Ακόμη πιο απόμακρα και μακριά από οποιονδήποτε κοινοβουλευτικό έλεγχο δρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και οι δικές της αποφάσεις επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων
Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα βρίσκεται σε κρίση, ενώ η ενημέρωση των πολιτών και
των λαών για τα πεπραγμένα και τα μελλούμενα της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών και των πολιτικών ηγεσιών των χωρών-μελών επηρεάζεται από κάθε λογής διαστρεβλώσεις.
Σε συνέχεια της ανάλυσης για τη δεξιά δημαγωγία και τη μετανάστευση (δημοσιεύτηκε στο χθεσινό φύλλο της «Εφ.Συν.») με αφορμή το Brexit, το FaktenCheck:EUROPA επιχειρεί να αναδείξει την αλήθεια πίσω από διαφόρων ειδών ισχυρισμούς «καφενειακού τύπου» για την Ευρωπαϊκή Ενωση.
1ος ισχυρισμός καφενείου
«Η Ε.Ε. είναι το μεγαλύτερο έργο πολιτισμού των τελευταίων δεκαετιών». Η δήλωση είναι του Μάρτιν Σουλτς, προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου. Η ίδια η Ε.Ε. πρεσβεύει επισήμως «τις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Αυτή είναι η ακριβής διατύπωση στο Προοίμιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση (γνωστή και ως «Συνθήκη του Μάαστριχτ»).
Απάντηση FCE: Στην πραγματικότητα οι θεσμοί της Ε.Ε. είναι εξαιρετικά μη δημοκρατικοί. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει πολύ περιορισμένα δικαιώματα, ενώ τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε., όπως η Επιτροπή και το Συμβούλιο, που σε ευρωπαϊκό επίπεδο εν μέρει ασκούν κυβερνητικές λειτουργίες, δεν εκλέγονται από το Ευρωκοινοβούλιο. Οι εκπρόσωποί τους δεν μπορούν να καθαιρεθούν με ψηφοφορία.
Δεν υπόκεινται σε κανέναν απολύτως κοινοβουλευτικό έλεγχο. Το Κοινοβούλιο δεν έχει δικαίωμα για δικές του νομοθετικές πρωτοβουλίες. Κι όχι μόνο αυτό. Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχουν λιγότερη δύναμη από μια άτυπη ομάδα με το όνομα Eurogroup, η οποία δημιουργήθηκε μετά την υιοθέτηση του ευρώ.
Πρόκειται για τις συναντήσεις των υπουργών Οικονομικών των κρατών-μελών της Ε.Ε. που ανήκουν στην ευρωζώνη. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας Γιάνης Βαρουφάκης χαρακτήρισε αυτόν τον θεσμό ως εξής: «Δεν υπάρχει καμία σύμβαση που να ρυθμίζει τη σύγκληση της ομάδας. Αυτό που έχουμε εδώ είναι μια ανύπαρκτη ομάδα που έχει τη μεγαλύτερη δύναμη. […] Δεν έχει καμία υποχρέωση απέναντι σε κανέναν, γιατί νομικά δεν υφίσταται, δεν υπάρχουν πρακτικά των συναντήσεών της και δρα καθαρά εμπιστευτικά. Λαμβάνει όμως αποφάσεις ζωής και θανάτου».
Ακόμη πιο απόμακρα και μακριά από οποιονδήποτε κοινοβουλευτικό έλεγχο δρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και οι δικές της αποφάσεις επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Και όσον αφορά τον «σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»: αυτά τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατώνται από κάθε άποψη με την πολιτική της «Ευρώπης-Φρούριο». Ή και πνίγονται στη θάλασσα: Η Ε.Ε. επιτρέπει συνειδητά να πνίγονται κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι στο «mare nostrum», τη Μεσόγειό μας.
2ος ισχυρισμός καφενείου
Η Ευρωπαϊκή Ενωση ακολουθεί τους στόχους της διαρκούς «βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των εργαζομένων», της «ανόδου του βιοτικού επιπέδου», της «μείωσης των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών». Αυτή είναι η διατύπωση στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση του 1992 («Συνθήκη του Μάαστριχτ», άρθρο 117, 113 και Προοίμιο).
