Η «Ν» αποκαλύπτει τα έργα για τα οποία διερευνάται το ενδεχόμενο καρτέλ
Της Τέτης Ηγουμενίδη
Σε δεκάδες μικρά και μεγάλα έργα και για μακρά χρονική περίοδο, που ξεκινά από το 1981 και φθάνει έως τις μέρες μας, αναφέρεται η εισήγηση της Επιτροπής
Ανταγωνισμού με την οποία κατηγορούνται 45 τεχνικές εταιρείες (σχεδόν το σύνολο του ελληνικού κατασκευαστικού κλάδου, συν ορισμένες ξένες εταιρείες) για τη δημιουργία καρτέλ.
Πρόκειται για μια υπόθεση εξαιρετικά σοβαρή και κρίσιμη και όχι μόνον για το μέλλον του κατασκευαστικού κλάδου της χώρας. Η κυβέρνηση ήδη έχει έρθει αντιμέτωπη με το χειρότερο δυνατό σενάριο, αυτό της επιστροφής πολλών δισ. ευρώ στα κοινοτικά διαρθρωτικά ταμεία, έπειτα από την απόφαση της Κομισιόν να «παγώσει» προσωρινά κοινοτικά κονδύλια προς την Ελλάδα, ύψους 13,5 εκατ. ευρώ, λόγω της υπόθεσης που διερευνάται. Όπως εκτιμάται από νομικούς που ασχολούνται με την υπόθεση, αν το τελικό πόρισμα κάνει λόγο για ζημιά του Δημοσίου η χώρα θα κληθεί να επιστρέψει στην Ε.Ε. τα κονδύλια από τα έργα που εμπλέκονται ένα ποσό που θα είναι ασύλληπτα μεγάλο.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού αναμένει τις απαντήσεις των κατασκευαστικών εταιρειών στις κατηγορίες που τους προσάπτει μέχρι τις 21 Σεπτεμβρίου (πιθανή θεωρείται νέα μετάθεση της ημερομηνίας), ώστε να καταλήξει στο τελικό της πόρισμα.
Γεγονός είναι ότι ανάλογες υποθέσεις έχουν εξεταστεί σε Δανία και Ολλανδία και οι οποίες έκλεισαν με τις τεχνικές εταιρείες να καταβάλουν σημαντικά, αλλά όχι εξοντωτικά πρόστιμα και χωρίς να εκτίθενται οι ίδιες οι χώρες, αφού μέρος της ευθύνης καταλογίστηκε στο ατελές θεσμικό πλαίσιο.
Οι ίδιες οι τεχνικές εταιρείες αρνούνται τις κατηγορίες λέγοντας ότι έπρεπε να συνομιλούν μεταξύ τους γιατί ήταν υποχρεωμένες να δημιουργήσουν κοινοπραξίες και παράλληλα ζητούν να τους αποδοθούν τα αποδεικτικά στοιχεία που επικαλείται η Επιτροπή, μεταξύ άλλων το περιβόητο ημερολόγιο του βασικού μετόχου της Τεχνικής Ολυμπιακής ΟΛΥΜΠ-5,51% Κ. Στέγγου (η εταιρεία του έχει υποβάλει αίτηση για υπαγωγή στο πρόγραμμα επιείκειας και η πρόταση της Επιτροπής είναι να μην του επιβληθεί πρόστιμο) προκειμένου να οργανώσουν την υπεράσπισή τους.
Κατηγορίες έργων στο μικροσκόπιο
- Σιδηροδρομικά – Προαστιακού
- Οδικά – λιμενικά
- Έργα μετρό
- ΣΔΙΤ
- Έργα παραχώρησης
Μεταξύ άλλων στην εισήγηση της Επιτροπής Ανταγωνισμού γίνεται λόγος, σύμφωνα με πληροφορίες, για κεντρική συμφωνία κατανομής μεταξύ των ομίλων Ελλάκτωρ ΕΛΛΑΚΤΩΡ+0,78%και J&P Άβαξ, αλλά και για συμφωνία με την Intrakom. Στην περίπτωση των προαναφερόμενων εταιρειών οι αναφορές της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι ιδιαίτερα σκληρές, όπως αυτή: «Για όλους τους άνω λόγους εκτιμάται ότι το επιβλητέο στους ομίλους Ελλάκτωρ και J&P Άβαξ πρόστιμο πρέπει να προσαυξηθεί ώστε να αντικατοπτρίζει την αποφασιστικότητα και την ευόδωση των σκοπών της υπό εξέτασης καρτελικής σύμπραξης».
