Περιβάλλοντος και Εσωτερικών. Μόνο που η μάχη αυτή φαίνεται να ξεκινά από διαφορετική αφετηρία: το υπουργείο Περιβάλλοντος, στο οποίο υπάγεται το Ταμείο, επιθυμεί να ενισχύσει την αποστολή του Ταμείου. Ενώ το υπουργείο Εσωτερικών, να «βάλει χέρι» στο Ταμείο, μετατρέποντάς το σε… χρηματοδότη αποκλειστικά των δήμων!
Το Πράσινο Ταμείο είναι ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, εποπτευόμενο από το ΥΠΕΝ, το οποίο ιδρύθηκε το 2010 ως διάδοχος του «αμαρτωλού» ΕΤΕΡΠΣ (Εθνικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών και Πολεοδομικών Σχεδίων). Λίγο μετά την ίδρυσή του, το Ταμείο δέχθηκε έναν σοβαρό περιορισμό στη δραστηριότητά του, ως απόρροια της γενικής οικονομικής κατάστασης: του δόθηκε η δυνατότητα να χρησιμοποιεί μόλις το 2,5% του αποθεματικού του ετησίως. Με δεδομένο ότι το αποθεματικό του ανέρχεται πλέον στα 2,6 δισ. ευρώ (καθώς το Ταμείο συλλέγει τα πρόστιμα από τα αυθαίρετα), το ποσό που επιτρέπεται να διαθέσει το 2016 είναι μόλις 66 εκατ. ευρώ.
«Τα χρήματα αυτά είναι όντως λίγα, σε μια περίοδο όπου η χρηματοδότηση δράσεων και έργων για το περιβάλλον, καθώς και των δήμων σε θέματα αστικού περιβάλλοντος είναι περιορισμένη», εξηγεί ο πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου, επίκουρος καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο ΔΠΘ, Γιώργος Πατρίκιος. «Ο περιορισμός του 2,5% δεν έχει λογική. Να μην μπορείς να αξιοποιήσεις το αποθεματικό του Ταμείου για τους σκοπούς του, άρα και να τονώσεις την αγορά».
Επιθυμία του ΥΠΕΝ (και όχι μόνο, όπως θα εξηγήσουμε στη συνέχεια) είναι εφόσον το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και οι θεσμοί δεν έχουν αντίρρηση, το ποσοστό αυτό να ανέβει στο 10%. «Επιπλέον πρέπει να λυθούν και κάποια άλλα δομικά προβλήματα στη λειτουργία του Ταμείου. Θα σας αναφέρω ένα παράδειγμα: Οι τόκοι από το αποθεματικό του Ταμείου (σ.σ. το οποίο είναι κατατεθειμένο στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και στην Τράπεζα της Ελλάδος) φορολογούνται με 29%. Το Ταμείο λειτουργεί αναδιανεμητικά, δεν είναι κερδοσκοπικός οργανισμός και κατά τη γνώμη μου δεν θα έπρεπε να φορολογείται καθόλου», λέει ο κ. Πατρίκιος.
Ενα δεύτερο ζήτημα που πρέπει να λυθεί αφορά στον τρόπο δέσμευσης των χρημάτων. «Το Ταμείο χρειάζεται μακροπρόθεσμη ρευστότητα. Παράδειγμα, οι απαλλοτριώσεις ελεύθερων χώρων από τους δήμους: Για να προχωρήσει μια απαλλοτρίωση πρέπει το κονδύλι να εγγραφεί στον προϋπολογισμό του δήμου, χωρίς να εκταμιευτεί άμεσα, αλλά όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, αρκετά χρόνια αργότερα. Αν όμως εγγραφεί το κόστος της απαλλοτρίωσης στον δικό μας ετήσιο προϋπολογισμό και δεν διατεθεί την ίδια χρονιά, απλά θα μειώνει το ποσό που μπορούμε να χρησιμοποιούμε ετησίως».
Νομοθετική ρύθμιση
Τέτοιες βελτιώσεις στη λειτουργία του Ταμείου, αλλά και η αύξηση του διαθέσιμου ποσοστού πρέπει να λυθούν μέσω νομοθετικής ρύθμισης. Μια τέτοια ρύθμιση προετοιμάζει το ΥΠΕΝ, όμως φαίνεται ότι… πρόλαβε το υπουργείο Εσωτερικών, αν και αναρμόδιο για το Πράσινο Ταμείο. Σε σχέδιο νόμου για τη λειτουργία των ΟΤΑ, που δόθηκε προ ημερών σε διαβούλευση, υπάρχει άρθρο που προβλέπει την αύξηση του διαθέσιμου ποσοστού του Ταμείου στο 10%, «με σκοπό την ανακατεύθυνση πόρων σε περιβαλλοντικά έργα των δήμων». Αυτή η μικροπολιτικής λογικής διατύπωση σημαίνει ότι οι πόροι του Πράσινου Ταμείου θα πρέπει να πηγαίνουν αποκλειστικά στους δήμους για ό,τι έργο «βαφτίζει» ο κάθε δήμαρχος περιβαλλοντικό.
«Οι δήμοι ζητούν άμεση ανταποδοτικότητα, δηλαδή οι πόροι που προήλθαν από τα αυθαίρετα μιας περιοχής να επιστρέφουν εκεί. Αυτό όμως σημαίνει ότι οι πολίτες που παρανόμησαν θα είναι πάλι ευνοημένοι, αφού θα πετύχουν τη βελτίωση του οικιστικού τους περιβάλλοντος», εκτιμά ο κ. Πατρίκιος. «Ομως το κράτος πρέπει να συνυπολογίζει το περιβαλλοντικό ισοζύγιο σε όλη τη χώρα: στις αστικές και περιαστικές περιοχές, στις προστατευόμενες περιοχές κλπ. Χρειάζεται μια προσεκτική διαχείριση. Οι δήμοι είναι ούτως ή άλλως οι σημαντικότεροι δικαιούχοι του Ταμείου».
Έντυπη
