Χώροι ριζοσπαστικοποίησης και ένταξης σε εξτρεμιστικές ισλαμικές οργανώσεις έχουν καταστεί τα σωφρονιστικά καταστήματα στην Ευρώπη, όπως αποκαλύπτουν σε εκτενή τους ρεπορτάζ ευρωπαϊκές αλλά και αμερικανικές εφημερίδες.
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι, ωστόσο, νέο. Σε χώρες όπως η Γαλλία, όπου μεγάλο ποσοστό του μουσουλμανικού πληθυσμού ζει κάτω από το επίπεδο της φτώχειας σε υποβαθμισμένα προάστια, η μικρή και μεγάλη εγκληματικότητα προσφέρει οικονομική διέξοδο από την ανέχεια, οδηγώντας παράλληλα στις φυλακές.
Εκεί, η ανάγκη αυτοπροστασίας οδηγεί πολλούς κρατούμενους να ασπασθούν το Ισλάμ, για να τεθούν υπό την προστασία των ισχυρών ισλαμικών ομάδων κρατουμένων, που απολαμβάνουν τον σεβασμό όχι μόνο των συγκρατουμένων τους, αλλά και του σωφρονιστικού προσωπικού χάρη στην πειθαρχία των μελών τους.
Τα φαινόμενα ριζοσπαστικοποίησης στα σωφρονιστικά καταστήματα της Γαλλίας, που γέννησαν «μάρτυρες της πίστης», όπως ο Σερίφ Κουασί, δολοφόνος της συντακτικής ομάδας του Charlie Hebdo και ο Αμεντί Κουλιμπαλί, δράστης της επίθεσης στο εβραϊκό παντοπωλείο Hyper Kasher την ίδια ημέρα του Ιανουαρίου 2015, οδήγησαν το γαλλικό κράτος στην εκπόνηση καινοτόμων μεθόδων αντιμετώπισης του κινδύνου αυτού.
Ο Κουασί και ο Κουλιμπαλί όχι μόνο είχαν γνωριστεί στη φυλακή, αλλά ριζοσπαστικοποιήθηκαν ταυτόχρονα ερχόμενοι σε επαφή με την εμβληματική φιγούρα του γαλλικού τζιχαντισμού, τον Σμαΐν Αΐτ Μπελκασέμ, καταδικασμένο σε ισόβια κάθειρξη για τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 1995 στον σταθμό Σεν Μισέλ στο μετρό του Παρισιού, με οκτώ νεκρούς.
Σε έκθεσή της τον περασμένο μήνα, η Διεύθυνση Επιθεώρησης Σωφρονιστικών Καταστημάτων της Γαλλίας (CGLPL) συμπεραίνει ότι η μέθοδος αντιμετώπισης του φαινομένου της ισλαμικής ριζοσπαστικοποίησης δεν έχει αποδώσει τους αναμενόμενους καρπούς.
Οι πέντε πειραματικές ακτίνες σε ισάριθμες φυλακές στεγάζουν σήμερα 120 κρατούμενους. Στόχος των ακτίνων αυτών είναι η «αποφυγή πιέσεων θρησκευτικού προσηλυτισμού», χάρη σε ειδικά προγράμματα.
Η διεύθυνση επιθεώρησης, αν και αναγνωρίζει την ανάγκη διατήρησης τέτοιων προγραμμάτων, καθώς και την πολύπλοκη φύση της αποστολής τους, υπογραμμίζει την αναποτελεσματικότητά τους.
«Το σημερινό σύστημα πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης εμφανίζει περισσότερα μειονεκτήματα, παρά πλεονεκτήματα», αναφέρει η έκθεση.
Πολλοί εισαγγελείς συμφωνούν με την επισήμανση αυτή. «Η συγκέντρωση ριζοσπαστικοποιημένων κρατουμένων δημιουργεί αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, ενισχύοντας το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ τους, επιτρέποντας την ανοικοδόμηση δικτύων και ευνοώντας την άσκηση πιέσεων από τους πιο ισχυρούς στους πιο αδύναμους κρατούμενους», αναφέρει η έκθεση.
Ερωτηθείς από την εφημερίδα La Croix, μουσουλμάνος εφημέριος σωφρονιστικών καταστημάτων επισημαίνει επίσης τον υπαρκτό κίνδυνο «εξιδανίκευσης» των ριζοσπαστικοποιημένων κρατουμένων, που κρατούνται σε ειδικές ακτίνες, από τους κρατούμενους στην υπόλοιπη φυλακή.
