Δύο εικόνες, σε αντιπαραβολή. Η πρώτη φερμένη από το παρελθόν: οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας σε κοινές δηλώσεις μετά την άτυπη Σύνοδο
Κορυφής των “27” στη Μπρατισλάβα -κάτι που δεν είχε συμβεί όσο ο Francois Hollande βρίσκεται στο Μέγαρο των Ηλυσίων και παραπέμπει στο αλήστου μνήμης δίδυμο “Merkozy”. Το νόημα αυτής της κοινής εμφάνισης καθησυχαστικό: ο γαλλογερμανικός άξονας λειτουργεί, η Ε.Ε. διαθέτει “πολιτική ατμομηχανή”.
Η δεύτερη εικόνα ερμηνεύθηκε από πολλούς μεταφορικά: το γεύμα εργασίας εν πλώ των “27” δεν ολοκληρώθηκε κατά το πρόγραμμα με επίσκεψη στο Μουσείο Danubiana Meulensteen λόγω της χαμηλής στάθμης των υδάτων του Δούναβη. Το κρουαζιερόπλοιο Regina Danubia, που μετέφερε τους Ευρωπαίους ηγέτες, περιορίσθηκε να πλέει πίσω μπρος στα αβαθή ενός ποταμού στον οποίο είχε απαγορευθεί κάθε άλλη κυκλοφορία…
Λόγω του άτυπου χαρακτήρα της η πρώτη μετά από 43 χρόνια ευρωπαϊκή σύνοδος στην οποία δεν εκπροσωπήθηκε η Βρετανία, δεν μπορούσε να έχει βέβαια αποφασιστικό χαρακτήρα. Όμως έστω και έτσι, η χαλαρότητα των “27” δεν συμβαδίζει με τις ηχηρές δηλώσεις τους ότι η Ε.Ε. αντιμετωπίζει κρίση.
Ακόμη και το ζήτημα της βρετανικής εξόδου, που προκάλεσε αυτή την άτυπη σύνοδο, συζητήθηκε εν παρόδω, καθώς οι “27” δεν είναι διατεθειμένοι να μπουν στην ουσία της διαπραγμάτευσης όσο το Λονδίνο δεν ενεργοποιεί το άρθρο 50 των κοινοτικών συνθηκών, και περιορίσθηκαν στην υπόμνηση ότι η πρόσβαση στην κοινή αγορά είναι απολύτως συνυφασμένη με την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων.
Για την Γερμανία, όπως το δήλωσε και η Angela Merkel, η Μπρατισλάβα δεν αποτελεί παρά ένα “πρώτο βήμα” ενός brainstorming “σε πνεύμα συνεργασίας” για το μέλλον της Ευρώπης, το οποίο δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί πριν από την πανηγυρική σύνοδο του Μαρτίου στην ιταλική πρωτεύουσα για την συμπλήρωση 60 ετών από τη Συνθήκη της Ρώμης που ίδρυσε την ΕΟΚ -με ενδιάμεσο σταθμό τη σύνοδο του Φεβρουαρίου στην Μάλτα, η οποία τότε θα ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της Ε.Ε. Κύριο ζητούμενο από γερμανικής πλευράς είναι να σκηνογραφηθεί μια εικόνα ενότητας των “27” και να χαμηλώσουν οι επικριτικοί τόνοι -όσο θα εξαγοράζεται και άλλος πολιτικός χρόνος για να αποκρουσθούν τολμηρές ιδέες περαιτέρω εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Από αυτή την άποψη, η σύνοδος της Μπρατισλάβα δεν υπήρξε επιτυχημένη. Μολονότι άλλες πλευρές προσαρμόστηκαν (λ.χ. η Αυστρία ως προς την απαίτηση άμεσης διακοπής των ευρωτουρκικών ενταξιακών διαπραγματεύσεων ή το Λουξεμβούργο ως προς την πρόσφατη φραστική επίθεση του υπουργού του των Εξωτερικών στην Ουγγαρία), οι πρωθυπουργοί της Ουγγαρίας και της Ιταλίας επέλεξαν, ο καθένας για δικούς του λόγους, να διαψεύσουν το καθησυχαστικό, αυτο-δικαιωτικό μήνυμα των Μerkel και Hollande. Ο Viktor Orban αναχώρησε από τη Μπρατισλάβα δηλώνοντας ότι η άτυπη σύνοδος απέτυχε να αλλάξει την “αφελή και αυτοκαταστροφική” μεταναστευτική πολιτική που ακολουθούν οι Βρυξέλλες, την οποία απέδωσε στο ότι η Γερμανία δεν θεσπίζει ανώτατο όριο στους πρόσφυγες που δέχεται και άρα λειτουργεί “προσελκυστικά” για νέες ροές σε όλη την Ευρώπη. Οι προειδοποιήσεις που φέρεται να απηύθυνε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Donald Tusk στον Orban και την Πολωνή ομόλογό του Beate Szydlo να πάψουν τις βολές κατά των Βρυξελλών προφανώς δεν έπιασαν τόπο.
