Ο πόλεμος συμφερόντων στον Υμηττό

«Μάχη χαρακωμάτων» μαίνεται στον Υμηττό. Στη μία πλευρά συσπειρώνονται ιδιώτες, δημόσιοι φορείς και δήμοι που έχουν καταπατήσει εκτάσεις του βουνού
και στην άλλη συμπαρατάσσονται το υπουργείο Περιβάλλοντος, περιβαλλοντικές οργανώσεις και συλλογικότητες της περιοχής. Μήλον της έριδος, το ισχύον προεδρικό διάταγμα (ΠΔ 187/2011) για την προστασία του Υμηττού.

Οι υπηρεσίες της αρμόδιας Διεύθυνσης Μητροπολιτικού Σχεδιασμού πατάνε γκάζι προκειμένου να ολοκληρωθεί σύντομα η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), ώστε να μην ακυρωθεί το ΠΔ από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Αντίθετα, ιδιώτες ακινήτων στους αυθαίρετους οικισμούς του Υμηττού και οι δήμοι της περιοχής θεωρούν ότι το διάταγμα πρέπει να αλλάξει.

Οι προθεσμίες στενεύουν καθώς η εκδίκαση της υπόθεσης στο ΣτΕ έχει οριστεί για τις 2 Δεκεμβρίου. Το υπουργείο θα επιδιώξει μέσα στο επόμενο δίμηνο να έχει ολοκληρώσει τη σύνταξη της μελέτης για να μπορέσει να ζητήσει παράταση από το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο μέχρι να προχωρήσει στη διαβούλευση και κύρωση της ΣΜΠΕ.

Το μήλον της έριδος

Το επίμαχο ΠΔ, από τη δημοσίευσή του το 2011, δέχθηκε πολλά πυρά καθώς επιχειρούσε να βάλει φρένο στη συνεχιζόμενη επέλαση του… τσιμέντου. Αιτήσεις ακύρωσης συνολικά ή για επιμέρους ζητήματα είχαν καταθέσει όλοι οι δήμοι της περιοχής (Παιανίας – Γλυκών Νερών, Κρωπίας, Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Γλυφάδας, Ηλιούπολης, Αργυρούπολης – Ελληνικού και Παπάγου – Χολαργού) με το επιχείρημα ότι του διατάγματος δεν είχε προηγηθεί εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Κύριος στόχος τους ήταν η νομιμοποίηση των περίπου δέκα αυθαίρετων οικισμών που υφίστανται στην περιοχή (κυρίως γύρω από την Κρωπία), αλλά και την άρση περιορισμών στις χρήσεις γης.

Εκδικάζοντας την προσφυγή του Δήμου Κρωπίας, το ΣτΕ αποφάσισε να αποστείλει προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) προτού αποφανθεί. Τελικά τον Σεπτέμβριο του 2015 το Ευρωδικαστήριο αποφάσισε ότι πριν από την έκδοση του ΠΔ προστασίας του Υμηττού θα έπρεπε να είχε προηγηθεί ΣΜΠΕ και γι’ αυτό έπρεπε να ακυρωθεί το διάταγμα. Η υπόθεση, ύστερα από πολλές αναβολές, αναμένεται να εκδικαστεί στις αρχές Δεκεμβρίου.

Με τον κίνδυνο να επανέλθει σε ισχύ το προηγούμενο, πιο «χαλαρό» ΠΔ του 1978 για την προστασία του Υμηττού, οι αρμόδιες υπηρεσίες, σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου, ολοκληρώνουν την εκπόνηση της μελέτης. Μάλιστα, στις 2 Αυγούστου η γενική γραμματέας Περιβάλλοντος και Ενέργειας κυρία Χριστίνα Μπαριτάκη όρισε την επιτροπή για την παρακολούθηση και παραλαβή του έργου της ΣΜΠΕ.

Ζώνες προστασίας

Το διάταγμα της 14ης Ιουνίου 2011 είχε καταρτιστεί βάσει μελέτης που είχε εκπονήσει ο τότε Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ). Με αυτό καθορίστηκαν πέντε ζώνες προστασίας:

* Η ζώνη Α ως «περιοχή απόλυτης προστασίας της φύσεως και των μνημείων» καταλαμβάνει 88,5% της έκτασης με 17.000 στρέμματα περισσότερα σε σχέση με το ΠΔ του 1978. Σε αυτήν απαγορεύεται η δόμηση.

* Η ζώνη Β ως «περιφερειακή ζώνη προστασίας» αποτελεί περιοχή γεωργικής χρήσεως, εκπαιδεύσεως και υπαίθριας αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού.

* Η ζώνη Γ ως ζώνη προστασίας αρχαιολογικών χώρων.

* Η ζώνη Δ ως η περιοχή των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή και Ιλισίων, τα οποία ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί.

* Η ζώνη Ε ως περιοχή ειδικών χρήσεων γης στην οποία επιτρέπεται η λειτουργία υφιστάμενων κοιμητηρίων.

