Τοξικό κοκτέιλ «πνίγει» τους Ολυμπιακούς του Ρίο

Της Κατερίνας Κοσμά

Με εμφανή τα σημάδια κατάρρευσης τόσο στο κοινωνικό όσο και στο οικονομικό πεδίο η Βραζιλία ανοίγει την ερχόμενη Παρασκευή τις πύλες του σταδίου «Μαρακανά» για να ξεκινήσει η τελετή έναρξης των 31ων Ολυμπιακών Αγώνων.

Λίγες μόλις μέρες πριν ανάψουν τα φώτα της πιο σημαντικής παγκόσμιας αθλητικής γιορτής που θα παρακολουθήσουν από κοντά περισσότεροι από 500.000 επισκέπτες, η χώρα παραμένει δηλητηριασμένη από ένα «τοξικό» κοκτέιλ που έχουν δημιουργήσει η παραλυτική πολιτική κρίση με αφετηρία το τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς στον κρατικό πετρελαϊκό κολοσσό Petrobras, η κατάρρευση των τιμών των πρώτων υλών, η βουτιά των επενδύσεων και η αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων.

Και σε όλα αυτά προστίθενται ο φόβος και οι δραματικές επιπτώσεις του ιού Ζίκα, καθώς και ο αναβρασμός που επικρατεί λόγω έλλειψης χρηματοδότησης στις δυνάμεις ασφαλείας, με τους αστυνομικούς να απειλούν με στάση εργασίας εν μέσω μάλιστα των Αγώνων!

Με την ανεργία και τη βία να… οργιάζουν, οι Βραζιλιάνοι ζουν εδώ και μήνες μέσα στην αβεβαιότητα. Σύμφωνα μάλιστα με δημοσκόπηση του ομίλου Ibope, έξι στους δέκα πολίτες -ιδιαίτερα στις φαβέλες όπου ζουν οι πιο φτωχοί- πιστεύουν ότι οι Αγώνες, οι οποίοι αναμένεται να κοστίσουν 11,1 δισ. ευρώ, θα φέρουν περισσότερες ζημιές παρά οφέλη στη χώρα τους.

Η χειρότερη ύφεση
Η ανησυχία τους χτυπά «κόκκινο», καθώς η χώρα βυθίζεται στη χειρότερη ύφεση εδώ και δεκαετίες, οι ολυμπιακές προετοιμασίες καθυστερούν και οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές έχουν αποκαλύψει αποδείξεις εκτεταμένης διαφθοράς στις κατασκευαστικές συμβάσεις για τις ολυμπιακές υποδομές.

Σαν να μην έφταναν αυτά, ο κυβερνήτης του Ρίο ντε Τζανέιρο, της πρωτεύουσας όπου θα πραγματοποιηθούν οι αγώνες, έχει κηρύξει καθεστώς «οικονομικής καταστροφής», δηλαδή… χρεοκοπίας, προκειμένου να στηρίξει τις δημόσιες δαπάνες για την ασφάλεια της πόλης!

Η πόλη του Ρίο έλαβε πρόσφατα δάνειο ύψους 870 εκατ. δολαρίων από την κεντρική κυβέρνηση για να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της, αλλά στους όρους του δανείου είναι να πουλήσει το δίκτυο ύδρευσης! Η τοπική κυβέρνηση εμφανίζει έλλειμμα της τάξης των 6 δισ. δολαρίων, τα νοσοκομεία υπολειτουργούν και το δάνειο θα κατευθυνθεί κυρίως για να καλυφθούν έξοδα για την ασφάλεια.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις το Ρίο μετά τους Αγώνες θα μπει σε μνημόνιο όπως άλλωστε βρίσκεται σε ένα ιδιότυπο μνημόνιο όλη η χώρα τον τελευταίο χρόνο, με σημαντικές περικοπές στις δαπάνες και στο κοινωνικό κράτος. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν πλέον ανοιχτά ότι απαιτούνται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ξεκινώντας από τις συντάξεις, οι οποίες σε ύψος είναι περίπου όσο το 50% του σημερινού ελλείμματος.

Η ύφεση προκάλεσε τη συρρίκνωση της οικονομίας κατά 4% το περασμένο έτος. Για φέτος το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά πως θα «βυθιστεί» κατά 3,3%, ενώ ακόμη πιο δυσοίωνη (-4%) είναι η πρόβλεψη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Η συνολική κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί, ενώ ήδη έχουν ξεκινήσει απολύσεις στις κατασκευαστικές εταιρείες που είχαν αναλάβει τα έργα των Αγώνων.

