“Ο κόσμος θα έπρεπε να νοιώθει ανακουφισμένος από το γεγονός ότι οι ερασιτέχνες πραξικοπηματίες του τουρκικού στρατού απέτυχαν, διότι η επιτυχία τους θα είχε βραχυπρόθεσμα ως συνέπεια όχι απλώς την ησυχία του νεκροταφείου ενός στρατιωτικού καθεστώτος, αλλά έναν εμφύλιο πόλεμο στην Τουρκία. Η πλειοψηφία των ψηφοφόρων υποστηρίζει τον πρόεδρο Ερντογαν, ενώ ακόμα και το μεγαλύτερο μέρος της μειοψηφίας η οποία τον απορρίπτει, θεωρεί καλύτερο έναν πρόεδρο, ο οποίος θεωρητικά μπορεί να μην επανεκλεγεί, από μια χούντα. Υπάρχει εν τούτοις ο φόβος ότι η τουρκική κυβέρνηση πιθανώς θα παραβιάσει τις δημοκρατικές αρχές, την ελευθερία της έκφρασης και τα θεμελιώδη δικαιώματα και θα υπονομεύσει τη διάκριση των εξουσιών. Η Ευρώπη δεν θα μπορέσει καθόλου να εμποδίσει το να γίνει το κλίμα στην Τουρκία πιο ασφυκτικό”, γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung.
“Η ανασφάλεια και οι φόβοι πολλών Τούρκων μάλλον θα αυξηθούν παρά θα μειωθούν. Πρόκειται για φόβους οι οποίοι δεν μπορούν να προβλεφθούν, φόβους για ένα κυνήγι μαγισσών, για καταδίωξη των επικριτών της κυβέρνησης, για μια μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης, για ένα πραξικόπημα εκ των άνω. Ο Ερντογαν έχει εν τω μεταξύ χαρακτηρίσει την απόπειρα πραξικοπήματος δώρο του Αλλάχ. Και μόνο λόγω των πολλών νεκρών πρόκειται για μια παράδοξη έκφραση, αλλά προδίδει αυτό που αντελήφθη αμέσως ο Τούρκος πρόεδρος, ότι δηλαδή αυτή η ενέργεια κατά της εξουσίας του ενίσχυσε ακριβώς την εξουσία του”, διαπιστώνει η Süddeutsche Zeitung.
Την ίδια εκτίμηση κάνει και η Frankfurter Rundschau: “Εχει σημασία το γεγονός ότι ο Ερντογαν χαρακτηρίζει το στρατιωτικό πραξικόπημα ως δώρο του Αλλάχ, διότι του δίνει τη δυνατότητα να κάνει εκκαθαρίσεις των αντιπάλων του και να απαλλαγεί από τους δυσάρεστους επικριτές, ώστε να επιτύχει το στόχο του να πλησιάσει τη δικτατορία. Αυτό αντίκειται στο τουρκικό σύνταγμα και φυσικά και στα ενταξιακά κριτήρια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πρόκειται και για ένα χτύπημα κατά της ανεξάρτητης δικαιοσύνης. Πρέπει να πει κανείς τα πράγματα με το όνομά τους: Αυτό που σκηνοθέτησε ο Ερντογαν είναι επίσης ένα πραξικόπημα, ένα πολιτικό πραξικόπημα του προέδρου. Το αφεντικό του Βοσπόρου δεν το απασχολεί να λάβει μέτρα για κοινωνική συμφιλίωση. Οι νέοι πραξικοπηματίες είναι μόνον ένα σύμπτωμα της συνεχιζόμενης πολιτικής και της κοινωνικής πόλωσης στην Τουρκία και της αδυναμίας των θεσμών της”.