Την ίδια ώρα, οι ειδικές συνθήκες κράτησης των ριζοσπαστικοποιημένων φυλακισμένων δεν επιτρέπουν τη δημιουργική τους απασχόληση και την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Το καθεστώς εντατικής επιτήρησης, στο οποίο υποβάλλονται, με συχνές έρευνες των κελιών τους και η 24ωρη ηλεκτρονική παρακολούθηση συντελεί στην καλλιέργεια αισθήματος απάνθρωπης και εκδικητικής αντιμετώπισης. Κάποιοι από τους κρατούμενους αυτούς εκτιμούν ότι το κράτος τούς αντιμετωπίζει σαν «λεπρούς».
Οι αρνητικές συνέπειες του ειδικού καθεστώτος, που μπορεί να ευνοήσουν την «υποτροπή» του κρατουμένου και την υιοθέτηση ακόμη πιο ακραίων θέσεων από τον ίδιο οδηγούν τη διεύθυνση επιθεώρησης φυλακών να χαρακτηρίζει εσφαλμένη την υπάρχουσα προσέγγιση απέναντι στους ριζοσπαστικοποιημένους κρατούμενους.
«Τα προγράμματα καταπολέμησης της ισλαμικής ριζοσπαστικοποίησης έχουν ενδιαφέρον και αξίζουν περαιτέρω μελέτης. Η συγκέντρωση, όμως, τέτοιων κρατουμένων σε ειδικές ακτίνες δημιουργεί περισσότερους κινδύνους, χωρίς να δίνει ουσιαστική λύση στο πρόβλημα», αναφέρει η έκθεση.
Η διασπορά των ριζοσπαστικοποιημένων ισλαμιστών στον γενικό σωφρονιστικό πληθυσμό και η εντατική, αλλά διακριτική παρακολούθησή τους, προκρίνεται ως η καλύτερη λύση.
Πρώτη η Γαλλία, αλλά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αυτό χωρίς να έχουν βρει τις κατάλληλες λύσεις. Αυτό παραδέχθηκε στις αρχές της εβδομάδας και ο Γάλλος πρωθυπουργός Βαλς, που επισκέφθηκε τη φυλακή της Νιμ.
«Η σωφρονιστική διοίκηση βρίσκεται αντιμέτωπη με πρόβλημα, του οποίου το εύρος δεν είχαμε εκτιμήσει ορθά», είπε η Αντελίν Χαζάν, επικεφαλής της διεύθυνσης επιθεώρησης σωφρονιστικών καταστημάτων.
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι, ωστόσο, νέο. Σε χώρες όπως η Γαλλία, όπου μεγάλο ποσοστό του μουσουλμανικού πληθυσμού ζει κάτω από το επίπεδο της φτώχειας σε υποβαθμισμένα προάστια, η μικρή και μεγάλη εγκληματικότητα προσφέρει οικονομική διέξοδο από την ανέχεια, οδηγώντας παράλληλα στις φυλακές.
Εκεί, η ανάγκη αυτοπροστασίας οδηγεί πολλούς κρατούμενους να ασπασθούν το Ισλάμ, για να τεθούν υπό την προστασία των ισχυρών ισλαμικών ομάδων κρατουμένων, που απολαμβάνουν τον σεβασμό όχι μόνο των συγκρατουμένων τους, αλλά και του σωφρονιστικού προσωπικού χάρη στην πειθαρχία των μελών τους.
Τα φαινόμενα ριζοσπαστικοποίησης στα σωφρονιστικά καταστήματα της Γαλλίας, που γέννησαν «μάρτυρες της πίστης», όπως ο Σερίφ Κουασί, δολοφόνος της συντακτικής ομάδας του Charlie Hebdo και ο Αμεντί Κουλιμπαλί, δράστης της επίθεσης στο εβραϊκό παντοπωλείο Hyper Kasher την ίδια ημέρα του Ιανουαρίου 2015, οδήγησαν το γαλλικό κράτος στην εκπόνηση καινοτόμων μεθόδων αντιμετώπισης του κινδύνου αυτού.
Ο Κουασί και ο Κουλιμπαλί όχι μόνο είχαν γνωριστεί στη φυλακή, αλλά ριζοσπαστικοποιήθηκαν ταυτόχρονα ερχόμενοι σε επαφή με την εμβληματική φιγούρα του γαλλικού τζιχαντισμού, τον Σμαΐν Αΐτ Μπελκασέμ, καταδικασμένο σε ισόβια κάθειρξη για τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 1995 στον σταθμό Σεν Μισέλ στο μετρό του Παρισιού, με οκτώ νεκρούς.