Το ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας που χάθηκαν το 2015 διαψεύδει τις υποσχέσεις για τόνωση της απασχόλησης χάρη στις επενδύσεις της διοργάνωσης…

Η οικονομική κρίση εντάθηκε σημαντικά στο α’ εξάμηνο του έτους λόγω της πολιτικής αστάθειας που προκλήθηκε από την αποπομπή της προέδρου Ντίλμα Ρουσέφ μετά τα νέα στοιχεία για το σκάνδαλο διαφθοράς στην κρατική εταιρεία πετρελαίου Petrobras, τα οποία ήρθαν στη δημοσιότητα τον περασμένο Απρίλιο και Μάιο.

Κατά τη διάρκεια της «χρυσής περιόδου» ανάπτυξης της βραζιλιάνικης οικονομίας, το κράτος είχε προσφέρει φοροαπαλλαγές σε όλα τα μεγέθη εταιρειών. Τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν ακόμη περισσότερο με την πτώση των τιμών του πετρελαίου, που αποτελούσαν την κύρια πηγή εσόδων για τον κρατικό προϋπολογισμό.

Σήμερα, τα ελικόπτερα της αστυνομίας βρίσκονται καθηλωμένα στο έδαφος, τα οχήματα περιπολίας είναι παρκαρισμένα και οι δυνάμεις ασφαλείας λόγω έλλειψης χρηματοδότησης ζητιανεύουν για να αποκτήσουν από στιλό έως και χαρτί υγείας, ενισχύοντας τις ανησυχίες για τις συνθήκες ασφάλειας στο σημαντικότερο αθλητικό «ραντεβού».

Η πολιτεία του Ρίο έχει μειώσει σημαντικά τον προϋπολογισμό της, με αποτέλεσμα να υπάρξουν περικοπές και στη χρηματοδότηση της αστυνομίας. Περίπου ο μισός στόλος περιπολικών βρίσκεται καθηλωμένος, ώστε να εξοικονομηθεί βενζίνη, ενώ οι μισθοί των αστυνομικών δεν καταβάλλονται με συνέπεια. Σύμφωνα με την εκτελεστική διευθύντρια του κοινωνικού ερευνητικού Ινστιτούτου Igarape, η αυτοπεποίθηση των δυνάμεων ασφαλείας έχει κλονισθεί ιδιαίτερα από τις περικοπές, αλλά ο αριθμός των ενεργών αστυνομικών στους δρόμους αρκεί για την αποφυγή παραβίασης της ασφάλειας στην περιοχή γύρω από τα αθλητικά κέντρα.

Περίπου 85 χιλιάδες αστυνομικοί και στρατιώτες αναμένεται να αποσπασθούν από τις 5 έως τις 21 Αυγούστου σε μια πόλη δώδεκα εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία αποτελεί το πεδίο δράσης ένοπλων καρτέλ ναρκωτικών.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι διαδηλώνουν για τα δεδουλευμένα μηνών που τους χρωστούν και οι πολίτες βγαίνουν στους δρόμους κραυγάζοντας: «Η κυβέρνηση λέει πως δεν έχει λεφτά για μισθούς, για Υγεία, για Παιδεία, αλλά έχει για τους Ολυμπιακούς».

Οι εξάρσεις βίας αποτελούν πλέον καθημερινό φαινόμενο, ενώ από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο έγιναν 2.085 φόνοι στο Ρίο, ανάμεσα στα θύματα και 51 αστυνομικοί. Περισσότεροι φόνοι (15%) από πέρυσι στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Οι αρχές εκφράζουν πλέον φόβους και για δράση «μοναχικών λύκων» ενόψει των Ολυμπιακών… Οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας έχουν ήδη προειδοποιήσει για τον υψηλό κίνδυνο επιθέσεων από το Ισλαμικό Κράτος και σημειώνουν πως αυξήθηκε ο αριθμός των Βραζιλιάνων που είναι υποστηρικτικοί προς την τρομοκρατική οργάνωση. Ανησυχίες υπάρχουν και από τα πολλά ατελείωτα εργοτάξια και την έντονη δυσωδία των υπονόμων. Παρότι είχαν πάνω από επτά χρόνια στη διάθεσή τους τα περισσότερα κρίσιμα έργα άργησαν να ολοκληρωθούν και κάποια είναι ακόμη ημιτελή: από το στάδιο του Βeach Volley μέχρι τη νέα γραμμή του μετρό που φτάνει στο Ολυμπιακό Χωριό.

