Ήταν ένα πολύ ταραχώδες έτος, τόσο στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής. Σημαντικές θαλάσσιες εξελίξεις είναι αναμφίβολα μια αντανάκλαση αυτού του
γεγονότος, αλλά μπορούν επίσης να είναι προάγγελοι μιας περισσότερο αμφιλεγόμενης και σύνθετης αρένας, με πιθανώς σημαντικές επιπτώσεις για την διαχείριση κρίσεων και συγκρούσεων.
Η Μέση Ανατολή ως περιοχή, φιλοξενεί τρεις θαλάσσιους στρατηγικούς σταθμούς ελέγχου, οι οποίοι ήταν όλοι το επίκεντρο των εντάσεων σε διάφορες περιόδους στο παρελθόν -η Διώρυγα του Σουέζ, το Στενο Bab el-Mandeb και τα Στενά του Ορμούζ. Ο Κόλπος συγκεκριμένα ήταν το θέατρο μιας σημαντικής θαλάσσιας δραστηριότητας τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ μεγάλο μέρος της δραστηριότητας συνδέεται με περιφερειακές κρίσεις και συγκρούσεις.
Οι έντονες συναντήσεις μεταξύ των ναυτικών δυνάμεων της Ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς (IRGC) και του Αμερικανικού Ναυτικού και άλλων δυτικών ναυτικών δυνάμεων, ασφαλώς δεν είναι κάτι καινούριο. Αλλά μια σειρά περιστατικών το 2016 -η μικρής διάρκειας κράτηση 10 μελών του αμερικανικού ναυτικού τον Ιανουάριο και σειρά στενών συναντήσεων μεταξύ των περιπολικών σκαφών του IRGC και των αμερικανικών σκαφών τον Αύγουστο- μπορεί να έχουν μια ιδιαίτερη νότα και έχουν εντείνει την σπέκουλα για τα πιθανά κίνητρα των δυνάμεων της IRGC. Περαιτέρω περιστατικά, σχεδόν κυριολεκτικά για να “ταράξουν τα νερά”, υποδηλώνουν ότι η γεωπολιτική αναταραχή συνεχίζεται το 2017.
Γενικότερα, αυτό που εκτυλίχθηκε αποτελεί περαιτέρω απόδειξη του πώς αυτές οι δυνάμεις και οι παράγοντες που επιδιώξουν να αμφισβητήσουν το θαλάσσιο status quo παγκοσμίως, σταδιακά ανεβάζουν τον πήχη και θέτουν νέα προβλήματα για τις παραδοσιακές δυνάμεις, και το αμερικανικό ναυτικό συγκεκριμένο. Ο αρχηγός του αμερικανικού ναυτικού, στρατηγός John Richardson, έχει προειδοποιήσει για εφησυχασμό έναντι αυτού που περιγράφει ως “ένα new normal”. Αναφερόταν ιδιαίτερα στις εξελίξεις στον Κόλπο, αλλά οι παρατηρήσεις του θα μπορούσαν εξίσου να ισχύουν και αλλού.
Εάν θέλουμε να διατηρηθεί η καλή τάξη στην θάλασσα χωρίς να αυξηθεί ο κίνδυνος να φουντώσουν τα επεισόδια, οι ΗΠΑ και άλλες ναυτικές δυνάμεις θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στην στάση, την εκπαίδευση των πληρωμάτων, στην ισχυρή διοίκηση και τον έλεγχο, και την τακτική. Η προφανής ανησυχία εντός του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας για τις αποτυχίες της αμερικανικής πλευράς στο περιστατικό του Ιανουαρίου, υπογραμμίζει τις προκλήσεις που εμπλέκονται.
Αυτό που επιδείνωσε όλα αυτά ήταν εξελίξεις στο Bab el-MAndeb και οι πυραυλικές επιθέσεις εναντίον πλοίων τον Οκτώβριο από τους αντάρτες Houthi στην Υεμένη, οι οποίες σχεδόν κατέστρεψαν ένα ταχύ μεταφορικό πλοίο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και είχαν προφανή στόχο τα πολεμικά πλοία του αμερικανικού ναυτικού. Οι επιθέσεις εναντίον των τελευταίων ήταν ανεπιτυχείς. Αλλά ο πολλαπλασιασμός αυτών των δυνατοτήτων μεταξύ κρατικών και μη κρατικών παραγόντων είναι πιθανό να αμφισβητήσει τις ναυτικές δυνάμεις που δραστηριοποιούνται στο παράκτιο περιβάλλον ακόμη περισσότερο, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια αποστολών για την προστασία άλλων ναυτικών δυνάμεων.
