Με πολλές αλλαγές φτάνει τελικά στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού «Συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, χορήγηση πολυεδαφικών αδειών για επιγραμμικές
χρήσεις μουσικών έργων και άλλα θέματα αρμοδιότητας Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού».
Το τελικό (;) κείμενο έφτασε αργά χθες το απόγευμα στην «Εφ.Συν.» μαζί με οργισμένα ή και ψύχραιμα τηλεφωνήματα δημιουργών και χρηστών που είχαν διατυπώσει τις απόψεις τους στα εκτενή ρεπορτάζ της εφημερίδας.
Οι διαφαινόμενες αλλαγές είναι απολύτως βέβαιο ότι θα ξεσηκώσουν μεγάλες αντιδράσεις από την πλευρά δημιουργών μελών της ΑΕΠΙ, δημιουργών μελών άλλων Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης αλλά φυσικά και από την πλευρά των χρηστών που δηλώνουν βέβαιοι ότι οι αυθαιρεσίες της ΑΕΠΙ θα συνεχιστούν απρόσκοπτα.
Μπορεί να εισάγονται νέοι και αυστηροί κανόνες διαφάνειας, αλλά δεν παύει η ΑΕΠΙ να παραμένει μια Ανώνυμη Εταιρεία που θα μπορεί διαχειρίζεται σχεδόν ανεξέλεγκτα τα δικαιώματα των δημιουργών μελών της.
Κανείς δεν ήθελε φυσικά να κλείσει ή να διαλυθεί η ΑΕΠΙ, αλλά η κακή οικονομική εικόνα της «οικογενειακής» αυτής Α.Ε. και η αδιαφάνεια στη λειτουργία της είχαν καταγραφεί και καταγγελθεί επί δεκαετίες.
Σήμερα κι ενώ και το νέο νομοσχέδιο προσπαθεί να βάλει σύμφωνα και με την Ευρωπαϊκή Οδηγία μία τάξη σε ό,τι αφορά την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων είναι φανερό ότι έγιναν και κάποια σημαντικά βήματα προς τα πίσω.
Η διαδικασία της αναγκαστικής διαιτησίας που είχε τρομάξει τους δημιουργούς, μια και κινδύνευαν λόγω μακροχρόνιων δικαστικών διαδικασιών (μεταξύ εταιρείας και χρήστη δικαιωμάτων) να χάνουν τις αμοιβές τους, απαλείφθηκε και έγινε προαιρετική. Επίσης λήφθηκαν υπόψη σε σειρά ρυθμίσεων πολλές παρατηρήσεις των δημιουργών.
ΑΕΠΙ με δεσπόζουσα θέση
Ομως με μια πρώτη ανάγνωση στο τελικό κείμενο επιβεβαιώνεται ότι: στην ΑΕΠΙ τελικά επιτρέπεται να παραμείνει ως Ανεξάρτητη Οντότητα δηλαδή κερδοσκοπικός οργανισμός με δεσπόζουσα θέση.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εφόσον δεν προβλέπεται για τον οργανισμό αυτό έλεγχος από τους δημιουργούς μέλη του, οι όποιες διαχειριστικές ή άλλες σκιές θα συνεχίσουν να υπάρχουν σχεδόν ανεξέλεγκτα.
Θυμίζουμε εδώ ότι σε όλους τους Συλλογικούς Οργανισμούς Διαχείρισης Δικαιωμάτων οι δημιουργοί μέλη τους που απαρτίζουν και τη Γενική Συνέλευση ελέγχουν τη διοίκηση ως δικαιούχοι.
Αυτό δεν γίνεται όμως στις Ανεξάρτητες Οντότητες όπως η ΑΕΠΙ και ενώ υπήρχε ειδική νομοθετική ρύθμιση στο αρχικό νομοσχέδιο που υποχρέωνε (λόγω δεσπόζουσας θέσης) την εταιρεία να ελέγχεται από τους δημιουργούς μέλη μέσω Γενικής Συνέλευσης (σ.σ. όπως δηλαδή και οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης) η διάταξη αυτή αποσύρθηκε.