Σύμφωνα με τη σχετική έρευνα της «Ν», στην πολυσέλιδη εισήγησή της η Επιτροπή Ανταγωνισμού χωρίζει τις υποθέσεις των έργων που διερεύνησε σε αυτές που οι συνεννοήσεις μεταξύ των κατασκευαστών έγιναν πριν από τη δημοπράτηση, που είναι και οι περισσότερες, και σε αυτές που έγιναν μετά. Τα έργα για τα οποία η συνεννόηση διερευνάται πριν από τη δημοπράτηση χωρίζονται σε αυτά της περιόδου 1981 – 2000 α’ κύκλος κατανομής, β’ κύκλος 2001 – 2010 και τελευταίος που φθάνει έως το 2014.
Στα έργα της πρώτης περιόδου που καταλογίζονται συνεννοήσεις περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων η κατασκευή υποδομής νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Κιάτο – Ροδοδάφνη, ο κάθετος άξονας Εγνατίας Κοζάνη – Φλώρινα – Νίκη, ο κάθετος άξονας Εγνατίας Σιάτιστα – Κρυσταλλοπηγή, η διευθέτηση ρέματος Εσχατιάς, ο κάθετος άξονας Εγνατίας Δερβένι – Σέρρες, η νέα διπλή σιδηροδρομική γραμμή Ροδοδάφνη – Ψαθόπυργος, η ολοκλήρωση έργων στο τμήμα Τιθορέα – Δομοκός (ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις κ.λπ.), ο βόρειος οδικός άξονας Κρήτης τμήμα Γούρνες – Χερσόνησος, η επέκταση αεροσταθμού λοιπές βοηθητικές εγκαταστάσεις αεροδρόμιο Χανίων, ο περιφερειακός Κατερίνης, οδικά και σιδηροδρομικά έργα στο τμήμα Κακιάς Σκάλας.
Στον πρώτο κύκλο αναφέρονται ακόμη έργα όπως το Αρδευτικό Παραμυθιάς, Αρδευτικό έργο Λουτρού Αιτωλοακαρνανίας, έργο ΟΛΠ ΟΛΠ+1,53% επέκταση προβλήτα στο κεντρικό λιμάνι Πειραιά, έξι έργα του ΝΑΤΟ, ο αυτοκινητόδρομος Αθηνών – Κορίνθου, το έργο του Αχελώου, το έργο Ραψάνη – Πλαταμώνας. Μάλιστα, για τα έργα πρώιμης φάσης 1989 – 1997 η Επιτροπή αναφέρει ότι οι μέσες εκπτώσεις για τα έργα που έγιναν συνεννοήσεις ήταν 24,5%, ενώ γι’ αυτά που δεν έγιναν 38,8%.
Ο β’ κύκλος κατανομής των έργων (2001 – 2010) διακρίνεται σε 4 υποενότητες ανά είδος εξεταζόμενων έργων (έργα σιδηροδρομικών γραμμών – σταθμών – προαστιακού, έργα που δημοπρατήθηκαν με το σύστημα της παραχώρησης, έργα μετρό, έργα που δημοπρατήθηκαν στο πλαίσιο συμπράξεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ΣΔΙΤ και άλλα δημόσια έργα). Σε κάθε υποενότητα η Επιτροπή Ανταγωνισμού παραθέτει το γενικό πλαίσιο κατανομής των έργων από τις εμπλεκόμενες εργοληπτικές επιχειρήσεις, με ειδικό κεφάλαιο για τα σχετικά αποδεικτικά μέσα, ενώ αναλύονται συγκεκριμένα έργα που υπήρξαν αντικείμενο κατανομής.
