Αριθμός – ρεκόρ για τις υποθέσεις περιβαλλοντικών εγκλημάτων

Η απουσία περιβαλλοντικής πολιτικής και η άγνοια ύπαρξης εισαγγελέα Περιβάλλοντος είχαν οδηγήσει τα πρώτα χρόνια το θεσμό σε… «απραξία», όταν σε χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης θεωρείται κομβικός όχι μόνο εξαιτίας της σπουδαιότητας του αντικειμένου του, αλλά και χάρη στην υποδομή και τις υπηρεσίες που τον πλαισιώνουν. Στην Ελλάδα ο εισαγγελέας περιβάλλοντος λειτουργεί αυτεπάγγελτα, χωρίς να είναι απαραίτητες οι καταγγελίες πολιτών, λαμβάνει γνώση από πληροφορίες από τον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, τις αξιολογεί και όταν εμπίπτει στην αρμοδιότητά του, επεμβαίνει, ενώ βρίσκεται σε συνεργασία με τους επιθεωρητές περιβάλλοντος.

Από τις 4 δικογραφίες του 2004 η εισαγγελία Περιβάλλοντος έφτασε στις 40 το 2007 για να «πέσει» ξανά στις 5 το 2008 και τις 10 το 2009 και να εκτοξευτεί στις 110 το 2010, όπου αναμορφώθηκε ο θεσμός. Η «γκάμα» των προβλημάτων, καταγγελιών και προβλημάτων που επιλαμβάνεται είναι τεράστια. Οι σημαντικότερες περιπτώσεις αφορούν τη μόλυνση υδροφόρου ορίζοντα, δηλαδή ποτάμια, κοίτες, ρέματα, η μπάζωση ρεμάτων, δηλαδή όταν γίνονται έργα που τελικά προκαλούν πλημμυρικά φαινόμενα, η μόλυνση με απόρριψη μεγάλων ποσοτήτων απορριμμάτων, αλλά και οι ιδιώτες που μπορούν να προκαλέσουν μόλυνση.

Ωστόσο, εξαιρετικά σημαντικές κατηγορίες αποτελούν η μόλυνση του υπεδάφους που προκαλείται από λύματα εταιριών, αλλά και η προστασία του αιγιαλού, η καταπάτηση δημοσίων ή δασικών κτημάτων με την κατασκευή παραθαλάσσιων κέντρων ή αυθαίρετων κατασκευών. «Στη μόλυνση από λύματα εταιριών υπάρχει και η μεγαλύτερη βλάβη περιβάλλοντος. Οι περισσότερες εταιρίες δεν έχουν έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Δεν υπάρχει επεξεργασία των λυμάτων με καταστροφικά αποτελέσματα για το περιβάλλον. Αυτή είναι και η πιο σοβαρή κατηγορία καταγγελιών που αντιμετωπίζει η εισαγγελία, καθώς χρήζει άμεσης επέμβασης. Πολλές φορές επειδή άπτονται και του διοικητικού οπότε είναι χρονοβόρο», εξηγεί η αρμόδια εισαγγελέας περιβάλλοντος κα. Πετρούλα Μακρή.

Οι σοβαρές υποθέσεις του περιβάλλοντος έρχονται από καταγγελίες σε αστυνομικά τμήματα, δημοσιεύματα που οδηγούν σε έρευνα, από παραγγελίες του εισαγγελέα περιβάλλοντος του Αρείου Πάγου και σε μικρότερο βαθμό από καταγγελίες πολιτών. Από δημοσιογραφικές έρευνες ξεκίνησε για παράδειγμα η διενέργεια έρευνας στην περίπτωση των έργων κατασκευής αγωγών ομβρίων υδάτων στην Ηλιούπολη αλλά και η προκαταρκτική για την εγκατάσταση διαλυτηρίου πλοίων στην περιοχή Βλύχα Ελευσίνας. Η πλειοψηφία των καταγγελιών των πολιτών αφορούν σε ρύπανση από χωματερές. Οι αντιδράσεις που καταγράφονται είτε στη δημιουργία ΧΥΤΑ, είτε σε αυτοσχέδιες χωματερές που δημιουργούνται σε περιοχές είναι εκατοντάδες κάποιες φορές γιατί δεν τηρούνται οι όροι και άλλες φορές σχετικά με το γιατί δόθηκε η άδεια. Ταυτόχρονα, δεν είναι σπάνιες οι «επισκέψεις» πολιτών για να καταγγείλουν τον γείτονα που πέταξε νερά ή τον δίπλα βόθρο που πλημμύρισε. Ειδικά σε περιοχές όπως ο Γέρακας και η Παλλήνη οι καταγγελίες πέφτουν «βροχή».

Σε ειδικές περιπτώσεις απαιτείται η διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, ενώ όπου δεν εμπλέκονται δημόσιες υπηρεσίες αλλά μόνο φυσικά πρόσωπα τα πράγματα είναι πιο εύκολα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί η υπόθεση του σούπερ μαρκετ στο Ίλιον, που τον Οκτώβριο του 2014 βρέθηκε με πλημμυρισμένα και τα δύο υπόγειά του, δεκάδες καταστροφές σε αυτοκίνητα, ενώ την τελευταία στιγμή απεγκλωβίστηκαν άνθρωποι που βρέθηκαν εκείνη την ώρα στο πάρκινγκ. Έχει περάσει 1,5 χρόνος από την ημέρα που έγινε το συμβάν και σύμφωνα με πληροφορίες της «Ε» ολοκληρώνεται η έρευνα της αρμόδιας εισαγγελίας. Ωστόσο, επρόκειτο για μια εξαιρετικά πολύπλοκη υπόθεση καθώς εμπλέκονται αρκετοί συναρμόδιοι φορείς (σσ: υπουργεία, δήμος, περιφέρεια και όχι μόνο), γεγονός που κατέστησε δύσκολη την γρήγορη ολοκλήρωση της έρευνας για τα αίτια που οδήγησαν στην πλημμύρα.

Αξίζει να σημειωθεί, πως αν και το πλαίσιο ποινής έχει αυστηροποιηθεί ενσωματώνοντας πλήρως τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία του 2008 μόλις το 2012, αυτό δεν φαίνεται να σταματά τους επίδοξους κάθε φορά «εγκληματίες». Για τη ρύπανση του περιβάλλοντος από δόλο το πλαίσιο ποινής του νόμου 1650/86 ορίζει τουλάχιστον ένα έτος φυλάκιση και χρηματική ποινή από 3.000 έως 60.000 ευρώ, ενώ από αμέλεια η ποινή είναι μέχρι ένα έτος και επιπλέον χρηματικό πρόστιμο. Αντίστοιχα, για την άσκηση δραστηριότητας χωρίς άδεια επιβάλλεται φυλάκιση έως δυο έτη ή χρηματική ποινή από 1.000 – 60.000 ευρώ.

Δικογραφίες που σχηματίσθηκαν ανά έτος