Η έλλειψη κυριότητας του προγράμματος από την ελληνική κυβέρνηση, οι μη ρεαλιστικές εκτιμήσεις για την ανάπτυξη, η μη στήριξη από το QE της ΕΚΤ λίγο πριν το τέλος του, και η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους
που δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα την στιγμή που το χρέος έχει αυξητικές τάσεις, μαυρίζουν τις προοπτικές της Ελλάδας, σε μία περίοδο που και η υπόλοιπη ευρωπεριφέρεια βιώνει μία ανανεωμένη κρίση, όπως σημειώνει ηCitigroup σε νέα της έκθεση για τις χώρες του Νότου. Όπως προειδοποιεί τους επενδυτές, “μείνετε μακριά από Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία για τα επόμενα δύο τουλάχιστον χρόνια”, κρούοντας τον κώδωνα των πιστοληπτικών υποβαθμίσεων.
Όπως σημειώνει η Citi, οι χώρες της ευρωζώνης που χτυπήθηκαν από την κρίση χρέους το 2011-2013 έχουν χάσει και πάλι το momentum τους παρά την υπεραπόδοση σε σχέση με τις χώρες του πυρήνα που σημείωσαν το 2014-2015.
Μέρος της επιβράδυνσης ίσως είναι κυκλική, λόγω της μειωμένης ζήτησης και των πολύ χαμηλών ποσοστών αποταμίευσης, ωστόσο, η δημοσιονομική και η νομισματική πολιτική παραμένουν υποστηρικτικές για το ΑΕΠ περιφέρειας. Αυτό που έχει παρατηρηθεί πάντως είναι ότι υπάρχει μία ευρεία πολιτική στροφή μακριά από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων σε όλες τις χώρες της περιφέρειας και αυτό χτυπά την εμπιστοσύνη και την όρεξη των επενδυτών για τα assets της περιοχής.
Από το U-turn του ΣΥΡΙΖΑ στις… μη ρεαλιστικές εκτιμήσεις για την ανάπτυξη
Το U-turn ήταν ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση της Ελλάδας στο πρώτο εξάμηνο του 2015, με την εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, ωστόσο είναι χαρακτηριστικό και στον υπόλοιπο Νότο.
Ενώ η ελληνική κυβέρνηση έχει κάνει μία στροφή προς την μεταρρυθμιστική ατζέντα από το καλοκαίρι του 2015, μετά την υπογραφή του τρίτου προγράμματος διάσωσης, η έλλειψη της “κυριότητας του προγράμματος” από την κυβέρνηση και η έλλειψη ορατότητας για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους εξακολουθούν να “χτυπούν” τις προοπτικές ανάπτυξης της χώρας.
Οπως επισημαίνει η Citi, αν και η Ελλάδα δεν συνεχίζει να βιώνει την βαθιά ύφεση των τελευταίων ετών, ωστόσο το 2015 όσο και το 2016 η ύφεση θα επιμείνει και η ανάκαμψη που εκτιμά η κυβέρνηση για το 2017 δεν θα είναι πουθενά κοντά στις μη ρεαλιστικές της προβλέψεις. Όπως σημειώνει η αμερικάνικη τράπεζα, αν και πρόσφατα αφαίρεσε την πιθανότητα του Grexit γιατ επόμενα 1-3 χρόνια, στην καλύτερη περίπτωση το 2017 η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα αγγίξει το 0,5% και το 0,9% το 2018, έναντι των προβλέψεων της κυβέρνησης για 2,7% και 3,1% αντίστοιχα.
Για την Ιταλία, η Citi εκτιμά ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί στο 0,5% ετησίως το επόμενο έτος (από 0,7% το 2016) και θα παραμείνει κάτω από το 1% το 2018 έως το 2020. Στην Πορτογαλία, αναμένει 1,1% ανάπτυξη το 2017, από το 1,5% το 2015, καθώς η αβεβαιότητα θα συνεχίσει να επηρεάζουν τις επενδύσεις και τις εξαγωγές.
Νωρίτερα φέτος, η πορτογαλική κυβέρνηση αντέστρεψε διάφορα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόσθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος διάσωσης της Πορτογαλίας. Αυτό οδήγησε στην πτώση των ιδιωτικών επενδύσεων και στις έντονες ανησυχίες της αγοράς σχετικά με τις πορτογαλικές τράπεζες.