Θυμίζουμε ότι αυτή η διάταξη όπως και η πρόβλεψη για διορισμό επίτροπου ήταν ο βασικός λόγος που η εταιρεία αποφάσισε τότε να μετακομίσει στην Κύπρο.
Στο Νομοσχέδιο υπάρχει η πρόθεση εξισορρόπησης αυτής της «αδυναμίας» με την υποχρέωση ορισμού του Εποπτικού Συμβουλίου από τους δημιουργούς μέλη. Το Εποπτικό Συμβούλιο με αυξημένες αρμοδιότητες ελέγχου έρχεται να υποκαταστήσει τη Γενική Συνέλευση μελών αλλά και τον ρόλο του επιτρόπου (ρύθμιση η οποία πλήρως ανακλήθηκε).
Συγκεκριμένα: «Στις ανεξάρτητες οντότητες διαχείρισης που εμπίπτουν στις διατάξεις [εφαρμόζεται η υποχρέωση εκλογής Εποπτικού Συμβουλίου].
Σε κάθε περίπτωση, το εποπτικό συμβούλιο εκλέγεται από τους δικαιούχους που έχουν αναθέσει τη διαχείριση των δικαιωμάτων στον συγκεκριμένο οργανισμό ή στη συγκεκριμένη ανεξάρτητη οντότητα διαχείρισης […] οι οποίοι συνέρχονται με σκοπό να καθορίσουν τους όρους, τη διαδικασία εκλογής εποπτικού συμβουλίου καθώς και τον αριθμό των μελών του […]. Στην ίδια ή σε διαφορετική συνέλευση των δικαιούχων εκλέγεται το εποπτικό συμβούλιο». Ώς εδώ καλά.
Το πρόβλημα όμως που δημιουργείται τώρα είναι ότι ενώ επιβάλλεται και στην ΑΕΠΙ εκλογή Εποπτικού Συμβουλίου (όπως και στις άλλες Ανεξάρτητες Οντότητες) παραμένει στον Νόμο ασαφής ο τρόπος εκλογής του, ενώ οι διατάξεις που το περιγράφουν αναφέρουν ότι «Παρακολουθεί, ελέγχει κι εποπτεύει τον στρατηγικό επιχειρηματικό σχεδιασμό του οργανισμού συλλογικής διαχείρισης ή της ανεξάρτητης οντότητας διαχείρισης.
Για την άσκηση αυτών των αρμοδιοτήτων του δύναται να εξουσιοδοτεί ανεξάρτητους ορκωτούς ελεγκτές ή λογιστές ή νομικούς, της διακριτικής του ευχέρειας κι επιλογής του, με δαπάνες που θα βαρύνουν, μέχρι ποσοστό 5% των ετήσιων διαχειριστικών εξόδων του οργανισμού».
Ο ρόλος του οργάνου όμως περιγράφεται ως γνωμοδοτικός και όχι δεσμευτικός και μάλιστα ενώ προβλέπεται πλήρης ενημέρωση ως προς το επιχειρηματικό σχέδιο δεν διευκρινίζεται αν η πρόσβαση θα αφορά όλη την οικονομική διαχείριση και την παρακολούθηση κάθε πράξης της διοίκησης.
Επιπλέον εφόσον ο ρόλος του οργάνου αυτού δεν θα είναι δεσμευτικός τότε πώς θα είναι τελικά δυνατό να ενεργήσει αποτελεσματικά το Εποπτικό Συμβούλιο όπως θα ενεργούσε ο επίτροπος (που θα μπορούσε μέχρι και να συνδιοικήσει ή και να ορίσει νέα διοίκηση στην εταιρεία αν διαπιστώνονται ατασθαλίες);
Η προβληματική αλλαγή
Κατά συνέπεια εφόσον η ΑΕΠΙ ως Ανεξάρτητη Οντότητα (δηλαδή Α.Ε.) δεν διαθέτει Γενική Συνέλευση Μελών τότε όλες αυτές οι αρμοδιότητες πλην εκείνης του ορισμού Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού είναι αναγκαίο να ισχύσουν ως εξουσίες του Εποπτικού Συμβουλίου.