Η διάκριση μεταξύ των μεγαλύτερων και μικρότερω απειλών θαλάσσιας ασφάλειας, θα είναι ολοένα και πιο θολή, και είναι πιθανό να αναγκάσει τις ναυτικές δυνάμεις να αναπτύξουν βελτιωμένες ικανότητες ώστε να περιοριστούν οι κίνδυνοι του να επιχειρεί (μία δύναμη) σε συγκεκριμένες περιοχές. Η απάντηση του αμερικανικού ναυτικού στις αεροπορικές επιθεσεις ήταν να ξεκινήσει μια επίδειξη αεροπορικών πληγμάτων με στόχο τις εγκαταστάσεις ραντάρ των Houthi. Ίσως χρειαστούν στο μέλλον άλλου τύπου απαντήσεις, και επομένως και άλλες ικανότητες και επλογές, εάν αυτό που συνέβη τον Οκτώβριο στο Bab el-Mandeb, αποδειχθεί ότι είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου.
Αλλού στην περιοχή, η αύξηση της δραστηριότητας του ρωσικού ναυτικού στην Ανατολική Μεσόγειο, σε συνδυασμό με την στρατηγική σημασία των ενεργειακών αποθεμάτων σε αυτά τα νερά, έρχονται να προστεθούν σε μια ήδη σύνθετη και προκλητική θαλάσσια εικόνα. Οι παράπλευρες επιδράσεις της συριακής σύγκρουσης και η αστάθεια κατά μήκος των νότιων ακτών της Μεσογείου- αν μη τι άλλο οι μεταναστευτικές ροές που έχουν δημιουργήσει- σημαίνουν πως η θαλάσσια ασφάλεια και τα ζητήματα ασφάλειας σε όλο αυτόν τον θαλάσσιο χώρο, θα παραμείνουν δύσκολα.
Το αμερικανικό ναυτικό ήταν ο κυρίαρχος θαλάσσιος παράγοντας στην περιοχή τις τελευταίες δεκαετίες και θα παραμείνει έτσι για το προσεχές μέλλον, παρά τις αυξανόμενες προκλήσεις. Θα είναι σημαντικό το πώς θα εξελιχθούν οι ναυτικές ικανότητες και πρακτικές του Ιράν και του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Το αυξημένο ενδιαφέρον και η συμμετοχή που εμφανίζουν άλλοι παράγοντες, όχι μόνο η Κίνα η οποία δημιούργησε την πρώτη της εξωτερική ναυτική βάση στο Τζιμπουτί, θα αλλάξει επίσης τους υπολογισμούς.
Οι παραδοσιακές ναυτικές δυνάμεις -οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία- σαφώς προσαρμόζουν τη στάση τους. Η περαιτέρω αξιοποίηση της ανάπτυξης των λιμανιών σε Duqm και Ομάν θα αυξήσει τις επιλογές για την λειτουργία και υποστήριξη των μεγάλων ναυτικών μονάδων, προσθέτοντας μια νέα διάσταση στη ναυτική εικόνα τόσο του Κόλπου όσο και έξω, στον Ινδικό Ωκεανό. Το αμερικανικό ναυτικό μπορεί επίσης να επιδιώξει να διευρύνει τις πολυεθνικές προσπάθειες συνεργασίας -όπως την οικοδόμηση των διεθνών ασκήσεων για αντίμετρα που έχουν ληφθεί στον Κόλπο τα τελευταία χρόνια- ως ένα μέσο ανάπτυξης της θαλάσσιας ασφάλειας στην περιοχή. Φαίνεται ότι θα γίνει μια πιο πολυάσχολη περιοχή, και ίσως μια πιο ασταθής.
capitalgr
