Προσπαθούμε να απαντήσουμε σε δύο ερωτήματα: Πρώτον, ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί εμπορικοί εταίροι της Ελλάδας τα τελευταία είκοσι χρόνια και πώς έχει μεταβληθεί η σχετική τους θέση; Δεύτερον, πόσο ευαίσθητες είναι οι ελληνικές εξαγωγές σε σχέση με την οικονομική ανάπτυξη των εμπορικών μας εταίρων;
Το ποσοστό των ελληνικών εξαγωγών ως προς το ΑΕΠ από 14,29% το 1996 έφτασε στο 21,17% το 2006 και βρέθηκε στο 30,11% το 2015, σημειώνοντας μια ανοδική τάση. Παρότι οι εξαγωγές αυξάνονται ως ποσοστό του ΑΕΠ, η σύνθεσή τους αποκλίνει από τις αντίστοιχες της Ε.Ε. καθώς οι υπηρεσίες κατέχουν σημαντικό ποσοστό των εξαγωγών.
Σημαντική επίδραση στις ελληνικές εξαγωγές έχει η οικονομική ανάπτυξη του υπόλοιπου κόσμου και ιδιαιτέρως η ανάπτυξη των εμπορικών μας εταίρων. Αύξηση του εισοδήματος των εμπορικών εταίρων ενισχύει τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες και μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης για ελληνικά προϊόντα.
Aν περιοριστούμε στα δεδομένα της τελευταίας πενταετίας, η κατανομή αλλάζει: Τουρκία 9,63%, Ιταλία 9,59%, Γερμανία 6,87% και Βουλγαρία 5,29% να αποτελούν τους τέσσερις κυριότερους εμπορικούς εταίρους. Μειωμένες εμφανίζονται οι εξαγωγές προς το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία καθώς και τις χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης. Αξιοσημείωτη αύξηση εμφάνισε η περιοχή της Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής, η οποία διπλασίασε το μερίδιό της και πλέον βρίσκεται στο 13,95%.
Η μετατόπιση των εξαγωγών μπορεί να οφείλεται σε πολλούς λόγους. Ενας από αυτούς μπορεί να είναι η αδύναμη ανάπτυξη της Ευρώπης την τελευταία πενταετία. Σημαντική επίδραση έχει η οικονομική ανάπτυξη της Ιταλίας, των ΗΠΑ, της Ανατολικής Ασίας και της Γερμανίας στις ελληνικές εξαγωγές αγαθών. Για παράδειγμα, αύξηση κατά 1% του πραγματικού ΑΕΠ της Ιταλίας συνεπάγεται αύξηση των πραγματικών ελληνικών εξαγωγών κατά 1,86%. Οικονομική ανάπτυξη 1% στις ΗΠΑ και την Ανατολική Ασία οδηγεί σε αύξηση των εξαγωγών κατά 1,57%. Μικρότερη επίδραση έχει η ανάπτυξη ίδιου μεγέθους στη Γερμανία, καθώς οδηγεί σε αύξηση των εξαγωγών κατά 0,87%.
Η δυναμική διερεύνηση του υποδείγματος προσφέρει χρήσιμα συμπεράσματα για τον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών και η οικονομική ανάπτυξη των εμπορικών εταίρων κινούνται σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένα θετικό σοκ στο τρέχον τρίμηνο της τάξεως του 1% στην ανάπτυξη της Ανατολικής Ασίας θα επιφέρει αύξηση των ελληνικών εξαγωγών κατά 9% τα επόμενα τέσσερα τρίμηνα, με το αντίστοιχο ποσοστό για τις ΗΠΑ να ανέρχεται στο 8%. Ακολουθούν η Γερμανία με 2,8% και η Ιταλία με 2,6%.
Με βάση τα παραπάνω και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις για την παγκόσμια ανάπτυξη, οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών αναμένεται να εμφανίσουν μικρότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις. Αυτό προκύπτει από τις μειωμένες προοπτικές ανάπτυξης σε ΗΠΑ και Ανατολική Ασία κατά κύριο λόγο και δευτερευόντως στην Ιταλία, σύμφωνα με στοιχεία που παρέχει το ΔΝΤ.
* Ο κ. Θεόδωρος Παναγιωτίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
** Ο κ. Κωνσταντίνος Χισιρίδης είναι μεταπτυχιακός φοιτητής του ΔΠΜΣ στην Οικονομική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