Συνεργεία κάνουν επισκευές μέχρι την τελευταία στιγμή στο Ολυμπιακό Χωριό, όπου οι Αυστραλοί αθλητές αρνήθηκαν να κάνουν check in καταγγέλλοντας κακοτεχνίες, με τουαλέτες βουλωμένες, σωλήνες που στάζουν και καλώδια ρεύματος που είναι εκτεθειμένα.

Εκπρόσωπος της τοπικής οργανωτικής επιτροπής δήλωσε ότι είναι εις γνώσιν τους τα προβλήματα με ορισμένα δωμάτια που επηρεάζουν κυρίως τις ομάδες της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας και της Βραζιλίας. Πάντως ο δήμαρχος του Ρίο ειρωνεύτηκε τους Αυστραλούς αθλητές λέγοντας «να τους βάλουμε ένα καγκουρό έξω από τα διαμερίσματά τους για να αισθάνονται σαν το σπίτι τους». Σημειώνεται ότι η κατασκευή του υπόγειου σιδηρόδρομου υπερέβη το αρχικό οικονομικό κόστος με την πολιτειακή κυβέρνηση να ζητά δάνειο από την Τράπεζα Ανάπτυξης της Βραζιλίας, η οποία αρνήθηκε να το χορηγήσει μέχρι την εξόφληση μέρους από το χρέος της πολιτείας! Είναι δε αξιοσημείωτο ότι το νέο οδικό δίκτυο και το επεκταμένο Μετρό θα εγκαινιαστούν μόλις τέσσερις μέρες πριν από τους Αγώνες!

«Κατάρρευση» μέσα σε λίγα χρόνια

Όταν η Βραζιλία ανέλαβε τους Αγώνες το 2009 επί Λούλα, η χώρα είχε μια σταθερή κυβέρνηση και μια ακμάζουσα οικονομία. Σήμερα όμως, μετά την ανατροπή της προέδρου Ντίλμα Ρούσεφ η χώρα κυβερνάται από μια μεταβατική κυβέρνηση υπό τον Μισέλ Τέμερ, ο οποίος υποσχέθηκε πάταξη της διαφθοράς αλλά από τον πρώτο μήνα διακυβέρνησής του τρεις υπουργοί του αναγκάστηκαν να παραιτηθούν λόγω εμπλοκής τους στο σκάνδαλο Petrobras.

Από τα τέλη του 2009 η βραζιλιάνικη οικονομία έχει περιέλθει στη χειρότερη ύφεση των τελευταίων δεκαετιών. Τα πολύ χειρότερα του αναμενόμενου στοιχεία που ανακοινώθηκαν επιβεβαίωσαν τους φόβους ότι το πάλαι ποτέ «αστέρι» των BRICS εξελίσσεται στο «μαύρο πρόβατο» της ομάδας χωρίς μάλιστα να διαφαίνεται φως στο τούνελ…

Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Βραζιλίας έχει «εκτιναχθεί» στο 10,4% του ΑΕΠ, καθώς η ύφεση «ψαλιδίζει» τα φορολογικά έσοδα. Οι επενδύσεις έχουν μειωθεί κατά 14,1% σε ετήσια βάση, ενώ οι καταναλωτές έχουν περιορίσει τις αγορές τους στα απολύτως απαραίτητα, με την ανεργία σε υψηλό εξαετίας.

Ο πληθωρισμός καλπάζει με περίπου 11% παρά τις προσπάθειες της Κεντρικής Τράπεζας να τον ελέγξει αυξάνοντας τα επιτόκια του ρεάλ στο 14,25%, ένα επίπεδο που «στραγγαλίζει» την οικονομική δραστηριότητα και δεν κατορθώνει να ανασχέσει τις εκροές κεφαλαίων από το νόμισμα, το οποίο έχει υποχωρήσει 50% έναντι του δολαρίου από τις αρχές του προηγούμενου έτους.

Η υπηρεσιακή κυβέρνηση μετά την παραπομπή της Ντίλμα Ρούσεφ σε δίκη, υποστηρίζει ότι η πρώην πρόεδρος της κληροδότησε ένα έλλειμμα κι ένα χρέος χωρίς ιστορικό προηγούμενο, ενώ ο διάδοχος της Μισέλ Τεμέρ έχει ανακοινώσει ότι σκοπεύει να προωθήσει «δύσκολα μέτρα»…