Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, στην Ε.Ε. 1 στους 2 δισεκατομμυριούχους ο αυτοδημιούργητος
«Ο καλύτερος τρόπος για να παραμείνεις πλούσιος στην Ευρώπη είναι να είσαι ένας κρίκος στην αλυσίδα μιας περιουσίας που αλλάζει χέρια αιώνες τώρα. Κάποιες φλωρεντινές οικογένειες αυτό κάνουν από το 1427» γράφουν στο αμερικανικό πρακτορείο οι απεσταλμένοι του στην Τοσκάνη Αλεσάντρο Σπετσιάλε και Κιάρα Βασάρι. Και επικαλούνται «νέα έρευνα» που δείχνει ότι η Ευρώπη κυριαρχεί στον κόσμο των κληρονόμων μεγάλης περιουσίας. Πρόκειται για ένα συμπέρασμα αναμενόμενο καθ’ ότι αυτονόητο, θα σκεφτόταν κανείς. Αφού την Αμερική ο Κολόμβος την ανακάλυψε το 1492, επόμενο είναι ο πλούτος εκεί να άρχισε να συσσωρεύεται δεκαετίες ή και εκατονταετίες αργότερα από τότε που ξεκίνησε να τον συσσωρεύει η οικογένεια Φρεσκομπάλντι.
Εν πάση περιπτώσει, έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας της Ιταλίας δείχνει ότι οι πλουσιότερες φλωρεντινές οικογένειες παραμένουν στην κορυφή της κοινωνικοοικονομικής πυραμίδας της Τοσκάνης και ολόκληρης της Ιταλίας επί 600 και πλέον χρόνια. Και άλλη έρευνα του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) δείχνει ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν περνάνε μόνο ο πλούτος και τα εισοδήματα από γενιά σε γενιά αιώνες τώρα αλλά ακόμη και οι εδαφικές κατακτήσεις κληροδοτούνται στους κατιόντες.
Οι απεσταλμένοι του Bloomberg δεν αναφέρονται πάντως στις προαναφερθείσες έρευνες αλλά σ’ αυτήν του Peterson Institute for International Economics. Αυτή αποκαλύπτει ότι ένας στους τρεις πλουσιότερους Ιταλούς κληρονόμησε την περιουσία που διαθέτει. Είναι ελάχιστοι όμως οι ιταλοί κληρονόμοι μπροστά στους Γερμανούς. Η Γερμανία είναι μεταξύ των ανεπτυγμένων δυτικών χωρών εκείνη με το μεγαλύτερο ποσοστό δισεκατομμυριούχων κληρονόμων (65%). Συνολικά από τους δισεκατομμυριούχους της Δυτικής Ευρώπης περίπου οι μισοί είναι κληρονόμοι και οι άλλοι μισοί αυτοδημιούργητοι. Στις ΗΠΑ το 29% των πλουσιότερων πολιτών είναι κληρονόμοι, ενώ στην κομμουνιστική ΕΕ (έστω και ιδιοτύπως τις τελευταίες δύο δεκαετίες) το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόνο το 2%. Εύλογο.
Οι ειδικοί κάνουν λόγο για έλλειψη μεγάλης κοινωνικής κινητικότητας στην Ευρώπη. Τουλάχιστον συγκριτικά με την κινητικότητα στις ΗΠΑ, όπου και οι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης είναι υψηλότεροι και οι δουλειές περισσότερες, όπως ασφαλώς και οι ευκαιρίες πλουτισμού. Διότι το περίφημο «αμερικανικό όνειρο» ουδέποτε υπήρξε απατηλό, άσχετα αν τις τελευταίες δύο δεκαετίες ο πλούτος συσσωρεύεται με πολύ συγκεντρωτικότερο τρόπο.
Οπως αναφέρουν οι ρεπόρτερ του Bloomberg, από το 2007 το αμερικανικό ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 9,9%, ενώ το ΑΕΠ της ΕΕ μόλις κατά 2,8%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Το σταθμισμένο με την αγοραστική δύναμη κατά κεφαλήν εισόδημα είναι περίπου κατά το ένα τρίτο χαμηλότερο στην ΕΕ από όσο στις ΗΠΑ. Και τα ποσοστά ανεργίας είναι περίπου διπλάσια συγκριτικά με τις ΗΠΑ. Είναι σαφές ότι η ευρωπαϊκή οικονομία είναι πιο ανελαστική και δύσκαμπτη από την αμερικανική.
