Η κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος στον ποταμό Τίγρη θα σημάνει το τέλος για την τουρκική πόλη Χασάνκεϊφ, μια πόλη με ιστορία 12.000 ετών. Οι κάτοικοι είναι απεγνωσμένοι που θα χάσουν τα σπίτια και τα πατρογονικά εδάφη
τους, παρότι οι Αρχές της Τουρκίας οικοδομούν μια νέα πόλη για να τους στεγάσει. Τη δημιουργία του εν λόγω φράγματος είχε οραματιστεί ο Κεμάλ Ατατούρκ που πίστευε ότι έτσι θα αντιμετώπιζε αποτελεσματικά τις ενεργειακές ανάγκες της αγαπημένης του χώρας.
Επί πέντε, τουλάχιστον, γενιές, η οικογένεια του Φιράτ Αργκούν ζούσε στο Χασάνκεϊφ, (Κιφάς), μία αρχαία πόλη στις όχθες του ποταμού Τίγρη, στη νοτιοανατολική Τουρκία. Εκεί διατηρεί ένα μικρό πανδοχείο με έναν υπέροχο κήπο. «Εχω τα πάντα στον κήπο μου» λέει. «Εδώ είναι ο παράδεισός μου». Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι ο μικρός του παράδεισος μπορεί σε λίγο να χαθεί για πάντα.
Ο κήπος του Αργκούν, μαζί με πολλές χιλιετίες ιστορίας, θα χαθούν για πάντα, θα καταβυθιστούν όταν η Τουρκία ολοκληρώσει το υδροηλεκτρικό φράγμα του ποταμού Τίγρη, ένα πρόγραμμα που χρονολογείται από το 1950. Το φράγμα είναι κατά 80% έτοιμο, αλλά η ώρα που ο Αργκούν και οι γείτονες του θα πάρουν τον δρόμο της ξενιτιάς δεν έχει έρθει ακόμα: η ώρα της πλήρωσης του φράγματος που θα καλύψει το μεγαλύτερο μέρος της πόλης.
«Πρόκειται να καταστραφεί μία ιστορική πόλη», εξηγεί ο Ζεϊνέπ Αχούμπεϊ, καθηγητής αρχιτεκτονικής ιστορίας στην Κωνσταντινούπολη και πολέμιος του έργου.
Η ιστορία του Χασάνκεϊφ είναι μακρά και ξεκινά πριν από 12.000 χρόνια, στη νεολιθική περίοδο, καθώς εκεί υπήρξε ένας από τους πρώτους οργανωμένους ανθρώπινους οικισμούς. Στη συνέχεια πέρασαν από την περιοχή Βυζαντινοί, Ρωμαίοι, Σελτζούκοι και Οθωμανοί. Μεγάλου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος είναι το κάστρο της περιοχής, που έχει θέα το ποτάμι. Αυτό δεν πρόκειται να καταβυθιστεί, αλλά οι επιστήμονες φοβούνται ότι η βάση του από ασβεστόλιθο θα διαβρωθεί και τελικά θα καταρρεύσει.
Η κατασκευή του φράγματος ήταν ένα όραμα του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος πίστευε ότι με μία σειρά φραγμάτων σε Τίγρη και Ευφράτη, η χώρα θα κάλυπτε τις ενεργειακές της ανάγκες. O έλεγχος των πηγών του Τίγρη και του Ευφράτη, δύο ποταμών που φτάνουν σε Ιράκ και Συρία, είναι ένα θέμα ιδιαίτερα ευαίσθητο στη Μέση Ανατολή, με πολλούς να υποστηρίζουν ότι η διαχείριση των υδάτων από την τουρκική πλευρά οδήγησε σε ελλείψεις στις δύο προαναφερθείσες χώρες και συνέβαλε στην αστάθεια και στους πολέμους.
