Plan B ετοιμάζει το οικονομικό επιτελείο για να αντιμετωπίσει τυχόν αποκλίσεις στον τρέχοντα προϋπολογισμό και να μην ενεργοποιηθεί ο αυτόματος μηχανισμός δημοσιονομικής προσαρμογής. Το σχέδιο προβλέπει την εφαρμογή φόρων νωρίτερα απ’ ό,τι αυτοί έχουν καθορισθεί (καύσιμα, κατάργηση φοροαπαλλαγών κ.λπ.) και την αναθεώρηση των κρατικών δαπανών. Aνάλογα με την πορεία είσπραξης των φόρων, θα αποφασισθεί εάν κάποιοι φόροι θα εφαρμοσθούν από τον Οκτώβριο του 2016. Εάν και τα στοιχεία του προϋπολογισμού του πρώτου πενταμήνου ικανοποίησαν το οικονομικό επιτελείο, εντούτοις εκφράζονται φόβοι για την εξέλιξη των εισπράξεων, καθώς έχουν μειωθεί σημαντικά μισθοί και συντάξεις, και στα τέλη Ιουλίου πρέπει να πληρωθεί η πρώτη δόση του φόρου εισοδήματος και αμέσως μετά ο Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (Σεπτέμβριο). Υπηρεσιακά στελέχη εκτιμούν ότι τα φορολογικά και εργασιακά μέτρα που εφαρμόσθηκαν κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους θα δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα στην οικονομία και κατ’ επέκταση στον προϋπολογισμό. Θεωρούν ότι αφενός θα διογκωθούν τα ληξιπρόθεσμα χρέη, αφετέρου θα μειωθούν οι εισπράξεις από τους φόρους κατανάλωσης, συνεπεία των νέων φορολογικών συντελεστών στον ΦΠΑ αλλά και της συρρίκνωσης των εισοδημάτων. Το Plan B του υπουργείου Οικονομικών για την αντιμετώπιση αποκλίσεων προβλέπει:
• Φόρους. Στην περίπτωση που παρουσιαστούν αποκλίσεις στον τομέα είσπραξης των δημοσίων εσόδων, το οικονομικό επιτελείο εξετάζει το ενδεχόμενο ορισμένοι φόροι να εφαρμοσθούν νωρίτερα, ενώ ταυτόχρονα θα επανεξεταστούν οι φοροαπαλλαγές, με στόχο την κατάργησή τους. Συγκεκριμένα, εξετάζεται:
α) Η κατάργηση των φοροαπαλλαγών. Οι 716 φοροαπαλλαγές κοστίζουν στον προϋπολογισμό περισσότερα από 1,5 δισ. ευρώ και είτε θα καταργηθούν είτε θα αντικατασταθούν με άμεσες ενισχύσεις στους φορολογουμένους που τις έχουν ανάγκη. Η κυβέρνηση έχει, έτσι και αλλιώς, δεσμευθεί προς τους πιστωτές της χώρας ότι θα καταγράψει όλα τα φορολογικά κίνητρα και θα τα ποσοτικοποιήσει ως φορολογικές δαπάνες και σε δεύτερη φάση θα καταργήσει όσες κρίνονται ανεπαρκείς. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα σε όλους τους φορολογουμένους, δεδομένου ότι ήδη από τις αρχές του έτους έχουν επιβληθεί σκληρά μέτρα, με μείωση του αφορολογήτου ορίου και αυξήσεις στους φόρους κατανάλωσης. Το κόστος των ανωτέρω φοροαπαλλαγών αναλύεται ως εξής:
• 123 φοροαπαλλαγές 275,29 εκατ. ευρώ έχουν απομείνει στα νοικοκυριά (ιατρικές δαπάνες, δωρεές και χορηγίες, έκπτωση φόρου λόγω αναπηρίας, έκπτωση 1,5% στην παρακράτηση φόρου). Το μεγαλύτερο κόστος 85,2 εκατ. ευρώ προέρχεται από τις ιατρικές δαπάνες, για τις οποίες εξετάζεται να αναγνωρίζονται μονάχα οι δαπάνες άνω των 100 ευρώ που γίνονται μέσω χρεωστικών ή πιστωτικών καρτών.
• 109 φοροαπαλλαγές αφορούν τις επιχειρήσεις και κοστίζουν στον προϋπολογισμό 13,75 εκατ. ευρώ.
• 19 φορολογικές εκπτώσεις και απαλλαγές που εφαρμόζονται στον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων και κοστίζουν στον προϋπολογισμό 426,24 εκατ. ευρώ. Από τις φοροαπαλλαγές αυτές ευνοούνται 1.145.575 φορολογούμενοι.
