Κατά τον γενικό εισαγγελέα Michal Bobek, τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν τη δυνατότητα να λάβουν μέτρα έκτακτης ανάγκης σχετικά με γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές μόνον αν μπορούν να αποδείξουν, πέραν του επείγοντος, ότι συντρέχει σαφής και σοβαρός κίνδυνος για την υγεία και το περιβάλλον.
Το 1998, η Επιτροπή ενέκρινε τη διάθεση γενετικώς τροποποιημένου αραβοσίτου ΜΟΝ 810 στην αγορά. Στην απόφασή της, η Επιτροπή παρέπεμπε σε γνώμη της επιστημονικής επιτροπής, σύμφωνα με την οποία δεν υπήρχε λόγος να θεωρηθεί ότι το συγκεκριμένο προϊόν θα είχε βλαβερές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον.
Το 2013, η Ιταλική Κυβέρνηση ζήτησε από την Επιτροπή να λάβει μέτρα έκτακτης ανάγκης προς απαγόρευση της καλλιέργειας αραβοσίτου ΜΟΝ 810, κατόπιν νέων επιστημονικών μελετών που εκπονήθηκαν από δύο ιταλικά ερευνητικά κέντρα. Στηριζόμενη σε επιστημονική γνώμη την οποία εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η Επιτροπή κατέληξε ότι δεν υφίσταντο νέα επιστημονικά δεδομένα που να δικαιολογούν τη λήψη τέτοιων μέτρων έκτακτης ανάγκης και να αναιρούν τα προηγούμενα συμπεράσματά της όσον αφορά την ασφάλεια του αραβοσίτου ΜΟΝ 810. Παρά ταύτα η Ιταλική Κυβέρνηση απαγόρευσε, με κοινή υπουργική απόφαση του 2013, την καλλιέργεια αραβοσίτου ΜΟΝ 810 στην ιταλική επικράτεια.
Το 2014, διαπιστώθηκε ότι ο G. Fidenato και άλλοι καλλιεργούσαν αραβόσιτο ΜΟΝ 810 κατά παράβαση της ως άνω εθνικής απόφασης, οπότε ασκήθηκε εν συνεχεία ποινική δίωξη εις βάρος τους.
Στο πλαίσιο της ποινικής δίκης, το Tribunale di Udine (πρωτοδικείο του Udine, Ιταλία) ζήτησε από το Δικαστήριο να διευκρινίσει, μεταξύ άλλων, αν είναι δυνατό να λαμβάνονται μέτρα έκτακτης ανάγκης βάσει της αρχής της προφύλαξης.
Με τις σημερινές του προτάσεις, ο γενικός εισαγγελέας Michal Bobek εισηγείται στο Δικαστήριο της ΕΕ να αποφανθεί ότι τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να λάβουν μέτρα έκτακτης ανάγκης σχετικά με γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές μόνον αν μπορούν να αποδείξουν, πέραν του επείγοντος, την ύπαρξη μιας κατάστασης που θα μπορούσε να ενέχει σαφή και σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, την υγεία των ζώων και το περιβάλλον, όπως προβλέπεται στο άρθρο 34 του κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές.
Το άρθρο 34 συνιστά, κατά την άποψη του γενικού εισαγγελέα, συγκεκριμένη έκφραση της αρχής της προφύλαξης για τις περιπτώσεις επείγοντος στο ειδικό πλαίσιο των γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων και ζωοτροφών.
Δυνάμει της αρχής της προφύλαξης, όπως κατοχυρώνεται στη νομοθεσία για τα τρόφιμα , τα κράτη μέλη μπορούν να λαμβάνουν μέτρα έκτακτης ανάγκης για την προστασία της ανθρώπινης υγείας, προς αποφυγήν κινδύνων οι οποίοι δεν έχουν ακόμη πλήρως εξακριβωθεί ή γίνει αντιληπτοί, λόγω επιστημονικής αβεβαιότητας.
Εντούτοις, ο γενικός εισαγγελέας Bobek εκτιμά ότι, για διάφορους λόγους, η γενική αυτή αρχή δεν τροποποιεί τις προϋποθέσεις της πιο εξειδικευμένης διάταξης του άρθρου 34. Πρώτον, η αρχή της νομιμότητας, η οποία αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία στις περιπτώσεις όπου τα κράτη μέλη επιβάλλουν ποινικές κυρώσεις, επιτάσσει να ενεργούν οι δημόσιες αρχές εντός των ορίων που έχει θέσει ο νόμος. Δεύτερον, οι κανονισμοί πρέπει οπωσδήποτε να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται ομοιόμορφα σε όλα τα κράτη μέλη. Τρίτον, η αρχή της προφύλαξης και το άρθρο 34 λειτουργούν σε διαφορετικό πλαίσιο, δεδομένου ότι το άρθρο 34, εν αντιθέσει προς την αρχή της προφύλαξης, αφορά ειδικώς τα γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα, για τα οποία έχει ούτως ή άλλως διενεργηθεί πλήρης επιστημονική αξιολόγηση, προτού επιτραπεί η διάθεσή τους στην αγορά.
Ο γενικός εισαγγελέας προσθέτει ότι το συμπέρασμά του δεν αναιρείται ούτε από το γεγονός ότι, το 2015, μια νέα οδηγία μετέβαλε σημαντικά το νομικό πλαίσιο το οποίο ισχύει για τους γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς στην Ένωση, ούτε από το γεγονός ότι, το 2016, η Επιτροπή , βάσει της νέας αυτής οδηγίας, απαγόρευσε την καλλιέργεια αραβοσίτου ΜΟΝ 810 σε 19 κράτη μέλη, περιλαμβανομένης της Ιταλίας. Ο γενικός εισαγγελέας παρατηρεί ότι η οδηγία τέθηκε σε ισχύ κατόπιν της έκδοσης της εθνικής απόφασης και εστιάζει σε διαφορετικούς λόγους.
Ωστόσο, οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο. Η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.
Το πλήρες κείμενο των προτάσεων αναπτύσσεται εδώ.