Το φράγμα, που θα κατασκευαστεί στο χωριό Ιλσού, έχει προκαλέσει ανησυχία στο Ιράκ, με τους ακτιβιστές να υποστηρίζουν ότι θα περιορίσει σημαντικά τη ροή των υδάτων προς τους βαλτότοπους του νότιου Ιράκ. «Αν δεν φτάσει μέχρι εκεί ικανή ποσότητα νερού θα εξαφανιστούν», επισημαίνει η Νάντια Αλ Μπαγκντάντι.
Τα σχέδια για την κατασκευή του φράγματος χρονολογούνται από το 1980, αλλά η υλοποίησή τους συνάντησε πολλές καθυστερήσεις, ενώ το 2009 αποχώρησαν οι Ευρωπαίοι χρηματοδότες εξαιτίας της ανησυχίας τους μήπως καταστραφεί η πολιτιστική κληρονομιά του τόπου.
Καινούργιο Χασάνκεϊφ
Επί δεκαετίες οι κάτοικοι του Χασάνκεϊφ, πολλοί από τους οποίους μιλούν κουρδικά, αραβικά και τουρκικά ζουν χάρη στα κοπάδια αιγοπροβάτων που εκτρέφουν ή την ταπητουργία. Ανέκαθεν, όμως, γνώριζαν ότι κάποια στιγμή θα αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τη γενέτειρά τους. Για να τους βοηθήσει η τουρκική κυβέρνηση ανοικοδομεί ένα καινούργιο Χασάνκεϊφ, ενώ προχωρά και στην αγορά των παλιών σπιτιών, αν και κανείς δεν γνωρίζει ποτέ τελικά θα γεμίσει το φράγμα.
«Είναι πολύ μελαγχολικό», επισημαίνει ο Τζον Κρόφουτ, ένας Αμερικανός που ζει τα τελευταία χρόνια στο Χασάνκεϊφ και ο οποίος αντιτάχθηκε με όλες του τις δυνάμεις στην κατασκευή του φράγματος. Οπως λέει το κόστος του έργου για τους κατοίκους αλλά και την ιστορική κληρονομιά της περιοχής είναι υπερβολικά υψηλό. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι αποκαρδιωμένοι και απελπισμένοι. Αγαπούν την πόλη τους και νιώθουν υπερηφάνεια για την ιστορία του Χασάνκεϊφ. Εδώ βρίσκονται θαμμένοι οι παππούδες και οι προπαππούδες τους», καταλήγει ο Κρόφουτ.
Ο Αργκούν λέει ότι δεν έχει καμία πρόθεση να μετακομίσει στη νέα πολιτεία που τώρα ανοικοδομείται. «Θα πάω να ζήσω στα βουνά σαν το Ροβινσώνα Κρούσο. Μου αρκεί μία καλύβα».
Ο κήπος του Αργκούν, μαζί με πολλές χιλιετίες ιστορίας, θα χαθούν για πάντα, θα καταβυθιστούν όταν η Τουρκία ολοκληρώσει το υδροηλεκτρικό φράγμα του ποταμού Τίγρη, ένα πρόγραμμα που χρονολογείται από το 1950. Το φράγμα είναι κατά 80% έτοιμο, αλλά η ώρα που ο Αργκούν και οι γείτονες του θα πάρουν τον δρόμο της ξενιτιάς δεν έχει έρθει ακόμα: η ώρα της πλήρωσης του φράγματος που θα καλύψει το μεγαλύτερο μέρος της πόλης.
«Πρόκειται να καταστραφεί μία ιστορική πόλη», εξηγεί ο Ζεϊνέπ Αχούμπεϊ, καθηγητής αρχιτεκτονικής ιστορίας στην Κωνσταντινούπολη και πολέμιος του έργου.