• Στα 972,4 εκατ. ευρώ ανέρχονται οι φοροαπαλλαγές που ισχύουν σήμερα στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης.
β) Η αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα από 1 Οκτωβρίου 2016, αντί 1 Ιανουαρίου 2017. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, από 1 Ιανουαρίου 2017 αυξάνονται οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης στο υγραέριο, στην αμόλυβδη και στο πετρέλαιο κίνησης. Ειδικά για το πετρέλαιο κίνησης, η αύξηση θα είναι αρκετά μεγάλη, δεδομένου ότι υπολογίζονται έσοδα 302 εκατ. ευρώ. Στην περίπτωση που τα έσοδα αποκλίνουν, οι ανωτέρω φόροι θα εφαρμοσθούν νωρίτερα.
•Δαπάνες. Με στόχο να δημιουργηθεί ένα «μαξιλάρι» το 2017, το οικονομικό επιτελείο ξεκινάει πιλοτικά σε τρία υπουργεία σχέδιο εξοικονόμησης δαπανών, για παράδειγμα από 5 έως 20%. Η αρχή γίνεται με τα υπουργεία Οικονομίας, Οικονομικών και Πολιτισμού και τους φορείς που εποπτεύουν.
Οπως αναφέρει παράγοντας της κυβέρνησης που βρίσκεται σε στενή επικοινωνία με τους πιστωτές της χώρας, από τις δαπάνες 70 δισ. ευρώ της γενικής κυβέρνησης, εκ των οποίων 55 δισ. ευρώ είναι πρωτογενείς, υπάρχει η δυνατότητα εξοικονόμησης σημαντικών ποσών και ταυτόχρονα η αναδιανομή τους σε άλλα υπουργεία και φορείς που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες. Πρώτιστο μέλημα όμως είναι να είναι έτοιμο το υπουργείο Οικονομικών, έτσι ώστε στην περίπτωση που ο προϋπολογισμός δεν πιάσει τους στόχους που έχουν συμφωνηθεί, να έχουν εντοπισθεί οι δαπάνες που πρέπει να περικοπούν. Ταυτόχρονα θα πρέπει, στο πλαίσιο αναθεώρησης των δαπανών (spending review), να εξοικονομηθούν πόροι 450 εκατ. ευρώ, που θα χρηματοδοτήσουν το ελάχιστο εγγυημένο.
Το σχέδιο θα εκπονηθεί σε συνεργασία με Αγγλους εμπειρογνώμονες, οι οποίοι θα αναλύσουν τους προϋπολογισμούς και θα προτείνουν σε ποιους τομείς μπορούν να γίνουν περικοπές. Σε κάθε περίπτωση, την τελική απόφαση θα πάρει η κυβέρνηση.
Οπως προαναφέρθηκε, το σχέδιο είναι πιλοτικό και θα εφαρμοσθεί από τώρα σε τρία υπουργεία. Τα αποτελέσματα που θα προκύψουν δεν θα ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό του 2017. Αντίθετα, κατά τη σύνταξη του προϋπολογισμού του 2018, το σχέδιο εξοικονόμησης δαπανών θα επεκταθεί σε ολόκληρο τον δημόσιο τομέα.
• Φόρους. Στην περίπτωση που παρουσιαστούν αποκλίσεις στον τομέα είσπραξης των δημοσίων εσόδων, το οικονομικό επιτελείο εξετάζει το ενδεχόμενο ορισμένοι φόροι να εφαρμοσθούν νωρίτερα, ενώ ταυτόχρονα θα επανεξεταστούν οι φοροαπαλλαγές, με στόχο την κατάργησή τους. Συγκεκριμένα, εξετάζεται:
α) Η κατάργηση των φοροαπαλλαγών. Οι 716 φοροαπαλλαγές κοστίζουν στον προϋπολογισμό περισσότερα από 1,5 δισ. ευρώ και είτε θα καταργηθούν είτε θα αντικατασταθούν με άμεσες ενισχύσεις στους φορολογουμένους που τις έχουν ανάγκη. Η κυβέρνηση έχει, έτσι και αλλιώς, δεσμευθεί προς τους πιστωτές της χώρας ότι θα καταγράψει όλα τα φορολογικά κίνητρα και θα τα ποσοτικοποιήσει ως φορολογικές δαπάνες και σε δεύτερη φάση θα καταργήσει όσες κρίνονται ανεπαρκείς. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα σε όλους τους φορολογουμένους, δεδομένου ότι ήδη από τις αρχές του έτους έχουν επιβληθεί σκληρά μέτρα, με μείωση του αφορολογήτου ορίου και αυξήσεις στους φόρους κατανάλωσης. Το κόστος των ανωτέρω φοροαπαλλαγών αναλύεται ως εξής:
• 123 φοροαπαλλαγές 275,29 εκατ. ευρώ έχουν απομείνει στα νοικοκυριά (ιατρικές δαπάνες, δωρεές και χορηγίες, έκπτωση φόρου λόγω αναπηρίας, έκπτωση 1,5% στην παρακράτηση φόρου). Το μεγαλύτερο κόστος 85,2 εκατ. ευρώ προέρχεται από τις ιατρικές δαπάνες, για τις οποίες εξετάζεται να αναγνωρίζονται μονάχα οι δαπάνες άνω των 100 ευρώ που γίνονται μέσω χρεωστικών ή πιστωτικών καρτών.
