Μέσα από χίλια μύρια κύματα μέχρι τη χθεσινή συνάντηση του Ταγίπ Ερντογάν και του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αγία Πετρούπολη, πέρασε η
διπλωματική σχέση Τουρκίας και Ρωσίας, μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού από τους Τούρκους στις 24 Νοεμβρίου 2015.
Γράφει ο Ιάκωβος Γωγάκης
Η δημόσια συγγνώμη του Τούρκου προέδρου στις 27 Ιουνίου προς το Ρώσο ομόλογο του(3 εβδομάδες περίπου πριν από την απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του), είχε τη σημασία της, τη στιγμή που η ΕΕ δεν φαίνεται να υποκύπτει στην απαίτηση της Τουρκίας να δοθεί apriori η βίζα στους τούρκους πολίτες, προτού εκπληρώσει 70+ προαπαιτούμενα. Η απομόνωση από Ευρώπη και Ή.Π.Α άνοιξε ξανά το δρόμο για να επανεκκινήσουν οι ρωσοτουρκικές σχέσεις και να ενεργοποιηθούν εκ νέου τα συμφωνηθέντα της ιστορικής επίσκεψης Πούτιν στην Άγκυρα, που πραγματοποιήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2014. Τότε, συμφώνησαν την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα προς την Τουρκία, φθηνότερο αέριο προς την Τουρκία κατά 6%, εμπορικές συναλλαγές 100 δις δολάρια μέχρι το 2023, τσάρτερ ρώσων τουριστών προς τα τουρκικά παράλια και δημιουργία πυρηνικού εργοστασίου. Όλα αυτά βεβαίως το 2014 όταν ακόμα οι τζιχαντιστές δεν είχαν εισβάλει στη Συρία, ένα νέο δύσκολο μέτωπο στη σχέση των δύο χωρών. Ερντογάν και Πούτιν χθες συμφώνησαν ότι για αυτό το θέμα διαφωνούν.
Τρεις έγκριτοι διεθνολόγοι αναλύουν την επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ρωσίας και τις εξελίξεις σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα αλλά και στο Κυπριακό.
Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Χριστόδουλος Γιαλλουρίδης είναι επιφυλακτικός, στο κατά πόσο μπορούν αυτές οι δύο χώρες, με διαχρονικές έριδες και αντικρουόμενα συμφέροντα, να χαράξουν μια σταθερή συνεργασία. Ο τρόπος αντιμετώπισης της συριακής κρίσης και της παραμονής του Άσαντ στην εξουσία(όπως επιθυμούν οι Ρώσοι και αντιτίθενται οι Τούρκοι), είναι ένα πρόβλημα σοβαρό και ανυπέρβλητο.
Ο κύπριος καθηγητής ισχυρίζεται πως η αχίλλειος πτέρνα της Τουρκίας είναι ο Ταγίπ Ερντογάν, ένα πρόσωπο πλέον μη αξιόπιστο από την ΕΕ και από τους Αμερικανούς.
Όσον αφορά το Κυπριακό εμφανίζεται αισιόδοξος, μόνο στο σημείο εκείνο που η εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας θα «κτίσει» πάνω στο αναξιόπιστο της Τουρκίας και θα πείσει ότι η χώρα του Ερντογάν δεν αποτελεί παράγοντα εμπιστοσύνης και αξιόπιστο εταίρο για τη Δύση, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Άγγελος Συρίγος συμφωνεί πως επί της ουσίας οι σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας δεν μπορούν να αλλάξουν σελίδα, είναι εχθρικές διαχρονικά, ακόμα και την περίοδο του Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Τουρκία ελέγχει τον Εύξεινο Πόντο πράγμα που ενοχλεί πάρα πολύ τη Ρωσία και ταυτόχρονα την υποχρεώνει να κρατά ισορροπίες. Η Ρωσία για την Τουρκία είναι χώρα – αντίβαρο, δεν είναι χώρα – σύμμαχος. Θα την χρησιμοποιήσει ως αντίβαρο στους δυτικούς για να τους περάσει απόψεις για το τι πρέπει να γίνει στις μεταξύ τους σχέσεις, τονίζει χαρακτηριστικά. Ο Άγγελος Συρίγος είναι όμως ανήσυχος για τις προσφυγικές ροές προς την Ελλάδα, ένα χαρτί που η Τουρκία πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει, για να κερδίσει τη βίζα από την ΕΕ.