Η ιστορία του Χασάνκεϊφ είναι μακρά και ξεκινά πριν από 12.000 χρόνια, στη νεολιθική περίοδο, καθώς εκεί υπήρξε ένας από τους πρώτους οργανωμένους ανθρώπινους οικισμούς. Στη συνέχεια πέρασαν από την περιοχή Βυζαντινοί, Ρωμαίοι, Σελτζούκοι και Οθωμανοί. Μεγάλου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος είναι το κάστρο της περιοχής, που έχει θέα το ποτάμι. Αυτό δεν πρόκειται να καταβυθιστεί, αλλά οι επιστήμονες φοβούνται ότι η βάση του από ασβεστόλιθο θα διαβρωθεί και τελικά θα καταρρεύσει.
Η κατασκευή του φράγματος ήταν ένα όραμα του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος πίστευε ότι με μία σειρά φραγμάτων σε Τίγρη και Ευφράτη, η χώρα θα κάλυπτε τις ενεργειακές της ανάγκες. O έλεγχος των πηγών του Τίγρη και του Ευφράτη, δύο ποταμών που φτάνουν σε Ιράκ και Συρία, είναι ένα θέμα ιδιαίτερα ευαίσθητο στη Μέση Ανατολή, με πολλούς να υποστηρίζουν ότι η διαχείριση των υδάτων από την τουρκική πλευρά οδήγησε σε ελλείψεις στις δύο προαναφερθείσες χώρες και συνέβαλε στην αστάθεια και στους πολέμους.
Το φράγμα, που θα κατασκευαστεί στο χωριό Ιλσού, έχει προκαλέσει ανησυχία στο Ιράκ, με τους ακτιβιστές να υποστηρίζουν ότι θα περιορίσει σημαντικά τη ροή των υδάτων προς τους βαλτότοπους του νότιου Ιράκ. «Αν δεν φτάσει μέχρι εκεί ικανή ποσότητα νερού θα εξαφανιστούν», επισημαίνει η Νάντια Αλ Μπαγκντάντι.
Τα σχέδια για την κατασκευή του φράγματος χρονολογούνται από το 1980, αλλά η υλοποίησή τους συνάντησε πολλές καθυστερήσεις, ενώ το 2009 αποχώρησαν οι Ευρωπαίοι χρηματοδότες εξαιτίας της ανησυχίας τους μήπως καταστραφεί η πολιτιστική κληρονομιά του τόπου.
Καινούργιο Χασάνκεϊφ
Επί δεκαετίες οι κάτοικοι του Χασάνκεϊφ, πολλοί από τους οποίους μιλούν κουρδικά, αραβικά και τουρκικά ζουν χάρη στα κοπάδια αιγοπροβάτων που εκτρέφουν ή την ταπητουργία. Ανέκαθεν, όμως, γνώριζαν ότι κάποια στιγμή θα αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τη γενέτειρά τους. Για να τους βοηθήσει η τουρκική κυβέρνηση ανοικοδομεί ένα καινούργιο Χασάνκεϊφ, ενώ προχωρά και στην αγορά των παλιών σπιτιών, αν και κανείς δεν γνωρίζει ποτέ τελικά θα γεμίσει το φράγμα.
«Είναι πολύ μελαγχολικό», επισημαίνει ο Τζον Κρόφουτ, ένας Αμερικανός που ζει τα τελευταία χρόνια στο Χασάνκεϊφ και ο οποίος αντιτάχθηκε με όλες του τις δυνάμεις στην κατασκευή του φράγματος. Οπως λέει το κόστος του έργου για τους κατοίκους αλλά και την ιστορική κληρονομιά της περιοχής είναι υπερβολικά υψηλό. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι αποκαρδιωμένοι και απελπισμένοι. Αγαπούν την πόλη τους και νιώθουν υπερηφάνεια για την ιστορία του Χασάνκεϊφ. Εδώ βρίσκονται θαμμένοι οι παππούδες και οι προπαππούδες τους», καταλήγει ο Κρόφουτ.
Ο Αργκούν λέει ότι δεν έχει καμία πρόθεση να μετακομίσει στη νέα πολιτεία που τώρα ανοικοδομείται. «Θα πάω να ζήσω στα βουνά σαν το Ροβινσώνα Κρούσο. Μου αρκεί μία καλύβα».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