Όπως εκτιμάται από νομικούς που ασχολούνται με την υπόθεση, αν το τελικό πόρισμα κάνει λόγο για ζημιά του Δημοσίου η χώρα θα κληθεί να επιστρέψει στην Ε.Ε. τα κονδύλια από τα έργα που εμπλέκονται ένα ποσό που θα είναι ασύλληπτα μεγάλο.
Στα σιδηροδρομικά, μεταξύ άλλων, αναφέρεται η υποδομή τετραπλού σιδηροδρομικού διαδρόμου στο τμήμα μεταξύ τριών γεφυρών και σιδηροδρομικού κέντρου Αχαρνών (ΣΚΑ), έργα υποδομής για την ολοκλήρωση του ΣΚΑ, έργα υποδομής, επιδομής, σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης ηλεκτροκίνησης και σιδηροδρομικών γραμμών για την αναβάθμιση και πλήρη λειτουργία των σιδηροδρομικών γραμμών στο τμήμα Ρέντης – Σιδηροδρομικός Σταθμός Αθηνών – Τρεις Γέφυρες, έργα στη γραμμή ΣΚΑ – Κιάτο, έργα ασφαλείας για τη Γραμμή Ελευσίνα – Κιάτο.
Στα έργα μετρό αναφέρονται μεταξύ άλλων το μετρό Θεσσαλονίκης, η μελέτη και επέκταση του μετρό προς Καλαμαριά, το μετρό Αθήνας, Άγιος Δημήτριος – Ελληνικό, Άγιος Αντώνιος – Ανθούπολη, γραμμή 3 Αιγάλεω – Χαϊδάρι, σταθμοί της γραμμής 3, επέκταση Φρέαρ Ασωμάτων έως Αιγάλεω, ενώ από τα έργα ΣΔΙΤ (σύμπραξή δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) η μελέτη, χρηματοδότηση κατασκευής και τεχνική διαχείριση για το έργο 14 σχολείων Αττικής, άλλο με 10 σχολεία της Αττικής και ένα ακόμα με 16 σχολεία της Μακεδονίας. Αναφορά γίνεται επίσης για τα έργα ΣΔΙΤ νομαρχιακά μέγαρα Τρικάλων και Κορίνθου, Αστυνομική Διεύθυνση Πειραιά, νομαρχιακά μέγαρα Φθιώτιδας και Αχαΐας, δικαστικά μέγαρα Πατρών – Ηρακλείου, 13 αστυνομικές διευθύνσεις, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, 3 καταστήματα κράτησης.
Στα έργα παραχώρησης αναφέρονται οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι, εκτός αυτού της Κεντρικής Ελλάδος και της Ιόνιας Οδού και αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι δεν περιλαμβάνονται στις εταιρείες που εγκαλούνται οι ισπανικές Ferrovial και ACS Group.
Συνεννοήσεις όμως μεταξύ των εταιρειών επικαλείται η Επιτροπή και μετά τη δημοπράτηση και σε αυτή την κατηγορία μεταξύ άλλων αναφέρονται τα έργα της ανακαίνισης της σιδηροδρομικής γραμμής και κατασκευή ηλεκτροκίνησης ΣΚΑ – Πειραιάς, της ανακαίνισης της υποδομής ΗΣΑΠ, έργο ΟΛΘ ΟΛΘεπέκταση προβλήτα και η κατασκευή Β λειτουργικής φάσης συγκροτήματος Θριασίου και κατασκευή ΣΣ Ζεφυρίου.
Καθοδική η προοπτική για το ανεκτέλεστο έργων των εταιρειών
Τα δεδομένα για τις τεχνικές εταιρείες το επόμενο χρονικό διάστημα αλλάζουν δραματικά και προφανώς κυρίαρχο ρόλο στις εξελίξεις θα διαδραματίσει και η έκβαση της υπό διερεύνηση υπόθεσης για την ύπαρξη καρτέλ. Βασικό συστατικό των αλλαγών αποτελεί η ολοκλήρωση των μεγάλων αυτοκινητόδρομων (συμβάσεις παραχώρησης) καθώς πρόκειται για τα έργα που απέφεραν σημαντικό εισόδημα στους κατασκευαστικούς ομίλους.