Ο Matteo Renzi, πάλι, φρόντισε να ξεκαθαρίσει ότι δεν θα μπορούσε να λάβει μέρος στις κοινές δηλώσεις Merkel και Hollande εφόσον δεν συμμερίζεται τις θέσεις τους για την οικονομία και το μεταναστευτικό. “Δεν θα παίξω ρόλο ήδη γραμμένο, δεν φοβάμαι να πώ ότι αυτή τη φορά διαφωνώ” τόνισε προσθέτοντας ότι χωρίς τολμηρότερα βήματα η Ευρώπη διακινδυνεύει πολλά.
Βέβαια τόσο ο Orban όσο και ο Renzi αντιμετωπίζουν τις επόμενες εβδομάδες κρίσιμα δημοψηφίσματα στις χώρες τους: ο πρώτος στις 2 Οκτωβρίου, προκειμένου να αποσπάσει τη λαϊκή συγκατάθεση στην αντίθεσή του προς το σχέδιο της Κομισιόν για υποχρεωτικές μετεγκαταστάσεων προσφύγων βάσει ποσοστώσεων και ο δεύτερος μέχρι τις 4 Δεκεμβρίου επί των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων με τις οποίες έχει συνδέσει το προσωπικό του πολιτικό μέλλον.
Ο “οδικός χάρτης της Μπρατισλάβα” φέρει έντονο το στίγμα του προέδρου της Κομισιόν Jean-Claude Juncker, ωστόσο οι έπαινοι που επιφυλάχθηκαν για την ομιλία του για την κατάσταση της ένωσης ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου δεν μπορούν να αποκρύψουν την ένταση στις σχέσεις του με τον πρόεδρο του έτερου κορυφαίου ευρωπαϊκού θεσμού, τον Donald Tusk, ο οποίος (όχι αυτοβούλως αναμφίβολα) φέρεται να κυκλοφόρησε στη σύνοδο δικό του κείμενο, κινούμενο στη φιλοσοφία της ενίσχυσης του ρόλου των εθνικών πρωτευουσών. Ούτως ή άλλως, μια δέσμη παρεμβάσεων μέχρι το Ιούνιο 2017 σε θέματα που δεν προαπαιτούν αλλαγή των κοινοτικών συνθηκών όπως η προώθηση της κοινής άμυνας, η ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων, ο διπλασιασμός του “πακέτου Γιούνκερ” κ.ο.κ. είναι κάτι πολύ λιγότερο από την αναγκαία επίλυση του δημοκρατικού ελλείμματος της Ε.Ε. ή την επιδιόρθωση της στρεβλής αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης. Με αυτή την έννοια, η διελκυστίνδα στην κορυφή της Ε.Ε. μόλις αρχίζει.
capitalgr
