Ουρές στα Ειρηνοδικεία για αποποιήσεις κληρονομιών

Οι γονικές παροχές έχουν περιοριστεί σημαντικά, ενώ στον αντίποδα, έντονα αυξητική είναι η τάση στις αποποιήσεις κληρονομιάς, αφού η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση της ακίνητης περιουσίας -ειδικότερα μετά την επιβολή του ΕΝΦΙΑ- σε συνδυασμό με την καθίζηση της αξίας και την αδυναμία πώλησής τους, αποτρέπουν πολλούς από το να αποδεχθούν κάποιο ακίνητο των συγγενών τους.

Η κατάσταση αυτή ενδέχεται να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις, εάν περάσουν ορισμένες διατάξεις στο νέο σχέδιο νόμου,  που βρίσκεται σε διαβούλευση, για τη ρύθμιση των αυθαίρετων.

Αναλυτικότερα, σε καθημερινή βάση δεκάδες πολίτες πηγαίνουν στα ειρηνοδικεία όλης της χώρας με σκοπό να αποποιηθούν ακίνητα μικρής και μεγάλης αξίας που κληρονομούν από τους γονείς και τους συγγενείς τους.

Για παράδειγμα, με βάση το Εθνος, στο Ειρηνοδικείο Αθηνών, το μεγαλύτερο της χώρας, οι αιτήσεις φέτος αναμένεται να ξεπεράσουν τις 10.000 όταν πριν από τρία χρόνια ήταν μόλις 6.000, ενώ αντίστοιχη είναι η εικόνα και σε άλλα ειρηνοδικεία της Αττικής. Στη Θεσσαλονίκη οι αιτήσεις για αποποίηση κληρονομιάς αναμένεται να ξεπεράσουν φέτος τις 5.000, όταν πριν από την κρίση το αντίστοιχο νούμερο ήταν στα επίπεδα των 2.000 αιτήσεων.
2.000 από 600 αιτήσεις τον χρόνο

Στην Πάτρα, στο ξεκίνημα της κρίσης, δηλαδή το 2000, οι αιτήσεις αποποίησης κληρονομιάς έφταναν τις 500-600 τον χρόνο, ενώ οι εκτιμήσεις για το 2016 κάνουν λόγο ακόμη και για τριπλασιασμό, καθώς αναμένεται να πλησιάσουν τις 1.600. Στον Νομό Λάρισας οι αιτήσεις εκτιμάται ότι φέτος μπορεί να «σπάσουν» το… φράγμα των 1.000 αιτήσεων, όταν στα χρόνια πριν εισέλθει η οικονομία σε ύφεση, ανέρχονταν περίπου στις μισές.

Ανάλογη είναι η εικόνα και στο Ειρηνοδικείο της Καλαμάτας, καθώς από 131 αιτήσεις που ήταν καταγεγραμμένες το 2011, πέρυσι η χρονιά έκλεισε με 356 αιτήσεις, ενώ και φέτος αναμένεται αύξηση. Τέλος, στο Ειρηνοδικείο Βόλου έγιναν πέρυσι πάνω από 600 αποποιήσεις κληρονομιάς, όταν το 2013 είχαν καταγραφεί 357 δηλώσεις.

Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, ο κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή (ότι δηλαδή κατέστη προσωρινός κληρονόμος) και τον λόγο της κληρονομιάς, διαφορετικά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή.

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων Στράτος Παραδιάς επισημαίνει ότι η αποδοχή κληρονομιάς είναι μια δύσκολη υπόθεση, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «στην περίπτωση που ένα ακίνητο κληρονομείται από θείους, η φορολόγηση μπορεί να φθάσει μέχρι και στο 40% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, αγγίζοντας ουσιαστικά, λόγω της πτώσης των αξιών, την εμπορική του αξία. Με λίγα λόγια, ο ενδιαφερόμενος καλείται να αγοράσει ξανά το ακίνητο που κληρονομεί». 

ΜΕ ΧΡΕΗ 2 ΣΤΙΣ 3 ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΕΣ

Πότε το ακίνητο περνά οριστικά στο Δημόσιο

Δυο στις τρεις κληρονομιές είναι με παθητικό, όπως προκύπτει από εκτιμήσεις συμβολαιογράφων, γεγονός που προκαλεί τεράστια οικονομικά βάρη σε όσους κληρονόμους αποφασίζουν να κάνουν αποδοχή. 

Και αυτό επειδή, εάν κάποιος από τους συγγενείς δεν ενημερωθεί και δεν κάνει αποποίηση εντός τεσσάρων μηνών, τότε γίνεται, αυτόματα, σιωπηρή αποδοχή.

Σύμφωνα με το μέλος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείων Αθηνών – Πειραιώς – Αιγαίου & Δωδεκανήσου Κωνσταντίνο Βλαχάκη, «είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλοι ότι, αφού υποβληθεί δήλωση αποποίησης από τον πρώτο κληρονόμο, η κληρονομιά επάγεται στους κληρονόμους του αποποιήσαντος. Σειρά παίρνουν δηλαδή οι λοιποί συγγενείς καθώς μπορεί η κληρονομιά ή τα χρέη να φτάσουν μέχρι και τον πρώτο ξάδελφο του θανόντος και αφού έχουν περάσει αδέλφια, ανίψια, παιδιά, εγγόνια κ.ά.».

Εάν πάντως κάνουν αποποίηση κληρονομιάς όλοι οι συγγενείς, τότε το ακίνητο περνάει στην κατοχή του ελληνικού Δημοσίου. Ωστόσο ο κ. Βλαχάκης υπογραμμίζει ότι ο κληρονόμος έχει το δικαίωμα, εντός τεσσάρων μηνών από τότε που έλαβε γνώση ότι κατέστη κληρονόμος και την αιτία της κληρονομιάς, να προβεί σε αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, περιορίζοντας την ευθύνη του για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς μέχρι το ενεργητικό της, δηλαδή μέχρι την αξία της κληρονομιάς.

Ο πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ Στράτος Παραδιάς εκτιμά ότι οι αποποιήσεις κληρονομιάς στο προσεχές μέλλον θα αυξηθούν περαιτέρω τονίζοντας πως «αν περάσουν οι διατάξεις που υπάρχουν στο νέο σχέδιο νόμου για τη ρύθμιση των αυθαίρετων κτισμάτων η χώρα θα μετατραπεί σε απέραντο νεκροταφείο ακινήτων».

Επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι «για να αποδεχθεί κάποιος μια κληρονομιά θα πρέπει να προσκομίσει στον συμβολαιογράφο πιστοποιητικό μηχανικού που να βεβαιώνει ότι ο θανών δεν είχε κατασκευάσει αυθαίρετα, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν τέτοια. Στην περίπτωση που υπάρχουν αυθαίρετες κατασκευές ή αλλαγές χρήσης, θα πρέπει πρώτα να πληρωθούν τα προβλεπόμενα πρόστιμα, καθώς και η αμοιβή του μηχανικού που θα υπογράψει τη σχετική δήλωση».

Καταλήγει δε ότι «σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομιάς, θα έχουμε μια χώρα με δεκάδες χιλιάδες εγκαταλελειμμένα ακίνητα που ουδείς θα ενδιαφέρεται να τα κληρονομήσει, με άμεση συνέπεια να δημιουργηθεί ένα ακόμη πρόσκομμα στη δημιουργία του Εθνικού Κτηματολογίου, αλλά και μία ακόμη απώλεια σε δημόσια έσοδα από τον φόρο κληρονομιάς».