Η κυβερνητική δέσμευση για έκδοση των κύριων συντάξεων σε τουλάχιστον 120.000 συνταξιούχους που σήμερα βρίσκονται σε αναμονή έως και δύο χρόνια κρύβει την πρώτη «βόμβα» που αναμένεται να τινάξει τις συνταξιοδοτικές δαπάνες του 2018. Και αυτό, γιατί μέχρι σήμερα, σε όλες τις αναλογιστικές ή οικονομοτεχνικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί, οι συνταξιούχοι σε αναμονή αποτελούν συνταξιούχους «φαντάσματα». Δεν εμφανίζονταν πουθενά, ούτε στις μελλοντικές προβολές, με αποτέλεσμα να διατηρούν τις δαπάνες για συντάξεις χαμηλά. Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Εργασίας Γιώργο Κουτρουμάνη, όπως τα προηγούμενα χρόνια η δαπάνη για συντάξεις υποχώρησε σε σχέση με την προβλεπόμενη, μέσω της διεύρυνσης του χρόνου καθυστέρησης από 8 σε 20 μήνες, έτσι και η επίσπευση της έκδοσης των συντάξεων έως τον Οκτώβριο του 2017, όπως προβλέπει η απόφαση των αρμόδιων υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας, θα αυξήσει τη δαπάνη αυτή κατά τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ.
Ετος-σταθμός για το μέλλον του ΕΦΚΑ και των συντάξεων είναι το 2017 και αναφορικά με την πορεία της είσπραξης των εσόδων. Εδώ, άλλωστε, κρύβεται η δεύτερη «βόμβα», και το φιτίλι ήδη έχει ανάψει εξαιτίας των παλινωδιών της κυβέρνησης και της απέραντης σύγχυσης που αυτές προκαλούν στους ελεύθερους επαγγελματίες, τους αυτοαπασχολούμενους και τους αγρότες στο θέμα των εισφορών. Σύμφωνα με τον κ. Κουτρουμάνη, οι εισφορές των μη μισθωτών που θα βεβαιωθούν για το 2017 εκτιμώνται σε 3 δισ. ευρώ, έναντι απαιτήσεων της τάξης των 4,4 δισ. ευρώ για το 2016. Βέβαια, τον προηγούμενο χρόνο, με την εισπραξιμότητα στο 50%, τα πραγματικά έσοδα σε ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ και ΟΓΑ ήταν 2,2 δισ. ευρώ. Το 2017, εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν το πολύ 1,8 δισ. ευρώ, ήτοι ο ΕΦΚΑ θα χάσει περί τα 450 εκατ. ευρώ, ακόμη κι αν η εισπραξιμότητα αυξηθεί στο 60%, ενώ, αν παραμείνει γύρω στο 50%, η «τρύπα» ενδέχεται να φθάσει και τα 750 εκατ. ευρώ.
Τρίτη «βόμβα» στα θεμέλια του νεοπαγούς φορέα που αναμένεται να κινήσει γρηγορότερα τις εξελίξεις αναφορικά με το ύψος των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων είναι η ένταξη των δημοσίων υπαλλήλων στον ΕΦΚΑ, που εκτοξεύει τη δαπάνη συντάξεων στο 10% του ΑΕΠ, όπως επισημαίνει και το ΔΝΤ στις εκθέσεις του. Ο πρώην υπουργός εκτιμά ότι, εξαιτίας της πληρωμής των συντάξεων του Δημοσίου μέσω ΕΦΚΑ, η Ελλάδα εμφανίζεται να δαπανά σήμερα το 10% του ΑΕΠ σε συνταξιοδοτικές παροχές, όταν η χρηματοδότηση των Ταμείων και η κάλυψη των ελλειμμάτων του συστήματος αφορά μόνον το 6,4% του ΑΕΠ.
Η τέταρτη «βόμβα» μεγατόνων αφορά τις πραγματικές συνθήκες στην αγορά εργασίας, με την τεράστια διεύρυνση (πραγματική ή εικονική) των ελαστικών μορφών εργασίας. Και σε αυτή την περίπτωση ο κ. Κουτρουμάνης είναι άκρως αποκαλυπτικός αλλά και… δυσάρεστος. Με δεδομένο ότι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης υποαμείβονται, ενώ 550.000 μερικής απασχόλησης αμείβονται με μισθούς έως και 400 ευρώ, εκτιμά ότι, για να πληρωθεί σήμερα μια σύνταξη των 750 ευρώ, θα πρέπει να εργάζονται 10 εργαζόμενοι! Αν η σχέση αυτή δεν ανατραπεί εντός του 2017, θα υπάρξει τεράστιο άνοιγμα στα έσοδα του ΕΦΚΑ και από τη μισθωτή εργασία, που είναι ο αιμοδότης του συστήματος τα τελευταία χρόνια.
Μειώσεις και στις παλαιές συντάξεις
Τρεις «κόφτες» που αυτόματα οδηγούν σε μειώσεις παλαιών συντάξεων, πέραν αυτών που επέρχονται από τις αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των νέων συντάξεων, και χωρίς να «πειράζονται» οι προσωπικές διαφορές, περιλαμβάνονται ήδη στον ασφαλιστικό νόμο Κατρούγκαλου. Κεντρικό ρόλο διαδραματίζει η διάταξη που έρχεται σε συνέχεια αυτής του 2010 και αφορά τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης πως η συνταξιοδοτική δαπάνη δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 16,1% του ΑΕΠ έως το 2060. Πρόκειται για δέσμευση την οποία έχουν δεχθεί όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και ορίζει ότι το ύψος των δαπανών για την εθνική, την αναλογική και την επικουρική σύνταξη, προβαλλόμενο έως το έτος 2060, δεν πρέπει να υπερβαίνει το περιθώριο αύξησης των 2,5 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ, με έτος αναφοράς το 2009. Σε αντίθετη περίπτωση, οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα γίνονται αυτόματα μειώσεις συντάξεων.
Εμμεση μείωση των συντάξεων θεωρούν οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης και την πρόβλεψη του νόμου ότι μέχρι το 2021 δεν θα υπάρξουν αυξήσεις συντάξεων, παρότι προβλέπεται μηχανισμός αυξήσεων, με βάση το 50% του ΑΕΠ και το 50% του δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους. Η σχετική διάταξη προβλέπει ότι μέχρι την 31/12/2021 τα κατώτατα όρια σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των οργανισμών κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, όπως αυτά προβλέπονται από τις οικείες καταστατικές και γενικές διατάξεις, διατηρούνται στο ύψος που ισχύει την 31/7/2015. Μάλιστα, η έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους προβλέπει ότι το Δημόσιο, από το «πάγωμα» των συντάξεων, θα εξοικονομήσει 187 εκατ. το 2018.
Και βέβαια, υπάρχουν και οι ρήτρες μηδενικού ελλείμματος, που εμμέσως πλην σαφώς επανέρχονται στην επικούρηση και στα Ταμεία εφάπαξ. Αναλυτικά, προβλέπεται ότι στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών θα εφαρμόζεται έμμεσα η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, και όλες οι επικουρικές συντάξεις και τα εφάπαξ βοηθήματα θα δίνονται χωρίς καμία οικονομική ενίσχυση από τον κρατικό προϋπολογισμό ή ακόμη και το ΑΚΑΓΕ, τον ασφαλιστικό κουμπαρά. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι το υπερεπικουρικό θα προχωρά σε περικοπές παροχών, εφόσον ο ισολογισμός του είναι αρνητικός, με μοναδικό «σωσίβιο» τη δυνατότητα εκποίησης μέρους της περιουσίας.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