Απάντηση FCE: Στην πραγματικότητα εδώ και δεκαετίες υπάρχει ένα τεράστιο κοινωνικό και περιφερειακό χάσμα στην ΕΟΚ/Ε.Κ./Ε.Ε., που ίσως περιστασιακά μειώθηκε, αλλά δεν εξαφανίστηκε ποτέ. Δεν υπήρξαν ποτέ εκτενή μέτρα για την κατάργηση αυτού του χάσματος.
Από το 2009 οι κοινωνικές διαφορές οξύνθηκαν εξαιτίας της κρίσης στις χώρες της περιφέρειας. Η Ιρλανδία, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Κύπρος βρίσκονται σε αδιέξοδο. Η Ε.Ε. οξύνει αυτή την κρίση αναγκάζοντας αυτές τις χώρες σε μια πολιτική «λιτότητας» – λιτότητα στην πλάτη των μικρών ανθρώπων.
Αυτό το χάσμα έχει θετικά αποτελέσματα για τους μεγάλους ομίλους επιχειρήσεων και για τις τράπεζες: στην περιφέρεια εξαγοράζουν ολόκληρους βιομηχανικούς κλάδους. Ετσι κατάφερε η Fraport να εξαγοράσει ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών περιφερειακών αεροδρομίων σε εξευτελιστική τιμή. Στις πλουσιότερες περιοχές οι όμιλοι επιχειρήσεων καταφέρνουν να κρατούν αφενός χαμηλούς τους μισθούς για τους εργαζόμενους που έρχονται από οικονομικά φτωχές χώρες και αφετέρου υψηλά τα κέρδη.
3ος ισχυρισμός καφενείου
Στην περιγραφή της Ε.Ε. αναφέρεται: «Οι περιβαλλοντικές προδιαγραφές της Ε.Ε. ανήκουν στις αυστηρότερες του κόσμου. Η περιβαλλοντική πολιτική της Ε.Ε. συμβάλλει σε μια οικονομία πιο φιλική στο περιβάλλον, στην προστασία της φύσης και στη διασφάλιση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ανθρώπων στην Ε.Ε.».
Απάντηση FCE: Σχετικά με το θέμα της πολιτικής για το περιβάλλον και το κλίμα, μπορεί συχνά η λαϊκή σοφία να έχει δίκιο, όταν λέει ότι στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος. Χωρίς αμφιβολία οι ΗΠΑ π.χ. είναι σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής ακόμη χειρότερες από ό,τι η Ε.Ε. Ωστόσο και αυτό δεν ισχύει πάντα.
Το σκάνδαλο της Volkswagen -που στο μεταξύ αποτελεί ένα γενικό σκάνδαλο της παγκόσμιας αυτοκινητοβιομηχανίας- αποκαλύφθηκε μόνο επειδή οι αρχές προστασίας του περιβάλλοντος στις ΗΠΑ -σε ομοσπονδιακό επίπεδο και στην Καλιφόρνια- δρουν ακόμη σχετικά ανεξάρτητες.
Στην Ε.Ε. όλες οι αρμόδιες αρχές έδωσαν έγκριση στα μοντέλα των ΙΧ με χειραγωγημένο λογισμικό στους κινητήρες τους. Η χρήση της γλυφοσάτης επιτρέπεται γενικώς στις ΗΠΑ. Αλλά επιτρέπεται και στην Ε.Ε. Και οι σημερινοί τακτικισμοί σε επίπεδο Ε.Ε. δείχνουν ότι θα υπάρξει ανανέωση της άδειας χρήσης.
Και ενώ ο κίνδυνος να πρόκειται για καρκινογόνο μέσο δεν αποκλείεται ούτε από την Ε.Ε., οι ανεξάρτητοι σύνδεσμοι καταναλωτών θεωρούν ότι ο κίνδυνος του καρκίνου υφίσταται πραγματικά. Στον τομέα των σιδηροδρομικών συγκοινωνιών η Ε.Ε. ασκεί εδώ και δεκαετίες μια πολιτική διάλυσης των ενιαίων οργανισμών σιδηροδρόμων (απαίτηση για διαχωρισμό δικτύου και λειτουργίας και για «άνοιγμα της αγοράς συγκοινωνιών»).
