Άρειος Πάγος, αρ. απόφασης 454/2016 (ποιν.): Ως περιοριστική της ελευθερίας ποινή, που είναι ανώτερη από δύο έτη και δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη, η οποία μετατρέπεται σε χρηματική, εκτός αν το δικαστήριο με ειδικά αιτιολογημένη
απόφασή του κρίνει ότι απαιτείται η μετατροπή της για να αποτραπεί ο δράστης από την τέλεση άλλων αξιοποίνων πράξεων, νοείται τόσο η ποινή φυλάκισης όσο και η ποινή κάθειρξης. Ως βαρύνον κριτήριο για τη μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής σε χρηματική ποινή δεν τάσσεται ο κακουργηματικός ή πλημμεληματικός χαρακτήρας της πράξης αλλά η φύση και η χρονική διάρκεια της στερητικής της ελευθερίας ποινής. Υπόκειται σε μετατροπή και η ποινή κάθειρξης πέντε ετών, καθώς και η συνολική ποινή κάθειρξης, όταν η ποινή βάση αυτής είναι ποινή κάθειρξης πέντε ετών.
«Στο άρθρο 82 παρ. 1 και 3 ΠΚ, όπως αυτές αντικαταστάθηκαν από τις περ. 1 και 2 της υποπαραγράφου ΙΓ’ του πρώτου άρθρου ν. 4093/2012 (ΚΝοΒ σελ. 2437, 2584) ορίζονται τα εξής : “1. … Η περιοριστική της ελευθερίας ποινή που είναι μεγαλύτερη από δύο έτη και δεν υπερβαίνει τα πέντε μετατρέπεται σε χρηματική ποινή, εκτός αν το δικαστήριο με απόφαση του ειδικά αιτιολογημένη κρίνει ότι απαιτείται η μη μετατροπή της για να αποτραπεί ο δράστης από την τέλεση άλλων αξιόποινων πράξεων…3. Κάθε ημέρα φυλάκισης υπολογίζεται σε ποσό από πέντε (5) ευρώ έως εκατό (100) ευρώ … Με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Οικονομικών μπορεί να αυξομειώνονται τα προβλεπόμενα ποσά μετατροπής των περιοριστικών της ελευθερίας ποινών”.
Κατά την έννοια της παραπάνω διάταξης, ως περιοριστική της ελευθερίας ποινή, που είναι ανώτερη από δύο έτη και δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη, η οποία μετατρέπεται σε χρηματική, εκτός αν το δικαστήριο με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή του κρίνει ότι απαιτείται η μετατροπή της για να αποτραπεί ο δράστης από την τέλεση άλλων αξιοποίνων πράξεων, νοείται τόσο η ποινή φυλάκισης όσο και η ποινή κάθειρξης. Η ερμηνευτική εκδοχή αυτή συμπορεύεται με το γράμμα του νόμου, όπου προκρίνεται η διατύπωση “περιοριστική της ελευθερίας ποινή”, και όχι ο όρος “φυλάκιση”, αλλά και με τον σκοπό του νόμου, ο οποίος συνίσταται στην αποσυμφόρηση των φυλακών με πνεύμα σύγχρονης σωφρονιστικής αντίληψης (βλ. σχετική αιτιολογική έκθεση ν. 4093/2012 σε ΚΝοΒισελ. 2484).
Παρόμοιος ήταν και ο σκοπός των νόμων 3727/2008 στο άρθρο 16 αυτού, 3772/2009 στο άρθρο η παρ. 3 αυτού και 3811/2009 στο άρθρο 26 αυτού,οι οποίοι προβλέπουν τη δυνατότητα μετατροπής για περιορισμένο χρονικό διάστημα και ποινής κάθειρξης πέντε ετών, συμπεριλαμβάνοντάς την στη φραστική διατύπωση “στερητική της ελευθερίας ποινή” και αναφέροντας ρητά τov όρο “πενταετής κάθειρξη” (βλ. ιδίως αιτιολ. έκθεση ν. 3811/2009 σε ΚΝοΒ σελ. 2923).
Εξάλλου, ως βαρύνον κριτήριο για τη μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής σε χρηματική ποινή δεν τάσσεται ο κακουργηματικός ή πλημμεληματικός χαρακτήρας της πράξης αλλά η φύση και η χρονική διάρκεια της στερητικής της ελευθερίας ποινής, η οποία και σε κακουργήματα, όταν συντρέχουν ελαφρυντικές περιστάσεις ή άλλοι γενικοί λόγοι μείωσης της ποινής, έχει ως ελάχιστα όρια φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών ή ενός έτους (άρθρο 83 στοιχ. β’ -γ’ ΠΚ).Από όσα προαναφέρθηκαν παρέπεται ότι υπόκειται σε μετατροπή και η ποινή κάθειρξης πέντε ετών, καθώς και η συνολική ποινή κάθειρξης, όταν η ποινή βάση αυτής είναι ποινή κάθειρξης πέντε ετών.
