Οι εκτεταμένες εμπορικές συναλλαγές θωρακίζουν τα κράτη – μέλη
Για την πλειοψηφία των κρατών μελών η Γερμανία είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος. «Οι στενές εμπορικές διασυνδέσεις μπορούν να προστατεύσουν τους εταίρους εάν σε άλλες περιοχές του κόσμου αναδυθεί ο προστατευτισμός», επισημαίνουν οικονομολόγοι της γερμανικής κρατικής αναπτυξιακής τράπεζας KfW. Ειδικά οι ΗΠΑ, που παραδοσιακά πρωτοπορούσαν στο πεδίο του ελεύθερου εμπορίου, απειλούν να επιβάλλουν φόρους και δασμούς για την προστασία της εγχώριας βιομηχανίας.
Από τον συνολικό όγκο των περσινών εμπορικών συναλλαγών εντός ΕΕ, που ανήλθε σε 4.855 δις ευρώ, το 64% κατευθύνθηκε σε ευρωπαϊκές χώρες μέλη. Το 59% των εξαγωγικών προϊόντων «Made in Germany» κατέληξαν επίσης σε χώρες μέλη της ΕΕ. Όλες οι χώρες μέλη, εκτός της αποχωρούσας Μ. Βρετανίας, της Μάλτας και της Κύπρου, εξάγουν κατά κύριο λόγο εντός ΕΕ –στη μεγαλύτερη ενιαία εσωτερική αγορά του κόσμου.
Πάντως οι ΗΠΑ παρέμειναν και το 2016 ο σημαντικότερος εξωτερικός εμπορικός εταίρος της ΕΕ με 610 δις ευρώ εμπορικών συναλλαγών, μπροστά από την Κίνα (515 δις) και την τρίτη Ελβετία (264 δις). Σε περίπτωση που ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κάνει πραγματικότητα της απειλές του, ένα μέρος των συναλλαγών αυτών προβλέπεται να τεθεί σε κίνδυνο. Η σχεδιαζόμενη συνθήκη ελεύθερου εμπορίου TTIP μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ έχει «παγώσει» και στην πρόσφατη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών και των κεντρικών τραπεζιτών της ομάδας των G20 στο Μπάντεν-Μπάντεν, οι ΗΠΑ αντιστάθηκαν σε μια κοινή ρητή δήλωση υπέρ του ελεύθερου εμπορίου και κατά του οικονομικού απομονωτισμού.
Η Κίνα διεκδικεί αναβαθμισμένο ρόλο
Ο γερμανικός Ομοσπονδιακός Σύνδεσμος Εξωτερικού Εμπορίου BGA έχει διατυπώσει το αίτημα «η εμπορική πολιτική να στραφεί ενεργά προς την Ασία μετά το πάγωμα των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία TTIP». Εξάλλου η Κίνα έχει ήδη σημαντικότατο ρόλο ως εμπορικός εταίρος της ΕΕ, καταλαμβάνοντας μεν στο πεδίο των εξαγωγών τη δεύτερη θέση πίσω από τις ΗΠΑ, ωστόσο είναι πρώτη σε ό,τι αφορά τις εισαγωγές. Στο φετινό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επιχείρησε να εμφανιστεί ως μεγάλος υπέρμαχος του ελεύθερου εμπορίου. Πάντως οι σχέσεις Ευρώπης και Κίνας έχουν ορισμένες «σκιές». Δεν σπανίζουν οι αντιπαραθέσεις για θέματα όπως η εισαγωγή εξαιρετικά φθηνού κινεζικού χάλυβα στην ευρωπαϊκή αγορά. Γερμανικές και άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα καταγγέλλουν πολιτική διακρίσεων έναντι των κινέζων ανταγωνιστών τους.
Κάτι παραπάνω από δύο μήνες μετά την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων από τον Ντόναλντ Τραμπ το τοπίο παραμένει ακόμη θολό. Ο αμερικανός πρόεδρος είχε απειλήσει να τιμωρήσει με πρόσθετους φόρους επιχειρήσεις του εξωτερικό που πωλούν τα προϊόντα τους στην αμερικανική αγορά αλλά δεν παράγουν εκεί. Υπό συζήτηση βρίσκεται ένας φόρος με τον οποίο θα ελαφρύνονται τα βάρη επιχειρήσεων που εξάγουν από τις ΗΠΑ και θα επιβαρύνονται οι εισαγωγές προϊόντων. Πολλοί οικονομολόγοι αμφιβάλλουν ότι ένας τέτοιος φόρος συνάδει με τις αρχές του
Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Επιπλέον, τα σχέδια της νέας αμερικανικής ηγεσίας για διμερείς εμπορικές συμφωνίες με χώρες μέλη της ΕΕ είναι δύσκολο να στεφθούν με επιτυχία. Αυτό κατέστη σαφές και στην πρόσφατη συνάντηση γνωριμίας του προέδρου Τραμπ με την καγκελάριο Μέρκελ στην Ουάσιγκτον. Το Βερολίνο ξεκαθάρισε ότι οι διαπραγματεύσεις για υπογραφή εμπορικών συμφωνιών διεξάγονται από την Κομισιόν για λογαριασμό όλων των μελών της ΕΕ.