Σύμφωνα με το διάταγμα, στα εκτός σχεδίου οικόπεδα, τα νομίμως υφιστάμενα κτίρια και εγκαταστάσεις (κατοικίας, διδακτηρίων, νοσοκομείων, θεραπευτηρίων, ορφανοτροφείων, ασύλων, αναψυχής, αθλητισμού, πολιτιστικών εκδηλώσεων, ιερών μονών, κεραιών τηλεφωνίας, ναών και νεκροταφείων) παραμένουν χωρίς καμία δυνατότητα επεκτάσεως.

Μετά την κύρωση της υπό ολοκλήρωσης ΣΜΠΕ το ισχύον ΠΔ θα προσαρμοστεί, αλλά, όπως αναφέρουν παράγοντες του υπουργείου Περιβάλλοντος, «δεν αναμένεται να αλλάξει στα βασικά του σημεία».

«Παράλογοι περιορισμοί»

Από την πλευρά του, ο συνταγματολόγος – δικηγόρος κ. Απόστολος Παπακωνσταντίνου, ο οποίος εκπροσώπησε δήμους και πολίτες κατά του ΠΔ για τον Υμηττό στο ΣτΕ, αναφέρει στο «Βήμα» ότι εκ της αποφάσεως του Ευρωδικαστηρίου είναι υποχρεωτική η ακύρωση του ΠΔ.

Οπως επισημαίνει, έπειτα «με ηρεμία και σοβαρότητα» μπορεί να ολοκληρωθεί η ΣΜΠΕ και να προχωρήσει το υπουργείο στη σύνταξη του νέου ΠΔ. «Πρέπει να αναιρεθούν ορισμένοι παράλογοι περιορισμοί και δεσμεύσεις και να γίνει μια πιο προσγειωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος» υπογραμμίζει.

Με την επέκταση των ζωνών Α και Β στα όρια των σχεδίων πόλεως, δεκάδες οικισμοί στην περιοχή του Υμηττού, σύμφωνα με τον κ. Παπακωνσταντίνου, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Ενώ υπάρχει σε εκκρεμότητα το θέμα των οικισμών, πρέπει, όπως τονίζει ο ίδιος, άμεσα οι δήμοι να προσδιορίσουν τις οικιστικές πυκνώσεις, όπως προβλέπεται στις ρυθμίσεις για την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, προκειμένου να διευθετηθεί το ζήτημα.

Πάντως, τα αυθαίρετα κτίσματα στον Υμηττό έχουν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση για μία δεκαετία με μια διάταξη στον νόμο 4178/13 για την τακτοποίηση αυθαιρέτων.

Οι αυθαίρετοι οικισμοί

Καταγραφή των αυθαιρέτων στον Υμηττό δεν έχει γίνει, ωστόσο στη μελέτη του ΟΡΣΑ καταγράφονται συσπειρώσεις αυθαιρέτων στη δυτική και ανατολική πλευρά του βουνού. Ειδικότερα, αποτυπώνονται:

* Περιοχή Χέρωμα στη Βάρη. Πρόκειται για μια έκταση περίπου 680 στρεμμάτων, δομημένη επί το πλείστον με αυθαίρετες κατοικίες. Η έκταση δεν είναι δασική και αποτελεί τμήμα του αγροκτήματος Βάρης. Περιλαμβάνει 890 αγροτεμάχια, τα περισσότερα μικρότερα των 500 τ.μ. Στο παρελθόν, με προϋπόθεση την εξαίρεση της περιοχής από τα όρια προστασίας του Υμηττού, είχε εκπονηθεί μελέτη πολεοδόμησής της. Ο ΟΡΣΑ είχε εγκρίνει πρόταση τροποποίησης, με την εξαίρεση της περιοχής η οποία δεν προωθήθηκε καθότι κρίθηκε μη νόμιμη από το ΣτΕ.

* Κορωπί. Στην περιοχή υπάρχουν τρεις «οικισμοί» αυθαιρέτων οι οποίοι αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια: ο Προφήτης Ηλίας (Α’ ζώνη προστασίας), η Σκάρπιζα και το Κίτσι (στη Β’ ζώνη προστασίας). Ο ΟΡΣΑ είχε προτείνει την εξαίρεση των περιοχών από τα όρια προστασίας του Υμηττού, αλλά κρίθηκε μη νόμιμη από το ΣτΕ.

* Περιοχή Πανόραμα Παιανίας (Β’ ζώνη προστασίας). Εχουν αναπτυχθεί περιοχές αυθαιρέτων. Ο ΟΡΣΑ είχε προτείνει την εξαίρεση και αυτής της περιοχής, κρίθηκε όμως μη νόμιμη από το ΣτΕ.

* Στη Γλυφάδα, στις περιοχές Ανάληψη (στην Α’ και στη Β’ ζώνη προστασίας του Υμηττού) και Γύρισμα Τερψιθέας (εντός της Β’ ζώνης προστασίας) υπάρχουν πυρήνες συσπείρωσης αυθαιρέτων. Η Ανάληψη είναι δασική και δημόσια κατά το ήμισυ, ενώ το Γύρισμα χαρακτηρίζεται μη δασικό.

ΒΗΜΑ