Σε έκθεσή της τον περασμένο μήνα, η Διεύθυνση Επιθεώρησης Σωφρονιστικών Καταστημάτων της Γαλλίας (CGLPL) συμπεραίνει ότι η μέθοδος αντιμετώπισης του φαινομένου της ισλαμικής ριζοσπαστικοποίησης δεν έχει αποδώσει τους αναμενόμενους καρπούς.
Οι πέντε πειραματικές ακτίνες σε ισάριθμες φυλακές στεγάζουν σήμερα 120 κρατούμενους. Στόχος των ακτίνων αυτών είναι η «αποφυγή πιέσεων θρησκευτικού προσηλυτισμού», χάρη σε ειδικά προγράμματα.
Η διεύθυνση επιθεώρησης, αν και αναγνωρίζει την ανάγκη διατήρησης τέτοιων προγραμμάτων, καθώς και την πολύπλοκη φύση της αποστολής τους, υπογραμμίζει την αναποτελεσματικότητά τους.
«Το σημερινό σύστημα πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης εμφανίζει περισσότερα μειονεκτήματα, παρά πλεονεκτήματα», αναφέρει η έκθεση.
Πολλοί εισαγγελείς συμφωνούν με την επισήμανση αυτή. «Η συγκέντρωση ριζοσπαστικοποιημένων κρατουμένων δημιουργεί αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, ενισχύοντας το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ τους, επιτρέποντας την ανοικοδόμηση δικτύων και ευνοώντας την άσκηση πιέσεων από τους πιο ισχυρούς στους πιο αδύναμους κρατούμενους», αναφέρει η έκθεση.
Ερωτηθείς από την εφημερίδα La Croix, μουσουλμάνος εφημέριος σωφρονιστικών καταστημάτων επισημαίνει επίσης τον υπαρκτό κίνδυνο «εξιδανίκευσης» των ριζοσπαστικοποιημένων κρατουμένων, που κρατούνται σε ειδικές ακτίνες, από τους κρατούμενους στην υπόλοιπη φυλακή.
Την ίδια ώρα, οι ειδικές συνθήκες κράτησης των ριζοσπαστικοποιημένων φυλακισμένων δεν επιτρέπουν τη δημιουργική τους απασχόληση και την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Το καθεστώς εντατικής επιτήρησης, στο οποίο υποβάλλονται, με συχνές έρευνες των κελιών τους και η 24ωρη ηλεκτρονική παρακολούθηση συντελεί στην καλλιέργεια αισθήματος απάνθρωπης και εκδικητικής αντιμετώπισης. Κάποιοι από τους κρατούμενους αυτούς εκτιμούν ότι το κράτος τούς αντιμετωπίζει σαν «λεπρούς».
Οι αρνητικές συνέπειες του ειδικού καθεστώτος, που μπορεί να ευνοήσουν την «υποτροπή» του κρατουμένου και την υιοθέτηση ακόμη πιο ακραίων θέσεων από τον ίδιο οδηγούν τη διεύθυνση επιθεώρησης φυλακών να χαρακτηρίζει εσφαλμένη την υπάρχουσα προσέγγιση απέναντι στους ριζοσπαστικοποιημένους κρατούμενους.
«Τα προγράμματα καταπολέμησης της ισλαμικής ριζοσπαστικοποίησης έχουν ενδιαφέρον και αξίζουν περαιτέρω μελέτης. Η συγκέντρωση, όμως, τέτοιων κρατουμένων σε ειδικές ακτίνες δημιουργεί περισσότερους κινδύνους, χωρίς να δίνει ουσιαστική λύση στο πρόβλημα», αναφέρει η έκθεση.
Η διασπορά των ριζοσπαστικοποιημένων ισλαμιστών στον γενικό σωφρονιστικό πληθυσμό και η εντατική, αλλά διακριτική παρακολούθησή τους, προκρίνεται ως η καλύτερη λύση.
Πρώτη η Γαλλία, αλλά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αυτό χωρίς να έχουν βρει τις κατάλληλες λύσεις. Αυτό παραδέχθηκε στις αρχές της εβδομάδας και ο Γάλλος πρωθυπουργός Βαλς, που επισκέφθηκε τη φυλακή της Νιμ.
«Η σωφρονιστική διοίκηση βρίσκεται αντιμέτωπη με πρόβλημα, του οποίου το εύρος δεν είχαμε εκτιμήσει ορθά», είπε η Αντελίν Χαζάν, επικεφαλής της διεύθυνσης επιθεώρησης σωφρονιστικών καταστημάτων.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
