Πώς έχει εξελιχθεί η εισοδηματική ανισότητα μεταξύ των πολιτών των 28 τωρινών μελών της ΕΕ;
Καθώς δεν υπάρχουν σωστά επίσημα στοιχεία, έχω εκτιμήσει τον πανευρωπαϊκό
συντελεστή Gini χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που είναι πολύ ακριβής, όπως εξήγησα σε μια πρόσφατη ανάλυση. Επίσης εκτιμώ τον συντελεστή Gini για τους πολίτες παγκοσμίως καθώς και για άλλες μεγάλες περιοχές στον κόσμο.
Το πιο εντυπωσιακό μου αποτέλεσμα εμφανίζει ότι η εισοδηματική ανισότητα στις 28 χώρες που είναι τώρα μέλη της ΕΕ, είναι σε μοναδική πορεία τις τελευταίες δεκαετίες. Η ανισότητα είναι πολύ χαμηλότερη μεταξύ των πολιτών της ΕΕ από ό,τι σε άλλα μέρη του κόσμου, και μάλιστα μειώθηκε στο διάστημα 1994-2008.
Όπως δείχνει η παραπάνω εικόνα, υπήρξε μια απότομη αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας μεταξύ των πολιτών της ΕΕ το 1989-1993, φθάνοντας το επίπεδο των ΗΠΑ εκείνη την εποχή. Ένας μεγάλος λόγος για αυτή την αύξηση ήταν η μαζική μείωση της παραγωγής στα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης κατά τη διάρκεια της μετάβασής τους από σοσιαλιστικές οικονομίες, σε οικονομίες βασισμένες στην αγορά. Καθώς το εισόδημά τους μειώθηκε κατά ένα τέταρτο ή και περισσότερο στο διάστημα 1989-1993, οι πολίτες σε αυτές τις χώρες έγινα ακόμη πιο φτωχοί σε σχέση με τους πολίτες στα δυτικοευρωπαϊκά κράτη-μέλη, και ως εκ τούτου αυξήθηκε η εισοδηματική ανισότητα σε όλη την ΕΕ.
Παρόλα αυτά, ο πανευρωπαϊκός συντελεστής Gini για την εισοδηματική ανισότητα το 1993, διαμορφωνόταν στο 36, πολύ χαμηλότερα από τις τιμές 50+ που παρατηρούνταν στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική.
Μετά από το 1994, η ανισότητα μειώθηκε σταδιακά μέχρι το 2008, ενώ από τότε έχει παραμείνει σχετικά σταθερή. Αντιθέτως, η εισοδηματική ανισότητα στις ΗΠΑ αυξήθηκε σχεδόν συνεχώς από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 μέχρι το 2013.
Πώς θα μπορούσε η πανευρωπαϊκή εισοδηματική ανισότητα να μειωθεί όταν η εισοδηματική ανισότητα στην πραγματικότητα αυξήθηκε κατά περισσότερο από 1 μονάδα Gini στις 15 από τις 28 χώρες στο διάστημα 1994-2008. Ένας λόγος είναι πως υπήρχαν 7 χώρες στις οποίες μειώθηκε κατά περισσότερο από μία μονάδα Gini, και υπήρχαν άλλες 6 χώρες στις οποίες η εισοδηματική ανισότητα μετά βίας άλλαξε. Αλλά, το πιο σημαντικό, διαπίστωσα ότι η μείωση στην πανευρωπαϊκή εισοδηματική ανισότητα το διάστημα 1994-2008 ήταν σχεδόν αποκλειστικά εξαιτίας της σύγκλισης του μέσου όρου τν εισοδημάτων. Οι άνθρωποι σε φτωχότερες περιοχές της ΕΕ αύξησαν τα εισοδήματά τους σε σχέση με τις πιο πλούσιες περιοχές. Δυστυχώς, αυτή η διαδικασία έχει σταματήσει με την παγκόσμια και ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση: ενώ τα κράτη-μέλη της Κεντρικής Ευρώπης συνεχίζουν να κλείνουν τα κενά με τα πιο εύπορα κράτη-μέλη της ΕΕ, κάποια νοτιοευρωπαϊκά κράτη όπως η Ιταλία κι η Ελλάδα, υστερούν. Έτσι, η συνολική σύγκλιση εντός της ΕΕ ήταν ελάχιστη τα τελευταία πέντε χρόνια.
