Η μελέτη που δημοσιεύεται στο έγκριτο Science Advances είναι η μεγαλύτερη που έχει πραγματοποιηθεί σήμερα για το θέμα, λένε οι τέσσερις ερευνητές που την συνέταξαν, όλοι τους οικονομολόγοι σε διαφορετικά αμερικανικά πανεπιστήμια.
«Το γεγονός ότι έχουμε 14 χρόνια δεδομένων από αγρότες σε όλες τις ΗΠΑ καθιστά αυτήν τη μελέτη πολύ ιδιαίτερη» αναφέρει ο Φεντερίκο Τσιλιμπέρτο του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια. «Έχουμε στη διάθεσή μας διαδοχικές αναφορές από τους ίδιους αγρότες, κάτι που μας επιτρέπει να δούμε πότε υιοθέτησαν γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες και πώς αυτό επηρέασε τη χρήση χημικών» εξηγεί.
Σόγια και καλαμπόκι
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε ετήσιες αναφορές από 5.000 καλλιεργητές σόγιας και άλλους τόσους καλλιεργητές καλαμποκιού.
Οι «μεταλλαγμένες» ποικιλίες σόγιας και καλαμποκιού είναι σήμερα οι σημαντικότερες ομάδες γενετικά τροποποιημένων ποικιλιών. Το 2008, καταλάμβαναν το 80% των εκτάσεων όπου καλλιεργείται σόγια και καλαμπόκι στις ΗΠΑ.
Η «μεταλλαγμένη» σόγια έχει τροποποιηθεί με την προσθήκη ενός γονιδίου που προσδίδει ανθεκτικότητα στο ζιζανιοκτόνο γλυφοσάτη, το οποίο θεωρείται λιγότερο επιβλαβές για το περιβάλλον σε σχέση με άλλα ζιζανιοκτόνα. Χάρη στις γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες, οι γεωργοί μπορούν να ψεκάζουν με γλυφοσάτη χωρίς να ανησυχούν ότι θα υποστεί ζημιά η ίδια η καλλιέργεια.
Το «μεταλλαγμένο» καλαμπόκι, από την άλλη, μπορεί να περιέχει το γονίδιο ανθεκτικότητας στη γλυφοσάτη, τροποποιείται όμως και με ένα δεύτερο γονίδιο, το λεγόμενο Bt, το οποίο επιτρέπει στο φυτό να παράγει ένα εντομοκτόνο βακτηριακής προέλευσης, το οποίο θεωρείται ακίνδυνο για τον άνθρωπο και χρησιμοποιείται ακόμα και σε οργανικές καλλιέργειες. Αυτό, θεωρητικά, μειώνει την ανάγκη για ψεκασμούς με εντομοκτόνα και διαρροή χημικών στο περιβάλλον.
Μείωση των χημικών στο καλαμπόκι, αύξηση στη σόγια
Πράγματι, η διάδοση του καλαμποκιού Bt περιόρισε τη χρήση εντομοκτόνων, έδειξε η μελέτη: σε σχέση με τους αγρότες που καλλιεργούν συμβατικό αραβόσιτο, οι γεωργοί που υιοθέτησαν τα «μεταλλαγμένα» χρησιμοποίησαν 11,2% λιγότερο εντομοκτόνο, μια μείωση που χαρακτηρίζεται σημαντική.
Επίσης, οι καλλιεργητές «μεταλλαγμένου» καλαμποκιού χρησιμοποίησαν 1,3% λιγότερο ζιζανιοκτόνο σε διάστημα 14 ετών, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι τα τελευταία χρόνια η χρήση άρχισε να αυξάνεται.
Στην περίπτωση της γενετικά τροποποιημένης σόγιας, η μελέτη επιβεβαιώνει προηγούμενες αναφορές για αύξηση στη χρήση ζιζανιοκτόνων: στο διάστημα που καλύπτει η μελέτη, οι καλλιεργητές «μεταλλαγμένης» σόγιας, ανθεκτική στη γλυφοσάτη, χρησιμοποίησαν 28% περισσότερο ζιζανιοκτόνο.
Η ανησυχητική αυτή αύξηση αποδίδεται στην εξάπλωση ζιζανίων που έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στη γλυφοσάτη. «Στην αρχή υπήρξε μείωση στη χρήση ζιζανιοκτόνων, ωστόσο στην πορεία του χρόνου η χρήση χημικών αυξήθηκε καθώς τα ζιζάνια ανέπτυξαν ανθεκτικότητα» λέει ο Φεντερίκο Τσιλιμπέρτο, επίκουρος καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.
Ανθεκτικά ζιζάνια
Το πρόβλημα της ανθεκτικότητας φαίνεται πως είναι λιγότερο έντονο στην περίπτωση του καλαμποκιού, πιθανώς επειδή το «μεταλλαγμένο» καλαμπόκι άργησε να διαδοθεί σε σχέση με τη σόγια.
Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, πολλοί αγρότες νιώθουν αναγκασμένοι να ψεκάζουν τα χωράφια και με ένα δεύτερο ζιζανιοκτόνο για να ξεφορτωθούν τα ανθεκτικά αγριόχορτα: σε διάστημα μόλις πέντε ετών, από το 2006 έως το 2011, το ποσοστό των εκτάσεων που ψεκάζονται μόνο με γλυφοσάτη μειώθηκε από το 70 στο 40 τοις εκατό στην περίπτωση της σόγιας και από το 40 στο 19 τοις εκατό στην περίπτωση του αραβόσιτου.
Οι ερευνητές δηλώνουν έκπληκτοι με μια τόσο μεγάλη αύξηση στη χρήση ζιζανιοκτόνων και προειδοποιούν για επιδείνωση των επιπτώσεων της γεωργίας στο περιβάλλον.
Όπως φαίνεται, οι ποικιλίες Bt πραγματοποιούν όσα υπόσχονται όσον αφορά τη χρήση εντομοκτόνων, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τις ποικιλίες που αντέχουν τη γλυφοσάτη.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οποιοδήποτε ζιζανιοκτόνο χρησιμοποιείται για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι αναπόφευκτο να οδηγήσει τελικά στην εμφάνιση ανθεκτικών ζιζανίων.
Και το πρόβλημα αυτό αφορά τόσο τις συμβατικές όσο και τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες.