«Καθώς η Αμερική αναπτύσσεται χρειάζεται περισσότερους μηχανικούς, περισσότερους χημικούς, περισσότερους οικονομολόγους, περισσότερους αναλυτές, περισσότερους τραπεζίτες από όσους η Ευρώπη. Οι νέες θέσεις εργασίες που δημιουργούνται είναι πολύ περισσότερες από τον αριθμό των γιων και των θυγατέρων των καλών οικογενειών»δηλώνει στο αμερικανικό πρακτορείο ο Αντόνιο Σκιτσερότο, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τρέντο και πρόεδρος του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ανάπτυξη Δημόσιας Πολιτικής που εδρεύει στην ίδια πόλη.
«Σε μια περίοδο σαν κι αυτή που διανύουμε, που χαρακτηρίζεται από την αναποτελεσματική προσπάθεια της Ευρώπης να αφήσει πίσω της την προ οκταετίας οικονομική κρίση που ξέσπασε, μπορεί κανείς να εξαγάγει χρήσιμα συμπεράσματα από τις στατιστικές παρατηρήσεις των κληρονόμων μεγάλων περιουσιών. Εχει μεγάλη σημασία από πού προέρχεται και πού συγκεντρώνεται ο πλούτος. Διότι αν οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες ξεπεράσουν κάποιο επίπεδο, τότε οι δυνατότητες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να αναθερμάνουν την παραγωγή και την ανάπτυξη θα περιοριστούν» εξηγεί ο ιταλός καθηγητής.
Οι Φρεσκομπάλντι, πάντως, δεν αισθάνονται κηφήνες ή τέλος πάντων απλοί διαχειριστές του πλούτου που κληρονόμησαν. Ο Λαμπέρτο Φρεσκομπάλντι εξηγεί ότι η οικογένειά του ασχολείται με την οινοπαραγωγή. Ο ίδιος εξηγεί ότι την πρώτη του επαφή με το κόκκινο κρασί την είχε σε ηλικία 6 ετών, όταν ήπιε μέχρι λιποθυμίας σε μια γιορτή στα κτήματα με τους εργάτες του τρύγου. «Διψούσα, αλλά δεν μπορούσαν να μου δώσουν να πιω νερό… Ημουν ο γιος του αφεντικού»!
Φορολογητέος και αφορολόγητος πλούτος
Αμέσως ο γαλλικός Τύπος έσπευσε να υπενθυμίσει ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν καταργήσει τον φόρο μεγάλης περιουσίας από το 1990 και εντεύθεν (η Αυστρία το 1994, η Δανία το 1996, η Γερμανία το 1997, η Φινλανδία το 2006). Η Ισπανία κατήργησε τη φορολόγηση της περιουσίας το 2008 αλλά την επανέφερε το 2011 εξαιτίας της κρίσης (φορολογούνται τα ακίνητα άνω των 300.000 ευρώ και τα εισοδήματα άνω των 700.000 ευρώ).
Σε δημοσίευμα της «Figaro» αναφέρεται ότι πολλές χώρες όπως η Ολλανδία, η Ιταλία και το Λουξεμβούργο αντικατέστησαν τον φόρο μεγάλης περιουσίας με άλλους φόρους, ενώ αναφέρει ότι εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης τη μεγάλη περιουσία εξακολουθούν να φορολογούν η Νορβηγία, η Ελβετία και το Λιχτενστάιν. Για την Ελλάδα η εφημερίδα αναφέρει τη φορολόγηση όσων διαθέτουν ακίνητα άνω των 400.000 ευρώ – για τον ΕΝΦΙΑ ούτε λόγος, θεωρήθηκε εκτός θέματος.
Ο Λαμπέρτο Φρεσκομπάλντι στήνει δύο κρασοπότηρα πάνω σε ένα ξύλινο βαρέλι στο μεγάλο κελάρι του ηλικίας χιλίων ετών πύργου του στα περίχωρα της Φλωρεντίας. Ανοίγει ένα Νιποτσάνο και στάζει στο ένα ποτήρι λίγο από το το κόκκινο κρασί που προτιμούσαν ο Μικελάντζελο και ο Πάπας Λέων Ι’. Δοκιμάζει και γνέφει καταφατικά. «Πρέπει να έχεις επίγνωση των κληροδοτημάτων που εσύ έτυχε να διαχειρίζεσαι την περίοδο αυτή. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να τα διαχειρίζεσαι σωστά και όταν έρθει η ώρα να τα μεταβιβάσεις σε κάποιον άλλον» δηλώνει στο Bloomberg ο ηλικίας 53 ετών κληρονόμος.
