υπηρεσιών. Το σχέδιο νόμου, που προωθούν οι υπουργοί Υποδομών ΧρήστοςΣπίρτζης και Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης, θα ενισχύσει τη διαπλοκή στα δημόσια έργα, καθώς, μεταξύ άλλων, επαναφέρει (άρθρο 50) το σύστημα της κατάθεσης προσφοράς που περιλαμβάνει την μελέτη και την κατασκευή για όλα, ανεξαιρέτως, τα δημόσια έργα.
Η επέλαση της διαφθοράς
“Με το άρθρο 50 ο κ. Σπίρτζης επιχειρεί να φέρει το σύστημα μελέτης-κατασκευής, το οποίο δεν αποτελεί εναρμόνιση με τις κοινοτικές οδηγίες. […] Όπως λένε οι μηχανικοί είναι ένα σύστημα κατ’εξαίρεση. Κλείνετε το μάτι στην αδιαφάνεια, χτυπώντας τις μικρές και μεσαίες εργοληπτικές εταιρείες και τον κλάδο των μελετητών. Περιορίστε την μελετοκατασκευή σε ειδικής φύσης έργα, κατόπιν ελέγχου του τεχνικού συμβουλίου της Τεχνικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων” σημείωσε, χθες, κατά τη συζητήση του νομοσχεδίου, ο βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης Ν.Δ. Κώστας Καραμανλής.
Σύμφωνα με πόρισμα του 2011 του υπουργείου Υποδομών, το σύστημα μελέτη-κατασκευή παρουσιάζει περισσότερα μειονεκτήματα παρά πλεονεκτήματα. Το γεγονός ότι η αποκλειστική ευθύνη σχεδιασμού του έργου και της τεχνολογίας που θα χρησιμοποιηθεί ανήκει στο Κύριο του έργου (ΚτΕ), η ανάμιξη των μηχανικών κατασκευής και στο σχεδιασμό, ο προσδιορισμός του κατασκευαστικού κόστους κατά την υπογραφή της σύμβασης και η γρηγορότερη ολοκλήρωση του έργου ανήκουν στα θετικά σημεία του συστήματος αυτού. Ταυτόχρονα, το σύστημα αυτό δημοπράτησης παρουσιάζει οφέλη για εξειδικευμένα έργα, όπως επεξεργασία υγρών αποβλήτων, υδάτινων πόρων κτλ.
Στον αντίποδα, σύμφωνα με την ίδια έκθεση και με όσα ανέφερε, χθες, ο βουλευτής της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Γιάννης Μανιάτης, η μελετοκατασκευή, που επαναφέρει το άρθρο 50 του νομοσχεδίου, μπορεί να αποτελέσει φυτώριο διαφθοράς και διαπλοκής. Στο πλαίσιο, αυτό σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, το κόστος των μελετών προσφοράς κατά το διαγωνισμό είναι μεγάλο, αγγίζοντας τις 250.000 ευρώ για μεγάλα έργα. Με άλλα λόγια, δημιουργούνται δαπάνες που δεν θα αξιοποιηθούν εάν μία από τις κατατεθείσες μελέτες εφαρμοσθούν. Κατ’ επέκταση, σύμφωνα με τον ΣΑΤΕ, ο ανταγωνισμός θα εκμηδενιστεί, καθώς οι περισσότερες τεχνικές εταιρείες εάν δεν αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, σίγουρα, αδυνατούν να επωμιστούν το κόστους της σύνταξης μελετών της τάξης των 50.000 έως 200.000 ευρώ με αβέβαιο αποτέλεσμα.
Επίσης, η μέχρι σήμερα εμπειρία από την εφαρμογή του συστήματος στην Ελλάδα έχει ενισχύσει την αδιαφάνεια, καθώς υπεισέρχεται η υποκειμενική άποψη των μελών της επιτροπής αξιολόγησης, επηρεάζοντας το αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό, τη στιγμή που δύσκολα μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι τα μέλη της επιτροπής δεν επηρεάζονται από προσωπικές σχέσεις με διαγωνιζομένους.
Όλα αυτά όταν οι αναθέτουσες αρχές θα διαθέτουν τη δυνατότητα να καθορίζουν τη σχέση της τεχνικής και οικονομικής προσφοράς, τα κριτήρια εφαρμογής, τους συντελεστές και τα όρια βαθμολόγησης.
Χωρίς δημοσίευση προκήρυξης έργα άνω των €30 εκατ.
Η αδιαφάνεια ενισχύεται περαιτέρω, καθώς το άρθρο 128 (1η παράγραφος) του νομοσχεδίου προβλέπει ότι για έργα προϋπολογισμού άνω των 30 εκατ. ευρώ, επιτρέπεται η ανάθεση -χωρίς δημοσίευση προκήρυξης- με ανάρτηση της πρόσκλησης στην ιστοσελίδα της αναθέτουσας Αρχής, η ανάθεση υπηρεσιών συμβούλων οποιασδήποτε ειδικότητας, όπως ιδίως τεχνικού, νομικού, οικονομικού και συμβούλου οργάνωσης μετά από απλή γνώμη του Τεχνικού Συμβουλίου του Υπουργείου Δημοσίων Έργων.
“Για ποιο λόγο χωρίς δημοσίευση και γιατί για έργα άνω των 30 εκατ. € και ποιο είναι το αντικείμενο αυτών των ειδικών συμβουλών και συμβούλων τεχνικών, νομικών, οικονομικών και οργάνωσης” σημείωσε, χθες, ο κ. Μανιάτης.
Και “με κοινή απόφαση κάθε Υπουργού, με σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Ανάπτυξης και του Υπουργού Δημοσίων Έργων, μπορεί μέρος ή το σύνολο των δημοσίων έργων που εκτελούνται από το κάθε Υπουργείο να υπόκειται στην απευθείας ανάθεση των προηγουμένων δύο παραγράφων”.
Υπάρχει προηγούμενο
Πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά που το υπουργείο Υποδομών στηρίζει, εμμέσως πλην σαφώς την αδιαφάνεια. Τα περασμένα Χριστούγεννα ο Υπουργός Υποδομών υπέγραψε απευθείας αναθέσεις σε ιδιώτες ή εταιρείες για έργα παρακολούθησης οδικών παραχωρήσεων. Σύμφωνα με τον ανεξάρτητο βουλευτή Χάρη Θεοχάρη και στο παρόν νομοσχέδιο (άρθρο 119) υπάρχει “παράθυρο” για τέτοιου είδους “δωράκια” μέσω απευθείας ανάθεσης για μελέτες ως 40.000 ευρώ.
Τέλος η υποχρεωτική χρήση του ΕΣΗΔΗΣ, που θεσμοθετήθηκε το 2013, μετατέθηκε στις 30.4.2017 με το σκεπτικό ότι δεν υπήρξε επαρκής χρόνος για να εκπαιδευτεί το προσωπικό στο σύστημα αυτό.
