Η Λευκή Βίβλος για την γερμανική πολιτική ασφάλειας και το μέλλον της Bundeswehr που δημοσιεύθηκε από το υπουργικό συμβούλιο της Angela Merkel στις 13 Ιουλίου, προωθεί μια νέα προσέγγιση στη συνεργασία στον τομέα των
εξοπλισμών. Με βάση την εκτίμηση ότι η αύξηση του κόστους ανάπτυξης και οι χαμηλοί όγκοι των εθνικών παραγγελιών θα είναι μη βιώσιμα μακροπρόθεσμα, η γερμανική πρόταση στην ουσία συνοψίζει τέσσερα στοιχεία.
– Εναρμόνιση των απαιτήσεων ώστε να δοθεί η δυνατότητα για τη δημιουργία ενός πρότυπου σχεδιασμού παρά για πολλαπλές εθνικές εκδοχές που οδηγούν στα ύψη τις τιμές και αποτρέπουν την διαλειτουργικότητα
– Μια προσέγγιση (lead-nation) με βάση την οποία μια χώρα διευκολύνει τον απαραίτητο εναρμονισμό και στη συνέχεια διαχειρίζεται το project, αντί των πολύπλοκων δομών πολυεθνικής διακυβέρνησης που αυξάνουν το κόστος συντονισμού
– Παραγωγή βασισμένη σε τεχνολογική και βιομηχανική αριστεία παρά στην αγορά του μεριδίου παραγωγής, για να αποφευχθεί η χρηματοδότηση της βιομηχανικής πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας
– Εξάπλωση της συνεργασίας σε όλο τον κύκλο ζωής του εξοπλισμού, από την ανάπτυξη και την προμήθεια, μέχρι τη συντήρηση, την επιδιόρθωση και την επιχειρησιακή υποστήριξη, δεδομένου ότι το να αγοράσει κανείς ένα κομμάτι, είναι συνήθως το μικρότερο μερίδιο του συνολικού κόστους.
Αυτές οι ιδέες δεν είναι νέες –στην πραγματικότητα, αντιπροσωπεύουν τα διδάγματα που αντλήθηκαν από όσα πήγαν στραβά με την πολυεθνική συνεργασία στον τομέα των εξοπλισμών στο παρελθόν. Αυτό που είναι νέο, είναι να τις δούμε να εκφράζονται χωρίς φιλτράρισμα στην εθνική στρατηγική ενός βασικού παράγοντα στο ευρωπαϊκό αμυντικό παζλ, με ρητό στόχο την προώθηση της βιομηχανικής εξυγίανσης και την βελτίωση της ευρωπαϊκής διαλειτουργικότητας, τον διατλαντικό καταμερισμό των βαρών και την αποδοτικότητα των αμυντικών δαπανών. Εάν συνεχιστούν με σθένος και εάν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες συμμετάσχουν, οι επιπτώσεις θα είναι μάλλον τεράστιες.
Ο εναρμονισμός των αναγκών είναι δυνατός μόνο εάν οι ένοπλες δυνάμεις αποδεχθούν “αρκετά καλές” λύσεις αντί να πιέσουν για την τελειότητα και την τροποποίηση σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες. Σημαίνει ότι κάθε εταίρος πρέπει να συμφωνήσει ότι ένα ελικόπτερο χρειάζεται ένα βίντσι αλλά απέχει από το να καθοριστούν τα διαφορετικά μέγιστα φορτία. Η επόμενη πρόκληση θα είναι να παγώσει το σχέδιο όταν επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με τις απαιτήσεις. Όπως άφησε να εννοηθεί ο Sir Bernard Gray, πρώην επικεφαλής αμυντικού υλικού στο Ηνωμένο Βασίλειο: “η σχέση μεταξύ ενός διευθυντή υπεύθυνου για τις ανάγκες και ενός αμυντικού προγράμματος είναι όπως η σχέση μεταξύ ενός σκυλιού και ενός φανοστάτη. Ο διευθυντής απλώς το θεωρεί αδύνατο να δώσει έγκριση σε ένα πρόγραμμα χωρίς να αφήσει το σημάδι του σε αυτό”.