«Ο καλύτερος τρόπος για να παραμείνεις πλούσιος στην Ευρώπη είναι να είσαι ένας κρίκος στην αλυσίδα μιας περιουσίας που αλλάζει χέρια αιώνες τώρα. Κάποιες φλωρεντινές οικογένειες αυτό κάνουν από το 1427» γράφουν στο αμερικανικό πρακτορείο οι απεσταλμένοι του στην Τοσκάνη Αλεσάντρο Σπετσιάλε και Κιάρα Βασάρι. Και επικαλούνται «νέα έρευνα» που δείχνει ότι η Ευρώπη κυριαρχεί στον κόσμο των κληρονόμων μεγάλης περιουσίας. Πρόκειται για ένα συμπέρασμα αναμενόμενο καθ’ ότι αυτονόητο, θα σκεφτόταν κανείς. Αφού την Αμερική ο Κολόμβος την ανακάλυψε το 1492, επόμενο είναι ο πλούτος εκεί να άρχισε να συσσωρεύεται δεκαετίες ή και εκατονταετίες αργότερα από τότε που ξεκίνησε να τον συσσωρεύει η οικογένεια Φρεσκομπάλντι.
Εν πάση περιπτώσει, έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας της Ιταλίας δείχνει ότι οι πλουσιότερες φλωρεντινές οικογένειες παραμένουν στην κορυφή της κοινωνικοοικονομικής πυραμίδας της Τοσκάνης και ολόκληρης της Ιταλίας επί 600 και πλέον χρόνια. Και άλλη έρευνα του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) δείχνει ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν περνάνε μόνο ο πλούτος και τα εισοδήματα από γενιά σε γενιά αιώνες τώρα αλλά ακόμη και οι εδαφικές κατακτήσεις κληροδοτούνται στους κατιόντες.
Οι απεσταλμένοι του Bloomberg δεν αναφέρονται πάντως στις προαναφερθείσες έρευνες αλλά σ’ αυτήν του Peterson Institute for International Economics. Αυτή αποκαλύπτει ότι ένας στους τρεις πλουσιότερους Ιταλούς κληρονόμησε την περιουσία που διαθέτει. Είναι ελάχιστοι όμως οι ιταλοί κληρονόμοι μπροστά στους Γερμανούς. Η Γερμανία είναι μεταξύ των ανεπτυγμένων δυτικών χωρών εκείνη με το μεγαλύτερο ποσοστό δισεκατομμυριούχων κληρονόμων (65%). Συνολικά από τους δισεκατομμυριούχους της Δυτικής Ευρώπης περίπου οι μισοί είναι κληρονόμοι και οι άλλοι μισοί αυτοδημιούργητοι. Στις ΗΠΑ το 29% των πλουσιότερων πολιτών είναι κληρονόμοι, ενώ στην κομμουνιστική ΕΕ (έστω και ιδιοτύπως τις τελευταίες δύο δεκαετίες) το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόνο το 2%. Εύλογο.
Κοινωνική ακινησία
Οι ειδικοί κάνουν λόγο για έλλειψη μεγάλης κοινωνικής κινητικότητας στην Ευρώπη. Τουλάχιστον συγκριτικά με την κινητικότητα στις ΗΠΑ, όπου και οι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης είναι υψηλότεροι και οι δουλειές περισσότερες, όπως ασφαλώς και οι ευκαιρίες πλουτισμού. Διότι το περίφημο «αμερικανικό όνειρο» ουδέποτε υπήρξε απατηλό, άσχετα αν τις τελευταίες δύο δεκαετίες ο πλούτος συσσωρεύεται με πολύ συγκεντρωτικότερο τρόπο.
Οπως αναφέρουν οι ρεπόρτερ του Bloomberg, από το 2007 το αμερικανικό ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 9,9%, ενώ το ΑΕΠ της ΕΕ μόλις κατά 2,8%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Το σταθμισμένο με την αγοραστική δύναμη κατά κεφαλήν εισόδημα είναι περίπου κατά το ένα τρίτο χαμηλότερο στην ΕΕ από όσο στις ΗΠΑ. Και τα ποσοστά ανεργίας είναι περίπου διπλάσια συγκριτικά με τις ΗΠΑ. Είναι σαφές ότι η ευρωπαϊκή οικονομία είναι πιο ανελαστική και δύσκαμπτη από την αμερικανική.