Το Κυπριακό, για τον επίκουρου καθηγητή ίσως επηρεαστεί αρνητικά, όχι τόσο με την επαναπροσέγγιση Τουρκίας – Ρωσίας αλλά με την επαναπροσέγγιση Τουρκίας – Ισραήλ, διότι εμμέσως θα αφορά και την Κύπρο και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα για σχέδιο(αρνητικό) που πιθανώς να μας έρθει για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Ο κύπριος καθηγητής ισχυρίζεται πως η αχίλλειος πτέρνα της Τουρκίας είναι ο Ταγίπ Ερντογάν, ένα πρόσωπο πλέον μη αξιόπιστο από την ΕΕ και από τους Αμερικανούς.
Όσον αφορά το Κυπριακό εμφανίζεται αισιόδοξος, μόνο στο σημείο εκείνο που η εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας θα «κτίσει» πάνω στο αναξιόπιστο της Τουρκίας και θα πείσει ότι η χώρα του Ερντογάν δεν αποτελεί παράγοντα εμπιστοσύνης και αξιόπιστο εταίρο για τη Δύση, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Άγγελος Συρίγος συμφωνεί πως επί της ουσίας οι σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας δεν μπορούν να αλλάξουν σελίδα, είναι εχθρικές διαχρονικά, ακόμα και την περίοδο του Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Τουρκία ελέγχει τον Εύξεινο Πόντο πράγμα που ενοχλεί πάρα πολύ τη Ρωσία και ταυτόχρονα την υποχρεώνει να κρατά ισορροπίες. Η Ρωσία για την Τουρκία είναι χώρα – αντίβαρο, δεν είναι χώρα – σύμμαχος. Θα την χρησιμοποιήσει ως αντίβαρο στους δυτικούς για να τους περάσει απόψεις για το τι πρέπει να γίνει στις μεταξύ τους σχέσεις, τονίζει χαρακτηριστικά. Ο Άγγελος Συρίγος είναι όμως ανήσυχος για τις προσφυγικές ροές προς την Ελλάδα, ένα χαρτί που η Τουρκία πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει, για να κερδίσει τη βίζα από την ΕΕ.
Το Κυπριακό, για τον επίκουρου καθηγητή ίσως επηρεαστεί αρνητικά, όχι τόσο με την επαναπροσέγγιση Τουρκίας – Ρωσίας αλλά με την επαναπροσέγγιση Τουρκίας – Ισραήλ, διότι εμμέσως θα αφορά και την Κύπρο και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα για σχέδιο(αρνητικό) που πιθανώς να μας έρθει για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Τέλος ο Δρ. Κωνσταντίνος Φίλης (Διεθνολόγος και Διευθυντής Ερευνών στο Ελληνικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων) πιστεύει πως οι σχέσεις Ρωσίας Τουρκίας έχουν περιορισμούς. Υπάρχει ένας ιστορικός ανταγωνισμός, που δεν πρόκειται να εκλείψει ποτέ, γιατί η γεωγραφία είναι πεπρωμένο και δεν μπορούμε να την αλλάξουμε. Αυτό που πρέπει να ανησυχεί τη Δύση περισσότερο, είναι η αμετροέπεια που επιδεικνύει ο Ερντογάν στο εσωτερικό της χώρας του, και οι συνέπειες που μπορεί αυτή να έχει, στις εξωτερικές της σχέσεις, και όχι, οι προσπάθειες προσεταιρισμού ή προσέγγισης με τη Ρωσία, αναφέρει χαρακτηριστικά.