Πώς θα πρέπει να ερμηνεύσουμε τα νέα μου ευρήματα; Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα υψηλά επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας έχουν διάφορες αρνητικές συνέπειες (συμπεριλαμβανομένων φτωχών αποτελεσμάτων στην υγεία, χαμηλή κινητικότητα της κοινωνίας και πιθανές στροφές προς τον πολιτικό λαϊκισμό), όπως ανέλυσα σε πρόσφατο report μου για την χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη με τον Guntram Wolff. Έχοντας αυτό κατά νου, το θετικό μήνυμα των υπολογισμών μου είναι πως η εισοδηματική ανισότητα μειώνεται μεταξύ των πολιτών στα τωρινά μέλη της ΕΕ, το διάστημα 1994-2008. Επιπλέον, τα επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας στην Ευρώπη είναι πολύ χαμηλότερα από τα επίπεδα που ισχύουν σε άλλες κύριες περιοχές του πλανήτη.
Ωστόσο, τα κακά νέα είναι πως η υποχώρηση σταμάτησε το 2008 και ο συντελεστής Gini για τα τωρινά μέλη της ΕΕ στο 33, είναι ακόμη υψηλά σε σχέση με τη Νορβηγία (23), την Ιαπωνία (30) ή τον Καναδά (31). Πάνω από όλα υπάρχουν μεγάλες διαφορές εντός της ΕΕ. ΕΝώ στο Βέλγιο, την Τσεχία, τη Σλοβενία και τις σκανδιναβικές χώρες ο εθνικός συντελεστής Gini είναι περίπου 25, είναι σχεδόν στις 35 μονάδες στη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Ισπανία και τις χώρες της Βαλτικής.
Πρόσφατες εργασίες σχετικά με την εισοδηματική ανισότητα, έχουν αποδείξει ότι πολλές από τις αρνητικές επιδράσεις σχετίζονται με τοπικά επίπεδα ανισότητας (δείτε για παράδειγμα την πρόσφατη εργασία μου για την επίδραση της εισοδηματικής ανισότητας στις αποφάσεις για το Brexit και τον Trump. Ως εκ τούτου, οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση των εισοδηματικών ανισοτήτων θα πρέπει να ενταθούν σε αρκετές χώρες καθώς και σε επίπεδο ΕΕ.
Τέλος, επισημαίνω ότι η Eurostat δημοσιεύει έναν παραπλανητικό συντελεστή Gini για την εισοδηματική ανισότητα των 28 της ΕΕ, κάτι το οποίο είναι απλώς ο σταθμισμένος με βάση τον πληθυσμό μέσος όρος των συντελεστών Gini των επιμέρους χωρών. Ωστόσο, ο μέσος όρος των συντελεστών Gini των επιμέρους χωρών δεν αντιστοιχεί στο συντελεστή Gini του συνδυασμένου πληθυσμου αυτών των χωρών, εν μέρει εξαιτίας των διαφορών στο μέσο εισόδημα σε διαφορετικές χώρες, και εν μέρει εξαιτίας των διαφορών στην κατανομή των εισοδημάτων εντός μιας χώρας. Ως εκ τούτου συστήνω η Eurostat να σταματήσει να δημοσιεύει αυτούς τους παραπλανητικούς συντελεστές Gini για την ΕΕ και αντί αυτού να υπολογίσει τους πανευρωπαϊκούς δείκτες της κατανομής εισοδήματος είτε με τον συνδυασμό των δεδομένων για το επίπεδο των νοικοκυριών από όλες τις χώρες, ή χρησιμοποιώντας τις εκτιμήσεις μου.
*Ένας δείκτης Gini στο μηδέν, αντιπροσωπεύει την τέλεια ισότητα (τα έσοδα είναι απολύτως ομοιόμορφα κατανεμημένα) και ένας δείκτης Gini στο 100 αντιπροσωπεύει την τέλεια ανισότητα (όλα τα εισοδήματα κατέχονται από ένα άτομο)
© Copyright Bruegel. Η μετάφραση του κειμένου έγινε από το Capital.gr. Η δημοσίευση της ελληνικής μετάφρασης δεν αποτελεί προϊόν επίσημης συνεργασίας
capitalgr