Η Welt παρατηρεί ότι ” Επρόκειτο για μια εξέγερση κατά του δημοκρατικά μεν εκλεγμένου αλλά ολοένα και πιο διακτατορικά συμπεριφερόμενου προέδρου. Για μια απόπειρα πραξικοπήματος, της οποίας φαίνεται πως η αποτυχία ήταν εξαρχής σχεδιασμένη. Ηταν το πραξικόπημα κατασκευασμένο; Το παράξενο της νυχτερινής στάσης του Ερντογαν ήταν ότι σαν ένας ήρεμος αυτοκράτορας κηρύσσει τον πόλεμο στους αντιπάλους του με ύφος προεκλογικό σαν να περίμενε απλώς την κατάλληλη στιγμή. Το πραξικόπημα μας επιτρέπει να εκκαθαρίσουμε το στρατό, είπε ο Ερντογαν. Το πως θα πραγμοτοποιθεί η μεγάλη εκκαθάριση μπορεί κανείς να το υποθέσει.
Ο τρόπος έχει δοκιμασθεί ήδη με διάφορες αντιπολιτευόμενες ομάδες στην Τουρκία. Με αυτόν τον τρόπο, ο νατοϊκός εταίρος, ο οποίος έχει αναγορευθεί από την καγκελάριο ως ο κεντρικός φύλακας των συνόρων της Ευρώπης θα μπορούσε να μεταλλαχτεί από λύση σε πρόβλημα: οι διωχθέντες από τον Ερντογαν θα επιτρεπόταν να έχουν δικαίωμα για άσυλο στη Γερμανία. Αυτό θα σήμαινε ότι η Τουρκία θα διολισθήσει ακόμα περισσότερο από την Ευρώπη προς την κατεύθυνση της Μέσης Ανατολής”.
“Από τη μια πλευρά η Ε.Ε. χρειάζεται την Τουρκία όχι μόνον ως εταίρο στην προσφυγική κρίση, αλλά και ως σύμμαχο στο ΝΑΤΟ και ως σημαντική άγκυρα της δομής ασφάλειας της Δύσης, από την άλλη η Ε.Ε. δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι ο Ερντογαν μετατρέπει τη χώρα του σε ένα αυταρχικό κρατικό μόρφωμα και μεταλλάσσεται σε δυνάστη”, διαπιστώνει η Stuttgarter Zeitung.
Aντίθετα, η Νeue Osnabrücker Zeitung θεωρεί ότι “Το σύστημα Ερντογαν είναι πιο σταθερό από ποτέ μετά το Σαββατοκύριακο. Αυτό πρέπει να το αποδεχθούμε. Η πλατιά και μαζική υποστήριξη, την οποία βίωσε στη χώρα του, αποδεικνύει για μια άλλη φορά ότι πρέπει να ενσωματώσουμε τον Ερντογαν, όχι να τον διαμονοποιήσουμε. Ο δρόμος του μπορεί να θλίβει τη Δύση, αλλά τον επέλεξαν οι Τούρκοι ελεύθερα. Μια νέα προσέγγιση πρέπει να γίνει ως ίσος προς ίσον και μέσω κοινών στόχων και όχι με υποδείξεις και προσβολές”.
“Η ανασφάλεια και οι φόβοι πολλών Τούρκων μάλλον θα αυξηθούν παρά θα μειωθούν. Πρόκειται για φόβους οι οποίοι δεν μπορούν να προβλεφθούν, φόβους για ένα κυνήγι μαγισσών, για καταδίωξη των επικριτών της κυβέρνησης, για μια μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης, για ένα πραξικόπημα εκ των άνω. Ο Ερντογαν έχει εν τω μεταξύ χαρακτηρίσει την απόπειρα πραξικοπήματος δώρο του Αλλάχ. Και μόνο λόγω των πολλών νεκρών πρόκειται για μια παράδοξη έκφραση, αλλά προδίδει αυτό που αντελήφθη αμέσως ο Τούρκος πρόεδρος, ότι δηλαδή αυτή η ενέργεια κατά της εξουσίας του ενίσχυσε ακριβώς την εξουσία του”, διαπιστώνει η Süddeutsche Zeitung.