Με τον τρίτο λόγο αναίρεσης η αναιρεσείουσα επικαλείται παραβίαση της διάταξης του άρθρου 82 παρ. 1 ΠΚ, όπως αντικ. με τον ν. 4093/2012, έλλειψη ειδικής αιτιολογίας και υπέρβαση εξουσίας ως προς την απόρριψη του αιτήματός της για μετατροπή της συνολικής ποινής κάθειρξης επτά ετών, η οποία επιβλήθηκε σε βάρος της με την προσβαλλόμενη απόφαση και έχει ως ποινή βάση τη βαρύτερη ποινή κάθειρξης πέντε ετών, που επιβλήθηκε για την πράξη της ψευδούς βεβαίωσης και προσαυξήθηκε κατά ένα έτος από τις ποινές φυλάκισης τριών ετών που επιβλήθηκαν για τις πράξεις της συγκρότησης εγκληματικής οργάνωσης και της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα.
Όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση (σελ. 296-297), η αναιρεσείουσα μετά την απαγγελία της συνολικής ποινής υπέβαλε μέσω του συνηγόρου της σχετικό αίτημα, το οποίο απορρίφθηκε με την εξής αιτιολογία “Κατά το άρθρο 82 παρ. 1 εδάφιο γ’ του ΠΚ, όπως η παρ. 1 αντικαταστάθηκε με το άρθρο πρώτο παρ. ΙΓ 1.1. του νόμου 4093/12-11-2012 “Η περιοριστική της ελευθερίας ποινή που είναι μεγαλύτερη από δύο έτη και δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη μετατρέπεται σε χρηματική, εκτός αν το δικαστήριο με απόφασή του ειδικά αιτιολογημένη κρίνει ότι απαιτείται η μη μετατροπή της για να αποτραπεί ο δράστης από την τέλεση άλλων αξιοποίνων πράξεων”.
Στην προκείμενη περίπτωση η κατηγορούμενη καταδικάστηκε σε συνολική ποινή κάθειρξης επτά (7) ετών και συνεπώς δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της ως άνω διάταξης του ΠΚ για τη μετατροπή της σε χρηματική. Συνακόλουθα πρέπει κατά την πλειοψηφούσα γνώμη τεσσάρων μελών του δικαστηρίου να απορριφθεί το σχετικό αίτημα της κατηγορουμένης. Μειοψήφησε ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου, ο οποίος είχε τη γνώμη ότι έπρεπε να μετατραπεί η ποινή κάθειρξης σε χρηματική …”.
Όμως, σύμφωνα με την προαναφερόμενη νομική σκέψη και αφού η ποινή βάση είναι ποινή κάθειρξης πέντε ετών, η συνολική ποινή κάθειρξης επτά ετών, που επιβλήθηκε στην κατηγορουμένη με την προσβαλλόμενη. απόφαση, υπόκειται (καταρχήν) σε μετατροπή. Επομένως, το άνω Πενταμελές Εφετείο παραβίασε την ουσιαστική ποινική διάταξη του άρθρου 82 παρ. 1 ΠΚ, όπως αυτή αντικ. με το πρώτο άρθρο υπό παρ. ΙΓ’ περ. 1-2 ν. 4093/2012 και υπέπεσε σε αρνητική υπέρβαση εξουσίας, παραλείποντας να εκφέρει αιτιολογημένη κρίση για την μετατροπή της συνολικής ποινής, σε συνάρτηση με το ζήτημα αν η μη μετατροπή αυτής ήταν αναγκαία για να αποτρέψει την κατηγορουμένη από την τέλεση άλλων αξιοποίνων πράξεων.Συνακολούθως είναι βάσιμος ο σχετικός λόγος αναίρεσης από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Ε’ και Η’ ΚΠΔ, ο οποίος πλήττει μόνο την απορριπτική διάταξη του αιτήματος μετατροπής της ποινής…
Κατόπιν αυτών και αφού δεν υπάρχει άλλος λόγος αναίρεσης για έρευνα, πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η κρινόμενη αίτηση αναίρεσης μόνο ως προς τη διάταξη που απορρίπτει το αίτημα μετατροπής της ποινής, να απορριφθεί κατά τα λοιπά η αίτηση και να παραπεμφθεί η υπόθεση στο ίδιο δικαστήριο, του οποίου είναι δυνατή η συγκρότηση με διαφορετική σύνθεση, προκειμένου αυτό να αποφανθεί για τη μετατροπή ή μη της συνολικής ποινής της επταετούς κάθειρξης που επιβλήθηκε στην αναιρεσείουσα με την προσβαλλόμενη απόφαση (άρθρο 519 ΚΠΔ)». (areiospagos.gr)
LegalNews24.gr
