Στις 12 Ιουλίου,το Διαρκές Διαιτητικό Δικαστήριο της Χάγης δημοσίευσε την απόφασή του για το θέμα που έφερε στο δικαστήριο οι Φιλιππίνες εναντίον της
Κίνας, σε σχέση με τα δικαιώματα των δύο χωρών στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Η Μανίλα είχε αμφισβητήσει την ερμηνεία του Πεκίνου για τα θαλάσσια σύνορα, η οποία ξεπερνά αυτή των Φιλιππινών”.
Η τύχη της Θάλασσας της Νότιας Κίνας έχει σημασία για την παγκόσμια οικονομία και τη διεθνή ασφάλεια. Το ένα τρίτο όλου του παγκόσμιου εμπορίου περνάει μέσα από τα νερά της, που είναι πλούσια σε ψάρια, και που πιστεύεται ότι βρίσκονται τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Με βάση την αυτο-κηρυχθείσα ζώνη, γνωστή ως “γραμμή 9-dash”, η Κίνα διεκδικεί σχεδόν το 80% της Θάλασσας της Νότιας Κίνας -συμπεριλαμβανομένων των νησιών, των βράχων και υφάλων της.
Ως ένας τρόπος για να προβάλει την θέση της, η κινεζική κυβέρνηση έχει τα τελευταία χρόνια μετατρέψει κάποιους από τους υφάλους που ελέγχει σε τεχνητά νησιά και τοποθέτηση στρατιωτικό εξοπλισμό εκεί. ΤΑ μονομερή της βήματα και η επεκτατική φύση των διεκδικήσεων της, έκανε τους γείτονες όπως το Βιετνάμ και τις Φιλιππίνες, νευρικούς. Σε απάντηση, και οι δύο χώρες έχουν ενισχύσει τους δεσμούς ασφαλείας με τις ΗΠΑ, δημιουργώντας εντάσεις με την Κίνα.
Το Πεκίνο θεωρεί ότι η Θάλασσα της Νότιας Κίνας δεν είναι απλώς ένα ζήτημα οικονομικού συμφέροντος ή εθνικής υπερηφάνειας., αλλά ένα ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Αισθάνεται ότι απειλείται όταν το αμερικανικό ναυτικό επιχειρεί στην περιοχή. Και η αυξανόμενη στρατιωτική ισχύ της και η οικονομική της βαρύτητα την ενθαρρύνει να αμφισβητήσει το status quo. Οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η ΕΕ και οι άλλοι ωστόσο, ανησυχούν οτι η Κίνα μπορεί να θέλει να περιορίσει την ελευθερία κινήσεων στον αέρα και στη θάλασσα. Για να αναδείξει τις ανησυχίες της, η Ουάσιγκτον έχει ξεκινήσει σκοπίμως να κινείται μέσα στα αμφισβητούμενα νερά κοντά στους αμφισβητούμενους υφάλους.
Το δικαστήριο πήρε την πλευρά των Φιλιππίνων και αποφάσισε ότι δεν υπάρχει νομική βάση ώστε η Κίνα να διεκδικήσει τα ιστορικά δικαιώματα για τους πόρους εντός της γραμμή 9-dash της. Επίσης δήλωσε ότι οι βράχοι και οι ύφαλοι, πολλοί εκ των οποίων είναι είτε βυθισμένοι εντελώς είτε ορατοί μόνο κατά την άμπωτη, δεν είναι χαρακτηριστικά που μπορούν να δημιουργήσουν μια αποκλειστική οικονομική ζώνη.
Η Κίνα μποϊκόταρε τη διαδικασία του δικαστηρίου και χαρακτήρισε την απόφαση “άκυρη”. Επίσης αμφισβήτησε την αμεροληψία του δικαστηρίου. Οι ΗΠΑ, με την υποστήριξη της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας, ζήτησαν από το Πεκίνο να σεβαστεί την απόφαση.
