Απόδοση: Αναστασία Κυριανίδη-Νικολαΐδη
Το απόγευμα της 6ης Μαΐου ο Τούρκος δημοσιογράφος Can Dundar μιλούσε σε έναν τηλεοπτικό ρεπόρτερ έξω από το δικαστικό μέγαρο Caglayan της
Κωνσταντινούπολης, όταν πρόσεξε έναν άνδρα με μουστάκι και μπλε αντιανεμικό να προχωρά προς το μέρος του κρατώντας ένα όπλο. Ο Dundar είναι ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας “Cumhuriyet”, που ανήκει στα λίγα τουρκικά μέσα που διατηρούν ανοιχτά επικριτική στάση απέναντι στην κυβέρνηση. Ο ίδιος και ο συνάδελφός του στην “Cumhuriyet”, Erdem Gul, περίμεναν να ακούσουν τις ποινές τους έπειτα από μια πολύμηνη ποινική δίκη. Ο σωματοφύλακας του Dundar είχε παραμείνει μέσα στο κτίριο κατά το διάλειμμα του δικαστηρίου. Βλέποντας το όπλο, ο τηλεοπτικός ρεπόρτερ φώναξε: “Τρέξτε”.
Ο άνδρας με το μουστάκι πυροβόλησε δύο φορές φωνάζοντας “προδότη!”. Ο Dundar πήδηξε στο πλάι και έσκυψε πίσω από τον ρεπόρτερ, που έκανε κίνηση να τον προστατεύσει. Η σύζυγος του Dundar, Dilek, άρπαξε τον δράστη από το δεξί χέρι και ένας βουλευτής που στεκόταν κοντά “γράπωσε” τον άνδρα από πίσω. Ο Dundar, τρέχοντας, απομακρύνθηκε μερικά βήματα, μετά επιβράδυνε και κοίταξε πίσω. Ήταν αλώβητος, αν και μια σφαίρα είχε γδάρει το πόδι του τηλεοπτικού ρεπόρτερ.
Ο 55χρονος Dundar έγινε αρχισυντάκτης της “Cumhuriyet” τον Φεβρουάριο του 2015. Η καταδίκη του τον Μάιο –ο Dundar είναι εναγόμενος σε τόσο πολλές ταυτόχρονες υποθέσεις που έχει χάσει το μέτρημα– ήταν το αποτέλεσμα ενός ρεπορτάζ, έναν χρόνο πριν, που περιέγραφε αναλυτικά πώς η εθνική μυστική υπηρεσία της Τουρκίας περνούσε λαθραία όπλα στη γειτονική Συρία, προμηθεύοντας κατά πάσα πιθανότητα ισλαμιστές αντάρτες που πολεμούσαν ενάντια στις δυνάμεις του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ. Μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ, ο πρόεδρος της Τουρκίας και πρώην πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίπ Eρντογάν, βγήκε στην τηλεόραση και υποσχέθηκε ότι οι υπεύθυνοι για το δημοσίευμα “θα πληρώσουν βαρύ τίμημα”.
Κατάφωρες παραβιάσεις
Η Τουρκία δεν είχε ποτέ πραγματική ελευθεροτυπία. Έχει μακρά παράδοση λογοκρισίας, ειδικά όσον αφορά τις “εύφλεκτες” πολιτικές της αναφορικά με τις θρησκευτικές και εθνικές μειονότητές της. Και αυτό συνέβαινε πριν από την αιματηρή απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου, που ξεκίνησε με μαχητικά αεροσκάφη να ηχούν στον ουρανό της Άγκυρας και στρατιωτικές μονάδες στην Κωνσταντινούπολη να κλείνουν και τις δύο γέφυρες του Βοσπόρου. Οι μάχες μεταξύ πολιτών, αστυνομικών και στρατιωτών άφησαν πίσω τους 290 νεκρούς και 1.400 τραυματίες. Το πραξικόπημα απέδειξε, επίσης, το θάρρος των Τούρκων δημοσιογράφων: Το προσωπικό του CNN Turk αψήφησε ένα ελικόπτερο γεμάτο πραξικοπηματίες που εμφανίστηκαν και κατέλαβαν τα στούντιο και ένας φωτογράφος της φιλοκυβερνητικής ημερήσιας εφημερίδας “Yeni Safak” έπεσε νεκρός από πυρά στον δρόμο.
Πολλοί στην Τουρκία ανησυχούν ότι η αποτυχημένη κατάληψη της εξουσίας θα επιταχύνει απλώς το τέλος της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας στη χώρα. Οι Τούρκοι δημοσιογράφοι περιγράφουν ένα κλίμα πολύ χειρότερο απ’ ό,τι μπορούν να ανακαλέσουν στη μνήμη τους. Τα τηλεοπτικά κανάλια που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση αφαιρέθηκαν από κρατικό ραδιοτηλεοπτικό δορυφόρο – ένα εξ αυτών, το φιλοκουρδικό IMC TV, κόπηκε εν μέσω ζωντανής συνέντευξης των Dundar και Gul. Οι ξένοι δημοσιογράφοι έχουν απελαθεί και απαγορεύεται η είσοδός τους στη χώρα και το περασμένο φθινόπωρο ένας όχλος με επικεφαλής έναν επιφανή νεαρό πολιτικό στο κόμμα του Ερντογάν όρμησε δύο φορές στα γραφεία της εφημερίδας “Hurriyet” στην Κωνσταντινούπολη. Ο Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα κατατάσσουν την Τουρκία στην 151η θέση σε σύνολο 180 χωρών στον Διεθνή Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου, ανάμεσα στο Τατζικιστάν και τη Δημοκρατία του Κογκό.
Στο πλαίσιο του νόμου που ποινικοποιεί την προσβολή του ηγέτη του έθνους, τα τελευταία δύο χρόνια έχουν ασκηθεί περισσότερες από 2.000 διώξεις κατά δημοσιογράφων, σκιτσογράφων, εκπαιδευτικών, της πρώην Μις Τουρκίας, ακόμα και κατά μαθητών. Τις πρώτες μέρες μετά το πραξικόπημα είδαμε μαζικές εκκαθαρίσεις. Δεκάδες χιλιάδες στον στρατό, στην αστυνομία και στο δικαστικό σώμα έχουν απολυθεί ή βρίσκονται υπό κράτηση – σε 21.000 εκπαιδευτικούς έχει αφαιρεθεί η άδειά τους και έχουν ζητηθεί οι παραιτήσεις των πρυτάνεων σε όλα τα πανεπιστήμια της χώρας. Πολλές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες έχουν μπλοκαριστεί και έχουν ακυρωθεί οι άδειες μετάδοσης σε 24 τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Ο Ερντογάν και οι υποστηρικτές του χαρακτηρίζουν αυτά τα μέτρα αναγκαία για να μην καταρρεύσει η χώρα.
capitalgr