Στην Ιταλία, το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του παρελθόντος έτους έχει σχεδόν αποκλειστικά επικεντρώθηκε στη μεταρρύθμιση της Γερουσίας, η οποίαμπορεί να καταψηφιστεί στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου. Με την τραπεζική κρίση να απορροφά ένα άλλο μεγάλο μέρος του πολιτικού κεφαλαίου της κυβέρνησης, δεν έχει υπάρξει χώρος για άλλα μέτρα πολιτικής.
Το τέλος του QE, η αύξηση του χρέους και οι υποβαθμίσεις
Όπως σημειώνει, τα πολύ υψηλά ποσοστά δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, σε συνδυασμό με τις ασθενέστερες προοπτικές ανάπτυξης και την μεγάλη πολιτική αβεβαιότητα, αυξάνουν τον κίνδυνο για υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης των χωρών τις περιοχής.
Παρά τις δημοσιονομικές προσαρμογές το 2011-13, το δημόσιο χρέος της ευρωπεριφέρειας δεν είναι ακόμη σε ασφαλή πτωτική τροχιά, με εξαίρεση την Ιρλανδία. Και οι ασθενέστερες από τις αναμενόμενες προοπτικές ανάπτυξης, θα κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ εξακολουθεί να αυξάνεται στην Ιταλία και την Ελλάδα, ενώ έχει μόλις σταθεροποιηθεί στην Πορτογαλία και την Ισπανία. Αυτό μπορεί να ενισχύσει σύντομα τις ήδη ανανεωμένη ανησυχίες των οίκων αξιολόγησης για την πιστοληπτική τους ικανότητα.
Και οι ανησυχίες για την βιωσιμότητα του χρέους θα αυξηθούν όταν τελειώσει η στήριξη από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και οι προσδοκίες της αγοράς για το τέλος του QE θα λειτουργήσουν ως καταλύτης επίσης, “χτυπώντας” την Ιταλία και την Πορτογαλία, οι οποίες έχουν επωφεληθεί από το πρόγραμμα, αλλά και την Ελλάδα που δεν εντάχθηκε.
Όπως τονίζει η Citi, αν και μία επανάληψη της κρίσης του 2011-13 δεν είναι τόσο πιθανή, ωστόσο τα πράγματα θα είναι αρκετά δύσκολα για την ευρωζώνηστο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.
Το “μήνυμα” προς τους επενδυτές, οι τράπεζες και οι φόβοι του bail-in
Εκτός του ότι η Ελλάδα, η Ιταλία και η Πορτογαλία έχουν χάσει πολλές θέσεις στο μέτωπο της ανταγωνιστικότητας σύμφωνα και με την σχετική έκθεση του Worl Economic Forum, οι εισροές επενδύσεων στις χώρες αυτές έχουν επίσης μειωθεί σημαντικά, όπως αποδεικνύεται και από τις τοποθετήσεις στις χρηματιστηριακές αγορές τους. Όπως τονίζει η Citi, η περιφέρεια της ευρωζώνης σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί πλέον την προτιμώμενη περιοχή για επενδύσεις.
Σε αυτό δεν βοηθούν και τα ανανεωμένα προβλήματα του τραπεζικού κλάδου και των πολύ περιορισμένων πολιτικών επιλογών για την επίλυσή τους. Αντίθετα με το 2011-2013, τα τραπεζικά προβλήματα δεν έχουν να κάνουν με την έλλειψη ρευστότητας αλλά με το βουνό των κόκκινων δανείων και την πολύ αδύναμη κεφαλαιακή θέση των τραπεζών.
Η Citi τονίζει ότι τα προβλήματα του τραπεζικού κλάδου χουν επιδεινώσει τις ανησυχίες γύρω από την ευρωπεριφέρεια, ειδικά στην Ιταλία και την Πορτογαλία και η σημαντική οικονομική υποαπόδοση της περιοχής σε σε σχέση με τον πυρήνα θα συνεχιστεί στα επόμενα δύο χρόνια.
Έτσι, δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να κάνουν οι κεντρικές τράπεζες για να βοηθήσουν τις τράπεζες, με την μπάλα να είναι πλέον στο γήπεδο των κυβερνήσεων, όπως σημειώνει η αμερικάνικη τράπεζα. Και αυτό ενισχύει τιςανησυχίες για bail-ins, ειδικά στην Ιταλία και στην Πορτογαλία.
Ελευθερία Κούρταλη
capitalgr