Όσο για την ΕΕ, όταν το δικαστήριο απεφάνθη επί της υπόθεσης, ήταν ακόμη σοκαρισμένη από την ψηφοφορία για το Brexit δύο εβδομάδες πριν. Η Κίνα επίσης αξιοποίησε με επιτυχία τους οικονομικούς της δεσμούς με κάποιες χώρες-μέλη της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μεταξύ των οποίων η Ουγγαρία και η Ελλάδα- για να εμποδίσει μια ισχυρή δήλωση υπέρ της απόφασης. Από την πλευρά της, η Κομισιόν ήταν επιφυλακτική να καταδικάσει την Κίνα, ίσως από φόβο ότι αυτό θα μπορούσε να πλήξει τις κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη. Το αποτέλεσμα ήταν μια αδύναμη δήλωση, στην οποία η ΕΕ απλώς “αναγνώρισε” την απόφαση.
Αντί να επιλύσει το ζήτημα, η απόφαση του δικαστηρίου περιπλέκει τα πράγματα. Το Πεκίνο δεν θα δεχθεί την ετυμηγορία. Αν το έκανε, θα σήμαινε αποδοχή της ήττας. Η απόφαση έχει δώσει στις Φιλιππίνες μια ωραία διπλωματική νίκη, αν και η Μανίλα γνωρίζει πως δεν θα μπορούσε ποτέ να την θέσει σε εφαρμογή. Είναι Πυγμαλίων στρατιωτικά σε σχέση με την Κίνα. Το θέμα ήγειρε ο πρώην πρόεδρος των Φιλιππινών, Benign Aquino II. Ο διάδοχός του, Rodrigo Duterte, έχει έναν πιο συμφιλιωτικό τόνο με τους Κινέζους. Και το Πεκίνο ελπίζει φαινομενικά να αποφύγει την περαιτέρω αντιπαράθεση στο ζήτημα, ανοίγοντας διμερείς εμπορικές συμφωνίες με την Μανίλα.
Μέσω ενός μείγματος εκφοβισμού, η Κίνα ίσως τελικά βρει τον δρόμο της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Αυτό μπορεί να αποφύγει την σύγκρουση για τώρα, αλλά θα δημιουργούσε ένα κακό προηγούμενο. Εκεί που το διεθνές δίκαιο κάνει πίσω, έρχεται ένα βήμα πιο κοντά η σύγκρουση των μεγάλων δυνάμεων.
Επειδή οι ΗΠΑ είναι τώρα πλέον αυτή που ζητά περισσότερο από το Πεκίνο να σεβαστεί την απόφαση του δικαστηρίου, και η ΕΕ έχει αποφύγει να πάρει θέση, η κινεζική κυβέρνηση θα μπορούσε να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το διεθνές δίκαιο είναι ένα αμερικανικό εργαλείο. Ως αποτέλεσμα, η Κίνα ίσως είναι ακόμη λιγότερο πρόθυμη να αποδεχθεί τις διεθνείς δικαστικές αποφάσεις στο μέλλον. Αυτό που διακυβεύεται είναι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και ευρύτερα, το διεθνές κράτος δικαίου.
Το κράτος δικαίου είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση για να αποφευχθεί μια κατάσταση αναρχίας όπου το “ο ισχυρός κάνει αυτό που κάνει, και ο αδύναμος παθαίνει αυτό που πρέπει”. Η στήριξη για αυτό δεν μπορεί να είναι εθελοντική ή επιλεκτική. Θα πρέπει να εφαρμόζεται εξίσου παντού. Η ΕΕ πρέπει να μιλήσει. Στην Ουκρανία, η Ευρώπη έχει γίνει μάρτυρας του διαμελισμού του διεθνούς δικαίου στο εσωτερικό της. Εάν μια απόφαση του UNCLOS μπορεί να αγνοηθεί στην Ασία, γιατί όχι επίσης στην Μαύρη Θάλασσα ή στην Αρκτική;
Η Ευρώπη δεν θα πρέπει να υποτιμά τον δικό της ρόλο: επειδή δεν είναι μια πλευρά στη διαφωνία για τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και δεν εγγυάται την ασφάλεια κανενός από τα δύο κράτη που εμπλέκονται, μπορεί να λάβει ουδέτερη στάση υπέρ του διεθνούς δικαίου. Η Ευρώπη θα πρέπει να εργαστεί για να πείσει τους Κινέζους να ασχοληθούν με την υπόθεση. Εάν στο Πεκίνο δεν αρέσουν οι αποφάσεις του δικαστηρίου, ας ασκήσει έφεση, όχι να τις αγνοήσει.
capitalgr