Οπως έχει ήδη προκύψει από σειρά δημοσιευμάτων της «Εφ.Συν.» (http://www.efsyn.gr/afieromata/fakelos-aepi) οι ίδιοι οι ορκωτοί λογιστές της ΑΕΠΙ είχαν διατυπώσει σοβαρές ενστάσεις για το αν είναι η εταιρεία βιώσιμη. Εφόσον λοιπόν απαλειφθεί από τον Νόμο ο θεσμός του επιτρόπου ποιος θα έχει τη δυνατότητα τελικά να παρέμβει αποφασιστικά με γνώμονα το συμφέρον των δημιουργών;
Ισως αυτή να είναι τελικά και η πλέον προβληματική, σύμφωνα με πολλούς δημιουργούς, αλλαγή του νομοσχεδίου. Ορισμένοι κάνουν, ίσως υπερβολικά, λόγο και για άτακτη υποχώρηση του υπουργείου Πολιτισμού στις απαιτήσεις της ΑΕΠΙ.
Αλλοι πάλι δηλώνουν ότι εφόσον παραληφθεί η δυνατότητα ορισμού επιτρόπου τουλάχιστον οφείλουν να υπάρξουν με βελτιωμένες ρυθμίσεις οι ανάλογες εξουσίες και προβλέψεις για το Εποπτικό Συμβούλιο.
Μια άλλη διάταξη που επισημαίνουν στην «Εφ.Συν.» δημιουργοί που στο προηγούμενο διάστημα διατύπωσαν δημόσια τις απόψεις τους είναι τα αμοιβολόγια και η κατάργηση της προβλεπόμενης στο αρχικό σχέδιο επιτροπής ειδικών.
Η επιτροπή θα μελετούσε για παράδειγμα μια διαφορά μεταξύ χρηστών και δημιουργών, θα διατύπωνε μια συμβουλευτική πρόταση και μετά το κάθε Εφετείο που θα την εκδίκαζε θα είχε τη δυνατότητα να γνωρίζει κάτι περισσότερο για την ουσία της διαφοράς.
Τώρα όλα θα παίζονται κορόνα- γράμματα σε ένα δικαστήριο που προφανώς δεν θα έχει όλη αναγκαία πληροφόρηση προκειμένου να αποφασίσει ποιος έχει δίκιο.
Συγκεχυμένο παραμένει ακόμα το τι ακριβώς θα σημαίνει η λειτουργία ενός οργανισμού σε άλλο χώρο με υποκατάστημα στην Ελλάδα. Είναι φανερό ότι στην προσπάθεια να περιληφθεί εδώ η μετακόμιση της ΑΕΠΙ δεν γίνεται απολύτως σαφές το πλήρες καθεστώς λειτουργίας.
Τέλος δεν είναι κατανοητό γιατί ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) δεν θα έχει υποχρεωτικά τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των μελών του κάθε οργανισμού ή οντότητας.
Η διάταξη αυτή φέρεται αλλαγμένη και το υποχρεωτικό έγινε προαιρετικό. Θυμίζουμε εδώ ότι με πρόσχημα ακριβώς αυτό το θέμα των «προσωπικών» δεδομένων η ΑΕΠΙ είχε σταματήσει τον έλεγχο του υπ. Πολιτισμού.
Τώρα που το νομοσχέδιο έχει πάρει τον δρόμο για τη Βουλή με τον υπουργό Πολιτισμού να διαθέτει την πολιτική βούληση για την πλήρη προστασία των Πνευματικών Δικαιωμάτων, θα είναι πολύ κρίμα να μείνουν μετέωρες οι όποιες σοβαρές ενστάσεις που προφανώς θα γίνουν και αντικείμενο συζήτησης στην αρμόδια επιτροπή.
efsyn.gr