«Καθώς η Αμερική αναπτύσσεται χρειάζεται περισσότερους μηχανικούς, περισσότερους χημικούς, περισσότερους οικονομολόγους, περισσότερους αναλυτές, περισσότερους τραπεζίτες από όσους η Ευρώπη. Οι νέες θέσεις εργασίες που δημιουργούνται είναι πολύ περισσότερες από τον αριθμό των γιων και των θυγατέρων των καλών οικογενειών»δηλώνει στο αμερικανικό πρακτορείο ο Αντόνιο Σκιτσερότο, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τρέντο και πρόεδρος του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ανάπτυξη Δημόσιας Πολιτικής που εδρεύει στην ίδια πόλη.
«Σε μια περίοδο σαν κι αυτή που διανύουμε, που χαρακτηρίζεται από την αναποτελεσματική προσπάθεια της Ευρώπης να αφήσει πίσω της την προ οκταετίας οικονομική κρίση που ξέσπασε, μπορεί κανείς να εξαγάγει χρήσιμα συμπεράσματα από τις στατιστικές παρατηρήσεις των κληρονόμων μεγάλων περιουσιών. Εχει μεγάλη σημασία από πού προέρχεται και πού συγκεντρώνεται ο πλούτος. Διότι αν οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες ξεπεράσουν κάποιο επίπεδο, τότε οι δυνατότητες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να αναθερμάνουν την παραγωγή και την ανάπτυξη θα περιοριστούν» εξηγεί ο ιταλός καθηγητής.
Οι Φρεσκομπάλντι, πάντως, δεν αισθάνονται κηφήνες ή τέλος πάντων απλοί διαχειριστές του πλούτου που κληρονόμησαν. Ο Λαμπέρτο Φρεσκομπάλντι εξηγεί ότι η οικογένειά του ασχολείται με την οινοπαραγωγή. Ο ίδιος εξηγεί ότι την πρώτη του επαφή με το κόκκινο κρασί την είχε σε ηλικία 6 ετών, όταν ήπιε μέχρι λιποθυμίας σε μια γιορτή στα κτήματα με τους εργάτες του τρύγου. «Διψούσα, αλλά δεν μπορούσαν να μου δώσουν να πιω νερό… Ημουν ο γιος του αφεντικού»!
Φορολογητέος και αφορολόγητος πλούτος
Σαν να ήθελε να επιβεβαιώσει τη φήμη του «προέδρου των πλουσίων», το πρώτο που υποσχέθηκε ανακοινώνοντας την υποψηφιότητά του για τις εκλογές του 2017 ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί ήταν η κατάργηση του φόρου μεγάλης περιουσίας. Είναι ένας φόρος με κυμαινόμενο συντελεστή που επιβάλλεται σε όσους έχουν ακίνητη περιουσία άνω του 1,3 εκατ. ευρώ ή εισοδήματα άνω των 800.000 ευρώ.
Αμέσως ο γαλλικός Τύπος έσπευσε να υπενθυμίσει ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν καταργήσει τον φόρο μεγάλης περιουσίας από το 1990 και εντεύθεν (η Αυστρία το 1994, η Δανία το 1996, η Γερμανία το 1997, η Φινλανδία το 2006). Η Ισπανία κατήργησε τη φορολόγηση της περιουσίας το 2008 αλλά την επανέφερε το 2011 εξαιτίας της κρίσης (φορολογούνται τα ακίνητα άνω των 300.000 ευρώ και τα εισοδήματα άνω των 700.000 ευρώ).
Σε δημοσίευμα της «Figaro» αναφέρεται ότι πολλές χώρες όπως η Ολλανδία, η Ιταλία και το Λουξεμβούργο αντικατέστησαν τον φόρο μεγάλης περιουσίας με άλλους φόρους, ενώ αναφέρει ότι εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης τη μεγάλη περιουσία εξακολουθούν να φορολογούν η Νορβηγία, η Ελβετία και το Λιχτενστάιν. Για την Ελλάδα η εφημερίδα αναφέρει τη φορολόγηση όσων διαθέτουν ακίνητα άνω των 400.000 ευρώ – για τον ΕΝΦΙΑ ούτε λόγος, θεωρήθηκε εκτός θέματος.
ΒΗΜΑ
