Κανονισμοί πολυκατοικιών που έρχονται από τη δεκαετία του ’30, ένα προεδρικό διάταγμα του 1987 και ένα συνολικότερο νομοθετικό πλέγμα, που είτε δεν εφαρμόστηκε είτε δεν συμπληρώθηκε για να καταστεί εφαρμόσιμο, περιορίζουν τη διεύρυνση της χρήσης του πιο φιλικού και οικονομικού καυσίμου για θέρμανση και υποχρεώνουν τους καταναλωτές να καταφεύγουν σε αντιοικονομικές και επιβαρυντικές για την υγεία και το περιβάλλον επιλογές θέρμανσης.
Την ίδια στιγμή, αναξιοποίητοι μένουν σημαντικοί κοινοτικοί πόροι για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης που προβλέπει Οδηγία του 2012, αλλά και τα εργαλεία για την προστασία των ευάλωτων καταναλωτών και την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, που προβλέπει ευρωπαϊκή οδηγία του 2009 με την οποία η Ελλάδα εναρμονίστηκε μόλις το 2013 θεσμικά, αλλά δεν έχει εφαρμόσει πλήρως μέχρι σήμερα. Αποτέλεσμα αυτού, πέραν του από το 2013 οικείου πλέον φαινομένου της αιθαλομίχλης που βιώνουν οι κάτοικοι στις μεγαλουπόλεις της χώρας, είναι ότι το 70% των κατοίκων της χώρας εμφανίζει αδυναμία διατήρησης επαρκούς θέρμανσης, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. περιορίζεται στο 10,8% (στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Απόδοσης Κτιρίων).
600.000 νοικοκυριά
Η νέα απόπειρα της πολιτείας να ανοίξει τον δρόμο για την αυτονομία στη θέρμανση με φυσικό αέριο, απεγκλωβίζοντας περί τις 600.000 νοικοκυριά που θα μπορούσαν να συνδεθούν με το δίκτυο φυσικού αερίου της Αττικής, δείχνει να έχει την τύχη και της πρώτης, που επιχείρησε τον 2014 ο τότε υπουργός Γιάννης Μανιάτης αλλά ανακάλεσε άρδην ο ίδιος μετά τις αντιδράσεις της ΠΟΜΙΔΑ, σε μια προσπάθεια συμβιβαστικής λύσης, με αποτέλεσμα να μείνει στο συρτάρι για την επόμενη κυβέρνηση.
Μεσολάβησαν πάνω από δύο χρόνια μέχρι να κατατεθεί ως τροπολογία στις άλλες διατάξεις του νόμου 4447/2016 (21 Δεκεμβρίου 2016) για τον χωρικό σχεδιασμό η ρύθμιση που καταργεί την υποχρεωτική συναίνεση του 50 συν 1 των ενοίκων μιας πολυκατοικίας, για να μπορέσει κάποιος να εγκαταστήσει αυτόνομο σύστημα θέρμανσης φυσικού αερίου. Δεκαπέντε ημέρες μετά, το πλαίσιο παραμένει ασαφές καθώς το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ετοιμάζεται να εκδώσει την επόμενη εβδομάδα ερμηνευτική εγκύκλιο για την εφαρμογή της τροπολογίας, που να αντιμετωπίζει τα αιτήματα που εξέφρασε εκ νέου η ΠΟΜΙΔΑ και που συνδέονται με την επιβάρυνση που θα προκύψει για τους ένοικους πολυκατοικιών οι οποίοι θα συνεχίσουν να εξαρτώνται από κεντρική θέρμανση. Αυτό, γιατί η υφιστάμενη νομοθεσία (Π.Δ. 420/1987) απαλλάσσει από τις δαπάνες λειτουργίας και κάθε είδους έκτακτης δαπάνης όσους αποσυνδεθούν μόνιμα από την κεντρική θέρμανση, με αποτέλεσμα όσοι εξακολουθούν να εξαρτώνται από τον κεντρικό καυστήρα να επιβαρύνονται με το πάγιο, που φτάνει περίπου το 20% των ενοίκων που θα αποδεσμευθούν.
Αντικατάσταση καυστήρα
Σύμφωνα με πληροφορίες, στις σκέψεις του υπουργείου είναι να εξετάσει τη δυνατότητα κινήτρων για τις ασθενέστερες ομάδες καταναλωτών μέσω του προγράμματος «Εξοικονομώ» για την αντικατάσταση καυστήρα πετρελαίου με φυσικού αερίου, σε συνδυασμό και με την σύσταση ΚΟΤ (Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου) και στο φυσικό αέριο, όπως ισχύει στο ηλεκτρικό ρεύμα. Η σύσταση ΚΟΤ που προστατεύει τους καταναλωτές φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού από τις υψηλές διακυμάνσεις των τιμών, παρέχοντας εκπτώσεις μέχρι και 40%, είναι υποχρεωτική βάσει ευρωπαϊκής οδηγίας του 2009 με την οποία η Ελλάδα εναρμονίστηκε το 2013 και, ενώ εφαρμόστηκε στον ηλεκτρισμό, στο φυσικό αέριο δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα. Eάν το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την προστασία ευάλωτων καταναλωτών και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης είχε εφαρμοστεί, δεν θα είχαν έρεισμα σήμερα τα επιχειρήματα της ΠΟΜΙΔΑ περί επιβάρυνσης των φτωχών υπέρ των πλουσίων που μπορούν να αυτονομηθούν, τα οποία δείχνει να συμμερίζεται η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με κίνδυνο να «τινάξει στον αέρα» τη νέα νομοθετική ρύθμιση για την αυτονομία στη θέρμανση.
Επιπλέον, το πρόβλημα σχετικά με το κόστος εγκατάστασης καυστήρα φυσικού αερίου θα ήταν άλλης διάστασης εάν είχε εφαρμοστεί προεδρικό διάταγμα του 1987, το οποίο καθιστούσε υποχρεωτική την εγκατάσταση υποδομής για χρήση φυσικού αερίου σε όλες της νέες κατασκευές κτιρίων. Κύκλοι του υπουργείου δεν έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο υποχρέωσης όσων αυτονομηθούν να εξακολουθούν να πληρώνουν και το πάγιο της κεντρικής θέρμανσης, κάτι που θα λειτουργήσει ως αντικίνητρο. Το 2016 η ΕΠΑ Αττικής συνέδεσε 5.600 νέες αυτόνομες συνδέσεις διαμερισμάτων, στοιχείο που δείχνει τη δυναμική της αυτονομίας και την ανάγκη των καταναλωτών να έχουν απόλυτη ανεξαρτησία στη θέρμανσή τους. Συνολικά στην Αττική υπάρχουν 330.000 συνδεδεμένα νοικοκυριά ενώ υπάρχουν 600.000 που βρίσκονται σε δίκτυο και θα μπορούσαν να συνδεθούν. Με το φυσικό αέριο η εξοικονόμηση στη θέρμανση ξεπερνάει το 35% σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης (Δεκέμβριος 2016), ενώ για το ζεστό νερό χρήσης η εξοικονόμηση υπερβαίνει το 70% σε σχέση με το ηλεκτρικό ρεύμα. Η ΕΠΑ Αττικής εφαρμόζει αυτή την περίοδο πρόγραμμα άτοκης χρηματοδότησης του κόστους εγκατάστασης, ύψους 1.200 ευρώ, και εκπτώσεις στα τέλη σύνδεσης. Το συνολικό κόστος εγκατάστασης για αυτόνομη θέρμανση ανέρχεται περίπου στις 2.000 ευρώ και για κεντρική στις 5.000 ευρώ.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