• 109 φοροαπαλλαγές αφορούν τις επιχειρήσεις και κοστίζουν στον προϋπολογισμό 13,75 εκατ. ευρώ.
• 19 φορολογικές εκπτώσεις και απαλλαγές που εφαρμόζονται στον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων και κοστίζουν στον προϋπολογισμό 426,24 εκατ. ευρώ. Από τις φοροαπαλλαγές αυτές ευνοούνται 1.145.575 φορολογούμενοι.
• Στα 972,4 εκατ. ευρώ ανέρχονται οι φοροαπαλλαγές που ισχύουν σήμερα στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης.
β) Η αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα από 1 Οκτωβρίου 2016, αντί 1 Ιανουαρίου 2017. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, από 1 Ιανουαρίου 2017 αυξάνονται οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης στο υγραέριο, στην αμόλυβδη και στο πετρέλαιο κίνησης. Ειδικά για το πετρέλαιο κίνησης, η αύξηση θα είναι αρκετά μεγάλη, δεδομένου ότι υπολογίζονται έσοδα 302 εκατ. ευρώ. Στην περίπτωση που τα έσοδα αποκλίνουν, οι ανωτέρω φόροι θα εφαρμοσθούν νωρίτερα.
•Δαπάνες. Με στόχο να δημιουργηθεί ένα «μαξιλάρι» το 2017, το οικονομικό επιτελείο ξεκινάει πιλοτικά σε τρία υπουργεία σχέδιο εξοικονόμησης δαπανών, για παράδειγμα από 5 έως 20%. Η αρχή γίνεται με τα υπουργεία Οικονομίας, Οικονομικών και Πολιτισμού και τους φορείς που εποπτεύουν.
Οπως αναφέρει παράγοντας της κυβέρνησης που βρίσκεται σε στενή επικοινωνία με τους πιστωτές της χώρας, από τις δαπάνες 70 δισ. ευρώ της γενικής κυβέρνησης, εκ των οποίων 55 δισ. ευρώ είναι πρωτογενείς, υπάρχει η δυνατότητα εξοικονόμησης σημαντικών ποσών και ταυτόχρονα η αναδιανομή τους σε άλλα υπουργεία και φορείς που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες. Πρώτιστο μέλημα όμως είναι να είναι έτοιμο το υπουργείο Οικονομικών, έτσι ώστε στην περίπτωση που ο προϋπολογισμός δεν πιάσει τους στόχους που έχουν συμφωνηθεί, να έχουν εντοπισθεί οι δαπάνες που πρέπει να περικοπούν. Ταυτόχρονα θα πρέπει, στο πλαίσιο αναθεώρησης των δαπανών (spending review), να εξοικονομηθούν πόροι 450 εκατ. ευρώ, που θα χρηματοδοτήσουν το ελάχιστο εγγυημένο.
Το σχέδιο θα εκπονηθεί σε συνεργασία με Αγγλους εμπειρογνώμονες, οι οποίοι θα αναλύσουν τους προϋπολογισμούς και θα προτείνουν σε ποιους τομείς μπορούν να γίνουν περικοπές. Σε κάθε περίπτωση, την τελική απόφαση θα πάρει η κυβέρνηση.
Οπως προαναφέρθηκε, το σχέδιο είναι πιλοτικό και θα εφαρμοσθεί από τώρα σε τρία υπουργεία. Τα αποτελέσματα που θα προκύψουν δεν θα ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό του 2017. Αντίθετα, κατά τη σύνταξη του προϋπολογισμού του 2018, το σχέδιο εξοικονόμησης δαπανών θα επεκταθεί σε ολόκληρο τον δημόσιο τομέα.