Οταν στην Ελλάδα η Τρόικα απέκτησε την πραγματική εξουσία, ένας από τους πρώτους στόχους ήταν η ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων – κάτι που αναγκαστικά θα οδηγήσει στη διακοπή λειτουργίας ενός μεγάλου τμήματος των σιδηροδρομικών δικτύων που έχουν απομείνει.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Ελβετία, σύμφωνα με το οποίο το σύνολο των οδικών μεταφορών με φορτηγά αυτοκίνητα πρέπει να μεταφερθεί στο σιδηροδρομικό δίκτυο, δεν θα μπορούσε να είχε ληφθεί σε καμιά χώρα μέλος της Ε.Ε. ή αν είχε ληφθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα είχε αναιρέσει αυτή τη λαϊκή ψήφο. Η ελευθερία των συγκοινωνιών έχει στην Ε.Ε. μεγαλύτερη αξία από ό,τι η προστασία από τον θόρυβο ή η προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος.
4ος ισχυρισμός καφενείου
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί το μεγαλύτερο έργο ειρήνης και ελευθερίας όλων των εποχών». Αυτό δηλώνει ο Πέτερ Χουτ, αρχισυντάκτης της βερολινέζικης φυλλάδας BZ. Στον ίδιο τόνο επιχειρηματολογούσε και ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στην εφημερίδα Bild: «Η ευρωπαϊκή οικογένεια […] είναι το καλύτερο, […] για να ζήσουν οι άνθρωποι με ειρήνη».
Απάντηση FCE: Ηδη η ΕΟΚ (αργότερα Ε.Κ. και μετά Ε.Ε.) είχε πάντα ένα στρατιωτικό στοιχείο (Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα, Δυτικοευρωπαϊκή Ενωση). Με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992 η διάσταση αυτή διευρύνθηκε συστηματικά και τέθηκε ο στόχος μιας «κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας», καθώς και μιας «κοινής αμυντικής πολιτικής».
Από τότε αναπτύχθηκε η ευρωπαϊκή βιομηχανία εξοπλισμών (που στο επίκεντρό της βρίσκεται η EADS με το Airbus). Από τότε υπάρχουν στρατιωτικές μονάδες, στις οποίες συμμετέχουν διάφορες χώρες της Ε.Ε. και οι οποίες δημιουργούνται για να δράσουν στο εξωτερικό.
Το 1999 σημαντικές χώρες της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και η Γερμανία, συμμετείχαν στον επιθετικό πόλεμο εναντίον της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Στο μεταξύ διαμορφώνεται και η οικονομική πολιτική της Ε.Ε. με τρόπο επιθετικό και φιλοπολεμικό.
Αυτό φάνηκε καθαρά στην κρίση της Ουκρανίας το 2014/15. Η Ε.Ε. έθεσε στην κυβέρνηση του Κίεβου ένα εκβιαστικό ερώτημα. Είτε μια σύνδεση με την Ε.Ε. είτε η διατήρηση των εκτεταμένων οικονομικών συμφωνιών και διασυνδέσεων με τη Ρωσία.
Μετά την πτώση μιας διεφθαρμένης αλλά νομίμως εκλεγμένης κυβέρνησης με τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, μετά την τοποθέτηση μιας νέας, επίσης διεφθαρμένης κυβέρνησης με τον Πέτρο Ποροσένκο και μετά την απόφαση αυτής της νέας κυβέρνησης να μην αναγνωρίζει πλέον στο Κίεβο τη ρωσική γλώσσα ως δεύτερη επίσημη γλώσσα, η κατάσταση κλιμακώθηκε: η Ανατολική Ουκρανία αποσχίστηκε.
Η Κριμαία προσαρτίστηκε στη Ρωσία (έπειτα από θετικό δημοψήφισμα). Ξεκίνησε ο πόλεμος μεταξύ της δυτικής και ανατολικής Ουκρανίας. Απολογισμός: Η Ε.Ε. ασκεί μια πολιτική εξοπλισμών και πολέμων.