Στην παρούσα συγκυρία δεν διαφαίνεται ένα ώριμο νέο πακέτο έργων, με αποτέλεσμα η προοπτική για το ανεκτέλεστο έργων να είναι καθοδική. Το πάζλ συμπληρώνουν οι δυσκολίες στη χρηματοδότηση των έργων από την πλευρά του τραπεζικού συστήματος, η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου παραγωγής και υλοποίησης έργων προς την κατεύθυνση της καλύτερης οργάνωσης και διαφάνειας βάσει κοινοτικών οδηγιών, αλλά και το κλίμα που συναντάται σε τμήμα του πολιτικού κόσμου, ιδιαίτερα όσον αφορά τις σχέσεις τεχνικών εταιρειών με τα μέσα ενημέρωσης.
Οι συνέπειες των όσων συμβαίνουν στην Ελλάδα επεκτείνονται και στη δραστηριότητα των κατασκευαστικών στο εξωτερικό. Οι ελληνικές τεχνικές εταιρείες δύσκολα θα αναλάβουν έργα σε ξένες χώρες αν η λειτουργία τους δεν χρηματοδοτείται από την εσωτερική δραστηριότητα, ενώ φαντάζει δύσκολη η δημιουργία κοινοπραξιών με ξένες εταιρείες και η λήψη εγγυητικών επιστολών υπό την απειλή μιας καταδίκης, άνευ επιστροφής, για την ύπαρξη καρτέλ.
Στέλεχος με εμπειρία από μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους προσέθετε ακόμα και μια άλλη παράμετρο. Ιστορικά και μέχρι και σήμερα οι τεχνικές εταιρείες διοικούνται από τους ίδιους τους βασικούς μετόχους τους χωρίς αυτοί να έχουν δημιουργήσει τις δομές (εκτός ελαχίστων περιπτώσεων) για την ορθολογικότερη στήριξη της λειτουργίας τους ως μικρομεσαίες ή και μεγάλες πολυσχιδείς εταιρείες (όμιλοι), ενώ δεν απουσιάζουν και οι «πολεμικές συρράξεις» μεταξύ των βασικών μετόχων.
Οι εταιρείες που εγκαλεί η Επιτροπή Ανταγωνισμού
- Εταιρείες των ομίλων Ελλάκτωρ, J&P ΑΒΑΞ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΓΕΚΤΕΡΝΑ ΑΕΓΕΚ, ΑΕΓΕΚ Τεχνική Ολυμπιακή και Intracom, για τις οποίες αναφέρει ότι συμμετείχαν, με διαφορετικό χρόνο έναρξης έκαστη, σε καρτελική σύμπραξη για τη χειραγώγηση διαγωνισμών δημόσιων έργων.
- Για συμμετοχή στις συνεννοήσεις κατά περιόδους ή ως προς συγκεκριμένους διαγωνισμούς κατηγορεί εταιρείες των ομίλων Fcc, Vinci, Hochtief και Siemens, καθώς και τις εταιρείες Βιοτέρ, Εκτέρ, Θέμελη, Θεμελιοδομή, Χριστόφορος Δ. Κωνσταντινίδης, Alstom transport, Iacovou brothers, Archirodon Construction, Salini, Seli, Δομική Κρήτης, ΔΟΜΙΚ Ερετβο, Αλέξανδρος Τεχνική, Nemesis, Van Oord, Tadei, Impresa, Rizzani και Maire Τecnimont.
- Η Επιτροπή διαπιστώνει συμμετοχή στις συμπράξεις και των ακόλουθων εταιρειών, Μηχανική, ΑΤΤΙΚΑΤ, Έμπεδος, ΕΛΤΕΡ, ΑΛΤΕ, Προοδευτική, Τεχνοδομή, Νίκος Καματάκης, Θεσσαλική, Ευρωπαϊκή Τεχνική, Πάρνων, ΕΡΓΑΣ, ΓΕΝΕΡ, ΕΛΤΕΚ και Somague Engenharia, για τις οποίες όμως έχει παραγραφεί η δυνατότητά της να επιβάλει πρόστιμο.
ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
