«Φρένο» στην εκτός σχεδίου δόμηση βάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας, προβάλλοντας για μία ακόμα φορά συνταγματικές ενστάσεις για τις νομοθετικές ρυθμίσεις που επιτρέπουν να κτίζονται («κατά παρέκκλιση»), ακόμα και πολύ μικρότερα οικόπεδα από τα συνήθως προβλεπόμενα όρια αρτιότητας των 4 στρεμμάτων.
Το ανώτατο δικαστήριο έβγαλε «κόκκινη κάρτα» στη δυνατότητα εφαρμογής των διατάξεων της πολεοδομικής νομοθεσίας (Προεδρικού Διατάγματος του 1985) που πρόβλεψαν την κατά παρέκκλιση αρτιότητα 750 τ.μ., επιτρέποντας να
κτίζουν ακόμα και πολύ μικρά οικόπεδα (σε σύγκριση με τον γενικό κανόνα αρτιότητας των 4 στρεμμάτων), αρκεί να «βλέπουν» σε νόμιμη οδό (δημοτική, κοινοτική, επαρχιακή, εθνική).
Σύμφωνα με το Ε΄ τμήμα ΣτΕ, η διατήρηση και εφαρμογή μιας τέτοιας ευχέρειας δόμησης, δεκαετίες μετά τη θέσπισή της, παραβιάζει τις συνταγματικές διατάξεις που επιτάσσουν τον ορθολογικό χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της χώρας και προστατεύουν το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον.
Η θέση
Επαναλαμβάνοντας τη θέση του ότι βασικός προορισμός για τις εκτός σχεδίου περιοχές δεν μπορεί να είναι (κατά το Σύνταγμα) η δόμηση, το ΣτΕ ξεκαθάρισε ουσιαστικά πάλι την αντίθεσή του στις εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις που επιτρέπουν στους ιδιοκτήτες να επωφελούνται για να δομήσουν με πολύ ευνοϊκότερα γι’ αυτούς όρια αρτιότητας, κάλυψης, εμβαδού, ύψους.
Επαναλαμβάνοντας τη θέση του ότι βασικός προορισμός για τις εκτός σχεδίου περιοχές δεν μπορεί να είναι (κατά το Σύνταγμα) η δόμηση, το ΣτΕ ξεκαθάρισε ουσιαστικά πάλι την αντίθεσή του στις εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις που επιτρέπουν στους ιδιοκτήτες να επωφελούνται για να δομήσουν με πολύ ευνοϊκότερα γι’ αυτούς όρια αρτιότητας, κάλυψης, εμβαδού, ύψους.
Στο στόχαστρο του ανώτατου δικαστηρίου βρέθηκε διάταξη του ΠΔ του 1985 για την εκτός σχεδίου δόμηση (όπως αντικαταστάθηκε με το ν.3212/2003), που πέρα από το όριο των 4 στρεμμάτων, έδωσε τη δυνατότητα να κτίζουν κατ’ εξαίρεση και γήπεδα έκτασης 2.000, 1.200 και 750 τ.μ., εφόσον είχαν «πρόσωπο» (σε διάφορους χρόνους) σε διεθνείς, εθνικές, επαρχιακές, δημοτικές, κοινοτικές οδούς.
 |
Ανατρέχοντας στην ιστορική διαδρομή της επίμαχης ρύθμισης, το ΣτΕ εντόπισε την αρχή της κατά παρέκκλιση δόμησης με 750 τ.μ., σε βασιλικό διάταγμα του 1962, όταν ο κανόνας αρτιότητας για τα εκτός σχεδίου γήπεδα ήταν τα 1.200 τ.μ., και με την προϋπόθεση ότι είχαν ανεγερθεί σε αυτά μόνιμα κτίσματα μέχρι τις 12-11-1962.
Ωστόσο με ΠΔ του 1978, η σχετική παρέκκλιση μετατράπηκε σε πάγια, χωρίς δηλαδή την προϋπόθεση να είχαν κτισθεί μέχρι τα τέλη του 1962 και επαναλήφθηκε στο ΠΔ του 1985, με προοπτική μελλοντικής κατάργησής της.
Η δικαστική απόφαση επισημαίνει ότι η κατά παρέκκλιση ρύθμιση, που επιτρέπει την οικοδόμηση πλήθους γηπέδων μικρού εμβαδού (ακόμα και υποπενταπλάσιου του ορίου αρτιότητας των 4 στρεμμάτων), σε περιοχές που δεν προορίζονται για δόμηση και μάλιστα αθρόα, και ύστερα από τόσα πολλά χρόνια μετά τη θέσπισή της, οδηγεί σε απαγορευμένη από το Σύνταγμα υποβάθμιση του οικιστικού και φυσικού περιβάλλοντος και συνεπώς είναι ανίσχυρη.
Κατά το ΣτΕ (847/16), οι ιδιοκτήτες τέτοιων γηπέδων δεν μπορούν να θεωρούν πως έχουν συνταγματικά προστατευόμενη εύλογη προσδοκία ότι θα είχαν «στο διηνεκές δικαίωμα» να κτίσουν, ζητώντας την έκδοση οικοδομικής άδειας σε χρόνο που ξεπερνά ακόμα και τις δύο δεκαετίες μετά την έκδοση του ΠΔ του 1985 ή τα 45 χρόνια από την έκδοση του β.δ. του 1962. Παράλληλα το δικαστήριο ξεκαθαρίζει ότι σε κάθε περίπτωση, για να κάνει κάποιος χρήση της κατά παρέκκλιση δόμησης, το γήπεδο έπρεπε να «βλέπει» σε οδό που να έχει νόμιμα χαρακτηριστεί, να έχει ήδη διανοιχθεί και μάλιστα με τρόπο που να είναι προσπελάσιμη, εξασφαλίζοντας πράγματι την επικοινωνία με το γήπεδο.
Το ΣτΕ απέκρουσε τη δυνατότητα ανέγερσης οικοδομής στη Θεσσαλία σε γήπεδο 765 τ.μ. εκτός σχεδίου, επειδή έκρινε αντισυνταγματική τη δόμηση κατά παρέκκλιση, αλλά και γιατί δεν υπήρχε απ’ ευθείας «πρόσωπο» στην επαρχιακή οδό, αφού μεσολαβούσε χαντάκι.
Η υπόθεση λόγω σπουδαιότητας παραπέμφθηκε στη μείζονα σύνθεση, ενώ πριν από λίγους μήνες το ΣτΕ είχε ξαναβάλει «φρένο» (87/16) στην κατά παρέκκλιση δόμηση με ευνοϊκούς όρους «ειδικών κτιρίων», «μπλοκάροντας» την ανέγερση τριών μεγάλων «υπεραγορών» σε εκτός σχεδίου ζώνη στη Στερεά Ελλάδα.
Πρόσφατα το υπουργείο Περιβάλλοντος έφερε διάταξη που απαγόρευε την κατά παρέκκλιση δόμηση αγροτεμαχίων υψηλής παραγωγικότητας (μικρότερων των 4 στρεμμάτων, κλπ.) εκατέρωθεν οδικών αξόνων σε εκτός σχεδίου περιοχές, αλλά η ρύθμιση αποσύρθηκε ύστερα από έντονες αντιδράσεις.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
