δάσος Πόναρ από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Στάτχοφ. Με αλυσοδεμένα τα πόδια τους, αναγκάστηκαν να σκάψουν τους μαζικούς τάφους, να συγκεντρώσουν τα πτώματα και να τα κάψουν.
Οι κρατούμενοι ζούσαν υπό τον φόβο πως μετά την ολοκλήρωση του έργου τους, θα θανατώνονταν κι αυτοί.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, ένας κρατούμενος ο Ισαάκ Ντογκίμ, συγκέντρωνε πτώματα όταν αναγνώρισε τα μέλη της δικής του οικογένειας, συμπεριλαμβανομένης της συζύγου του. Την εντόπισε χάρη στο μενταγιόν που της είχε δώσει στο γάμο τους. Αυτός φέρεται να ήταν ο οργανωτής της απόδρασης.
Τη νύχτα, οι φυλακισμένοι κρατούνταν σε έναν από τους λάκκους που χρησιμοποιούνταν για τις δολοφονίες. Επί 3 μήνες, ορισμένοι από τους κρατούμενους έσκαβαν κρυφά ένα υπόγειο τούνελ για να ξεφύγουν.
Στη συνέχεια, στις 15 Απριλίου 1944, στη διάρκεια της νύχτας, 40 κρατούμενοι έβγαλαν τις αλυσίδες τους και τράπηκαν σε φυγή μέσα από το στενό τούνελ. Οι φρουροί ωστόσο τους ανακάλυψαν σχεδόν αμέσως και πολλοί πυροβολήθηκαν ενώ 11 κρατούμενοι κατάφεραν να διαφύγουν στο δάσος και να επιβιώσουν.
«Πρόκειται για μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, διότι είναι μια μεγάλη απόδειξη της αντίστασης εκείνων που ήταν έτοιμοι να πεθάνουν» δήλωσε ο Μαρκά Τσίνγκερις, διευθυντής του εβραϊκού μουσείου Vilna Gaon στο Βίλνιους.
Ένας Λιθουανός αρχαιολόγος ανακάλυψε την είσοδο του τούνελ το 2004 και το μουσείο κάλεσε την ερευνητική ομάδα για την αναζήτηση του συνόλου του τούνελ. Η ομάδα εντόπισε το μήκος του και βρήκε την έξοδο.