Την ίδια εκτίμηση κάνει και η Frankfurter Rundschau: “Εχει σημασία το γεγονός ότι ο Ερντογαν χαρακτηρίζει το στρατιωτικό πραξικόπημα ως δώρο του Αλλάχ, διότι του δίνει τη δυνατότητα να κάνει εκκαθαρίσεις των αντιπάλων του και να απαλλαγεί από τους δυσάρεστους επικριτές, ώστε να επιτύχει το στόχο του να πλησιάσει τη δικτατορία. Αυτό αντίκειται στο τουρκικό σύνταγμα και φυσικά και στα ενταξιακά κριτήρια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πρόκειται και για ένα χτύπημα κατά της ανεξάρτητης δικαιοσύνης. Πρέπει να πει κανείς τα πράγματα με το όνομά τους: Αυτό που σκηνοθέτησε ο Ερντογαν είναι επίσης ένα πραξικόπημα, ένα πολιτικό πραξικόπημα του προέδρου. Το αφεντικό του Βοσπόρου δεν το απασχολεί να λάβει μέτρα για κοινωνική συμφιλίωση. Οι νέοι πραξικοπηματίες είναι μόνον ένα σύμπτωμα της συνεχιζόμενης πολιτικής και της κοινωνικής πόλωσης στην Τουρκία και της αδυναμίας των θεσμών της”.
Η Welt παρατηρεί ότι ” Επρόκειτο για μια εξέγερση κατά του δημοκρατικά μεν εκλεγμένου αλλά ολοένα και πιο διακτατορικά συμπεριφερόμενου προέδρου. Για μια απόπειρα πραξικοπήματος, της οποίας φαίνεται πως η αποτυχία ήταν εξαρχής σχεδιασμένη. Ηταν το πραξικόπημα κατασκευασμένο; Το παράξενο της νυχτερινής στάσης του Ερντογαν ήταν ότι σαν ένας ήρεμος αυτοκράτορας κηρύσσει τον πόλεμο στους αντιπάλους του με ύφος προεκλογικό σαν να περίμενε απλώς την κατάλληλη στιγμή. Το πραξικόπημα μας επιτρέπει να εκκαθαρίσουμε το στρατό, είπε ο Ερντογαν. Το πως θα πραγμοτοποιθεί η μεγάλη εκκαθάριση μπορεί κανείς να το υποθέσει.
Ο τρόπος έχει δοκιμασθεί ήδη με διάφορες αντιπολιτευόμενες ομάδες στην Τουρκία. Με αυτόν τον τρόπο, ο νατοϊκός εταίρος, ο οποίος έχει αναγορευθεί από την καγκελάριο ως ο κεντρικός φύλακας των συνόρων της Ευρώπης θα μπορούσε να μεταλλαχτεί από λύση σε πρόβλημα: οι διωχθέντες από τον Ερντογαν θα επιτρεπόταν να έχουν δικαίωμα για άσυλο στη Γερμανία. Αυτό θα σήμαινε ότι η Τουρκία θα διολισθήσει ακόμα περισσότερο από την Ευρώπη προς την κατεύθυνση της Μέσης Ανατολής”.
“Από τη μια πλευρά η Ε.Ε. χρειάζεται την Τουρκία όχι μόνον ως εταίρο στην προσφυγική κρίση, αλλά και ως σύμμαχο στο ΝΑΤΟ και ως σημαντική άγκυρα της δομής ασφάλειας της Δύσης, από την άλλη η Ε.Ε. δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι ο Ερντογαν μετατρέπει τη χώρα του σε ένα αυταρχικό κρατικό μόρφωμα και μεταλλάσσεται σε δυνάστη”, διαπιστώνει η Stuttgarter Zeitung.
Aντίθετα, η Νeue Osnabrücker Zeitung θεωρεί ότι “Το σύστημα Ερντογαν είναι πιο σταθερό από ποτέ μετά το Σαββατοκύριακο. Αυτό πρέπει να το αποδεχθούμε. Η πλατιά και μαζική υποστήριξη, την οποία βίωσε στη χώρα του, αποδεικνύει για μια άλλη φορά ότι πρέπει να ενσωματώσουμε τον Ερντογαν, όχι να τον διαμονοποιήσουμε. Ο δρόμος του μπορεί να θλίβει τη Δύση, αλλά τον επέλεξαν οι Τούρκοι ελεύθερα. Μια νέα προσέγγιση πρέπει να γίνει ως ίσος προς ίσον και μέσω κοινών στόχων και όχι με υποδείξεις και προσβολές”.