Η ιδέα του lead-nation μπορεί μόνο να λειτουργήσει εάν τα κράτη ξαναβρούν το εδώ και καιρό χαμένο μυστικό της αποτελεσματικής πολυμέρειας: ένας εταίρος πρέπει να φέρει ένα δυσανάλογο μερίδιο του βάρους προκειμένου όλοι να απολαύσουν τα οφέλη της συνεργασίας τους. Σε αυτή την περίπτωση, το να είσαι το κράτος-ηγέτης σημαίνει να αναλάβεις το ρόλο του διαχειριστή του project –ένα άχαρο καθήκον το οποίο τα κράτη θα αποδεχθούν μόνο εάν αντιληφθούν μια επείγουσα ανάγκη να κλείσει ένα σημαντικό κενό στην αποτελεσματικότητα. Αλλά δεν σημαίνει ότι μόνο μεγάλα κράτη μπορούν να είναι κράτη-ηγέτες.
Ομοίως, το status ενός κράτους- ηγέτη δεν σημαίνει και ηγέτη στην παραγωγή. Μόνο ένας περιορισμένος αριθμός ευρωπαϊκών κρατών έχει μια αμυντική -βιομηχανική βάση διεθνούς σημασίας. Μια εστίαση στην αριστεία θα προκαλέσει διεθνική ενοποίηση της αμυντικής βιομηχανίας, διότι η προηγούμενη πρακτική του διαχωρισμού των μεριδίων παραγωγής στη βάση του ποσοστού αγοράς ενός πελάτη από το σύνολο της παραγωγής, έχει παράγει ένα κατακερματισμένο βιομηχανικό τοπίο. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή τέσσερις παραγωγικές γραμμές Eurofighter που αντιπροσωπεύουν την δομή ιδιοκτησίας της κοινοπραξίας Eurofighter: Γερμανία (Airbus Defence & Space) και το Ηνωμένο Βασίλειο με 33% η κάθε μία, η Ιταλία (Leonardo) με 21% και η Ισπανία (Airbus Defence & Space) με 13%. Ο κατακερματισμός στον τομέα των χερσαίων και ναυτικών συστημάτων είναι αναμφισβήτητα ακόμη χειρότερος. Ωστόσο, ένα μελλοντικό μαχητικό αεροσκάφος, κατασκευασμένο σύμφωνα με τις ιδέες του Βερολίνου που προωθεί στη Λευκή Βίβλο του 2016, είναι απίθανο να κατασκευαστεί με αυτόν τον τρόπο.
Την ίδια στιγμή, τα παράπλευρα οφέλη πέρα από τις βιομηχανίες άμυνας και ασφάλειας, πιθανώς θα είναι αναγκαία αρχικά για να παράσχουν κάποιου είδους αποζημίωση για εκείνες τις κυβερνήσεις που πιθανώς θα ζημιωθούν στο πλαίσιο των νέων ρυθμίσεων. Πρέπει να καταρτιστούν κατάλογοι κρατικών εθνικών τεχνολογιών, όπου θα προσδιορίζονται αυτοί οι τομείς στους οποίους η χώρα δεν είναι πρόθυμη να εξαρτηθεί από εξωτερικούς προμηθευτές. Για να είναι χρήσιμοι, τέτοιοι κατάλογοι πρέπει να πληρούν τουλάχιστον δύο κριτήρια: πρέπει να είναι σημαντικά μικρότεροι από τη συνολική λίστα της αμυντικής -βιομηχανικής τεχνολογίας σε μια χώρα και η επικάλυψή τους με άλλες χώρες που έχουν μεγάλη αμυντική -βιομηχανική ικανότητα, μπορεί να είναι μόνο μερική.
Οι συντάκτες της γερμανικής Λευκής Βίβλου δεν είχαν καμία ψευδαίσθηση ως προς το τι πρότειναν: “Ουσιαστικά αυτό σημαίνει παραίτηση της ατομικής κυριαρχίας για την μεγαλύτερη κυριαρχία όλων”. Όπως λέει και η παροιμία, εάν για να πετύχει μια ιδέα χρειάζονται περισσότερα από ένα θαύματα, τότε είναι απίθανο να συμβεί. Την ίδια στιγμή, μια ιδέα της οποίας έχει έρθει ο καιρός, είναι κάτι ισχυρό. Εάν η γερμανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να επενδύσει στις ιδέες της θα πρέπει να ξεκινήσει με την ταυτόχρονη και συνεπή συμμετοχή των ενδιαφερομένων στην κοινότητα των αναγκών, της αμυντικής βιομηχανίας και των συμβάσεων. Νέες προσεγγίσεις στη συνεργασία για τους εξοπλισμούς, θα εξαρτηθούν από αυτές τις τρεις ομάδες.
capitalgr
