Η έναρξη της διαδικασίας για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση θα μεταμορφώσει την ίδια τη χώρα, ενώ παράλληλα θα επιφέρει τις ακόλουθες σημαντικές αλλαγές και στην Ε.Ε.:
1. Προϋπολογισμός της Ε.Ε.: Πού πηγαίνουν τα χρήματα
Τα ευρωπαϊκά κονδύλια ισοδυναμούν με μόλις 1% των δημόσιων δαπανών στη Βρετανία. Στις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, όμως, οι Βρυξέλλες συνεισφέρουν περισσότερα. Στην Πολωνία τα ευρωπαϊκά κονδύλια αντιστοιχούν στο 8% του προϋπολογισμού και στη Βουλγαρία σχεδόν στο ένα πέμπτο. Φεύγοντας η Βρετανία, η Ε.Ε. θα διαθέτει κατά ένα έκτο λιγότερα κεφάλαια για τις αποδέκτριες χώρες. Ετσι δίνεται αφορμή να ξεσπάσει διαμάχη μεταξύ των κρατών-μελών στη δυτική και στην ανατολική Ευρώπη, ενόψει του επταετούς σχεδίου δαπανών, αρχής γενομένης από το 2021.
Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, επιπλέον, θα δοθεί μάχη, επειδή η Βρετανία θα κληθεί να διαπραγματευθεί πόσα οφείλει να καταβάλει στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, λόγω της αποχώρησής της από την Ε.Ε. Η χώρα ίσως επιλέξει να συνεχίσει να πληρώνει ορισμένες εισφορές για να διατηρήσει την πρόσβασή της σε σημαντικούς προϋπολογισμούς της Ε.Ε., όπως είναι αυτός της έρευνας και της ανάπτυξης.
2. Ισορροπία δυνάμεων
Η Βρετανία χρησιμοποίησε το 12% των ψήφων που της αναλογούσαν για να περιορίσει τις δαπάνες της Ε.Ε. και να ασκήσει ισχυρή πίεση υπέρ του ελεύθερου εμπορίου.
Οσον αφορά τις φτωχότερες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, των οποίων την ένταξη στην Ε.Ε. πανηγύρισε το Ηνωμένο Βασίλειο, αυτές φοβούνται ότι η Γερμανία και η Γαλλία θα θέσουν περιορισμούς στους εργαζομένους τους που αμείβονται με χαμηλό ημερομίσθιο. Επίσης, σκέπτονται πως ίσως ενισχυθούν οι ομοσπονδιακές εξουσίες της Ε.Ε. εις βάρος των εθνικών, το οποίο απεύχονται. Οι βαλκανικές χώρες, οι οποίες ενδιαφέρονται να εισέλθουν στην Ε.Ε., χάνουν έναν πολύτιμο σύμμαχο.
Πέραν τούτου, στην Ευρωζώνη τα 19 κράτη-μέλη αποδεσμεύονται από έναν αντίπαλο της νομισματικής ένωσης. Επειτα από αυτήν την εξέλιξη, ίσως θα μπορούσαν να εκτοπίσουν τις χώρες εκτός ευρώ. Μία τέτοια ομάδα, με επικεφαλής την Πολωνία και τη Σουηδία, θα έπρεπε να εξασφαλίσει σημαντική στήριξη από χώρες εντός Ευρωζώνης, ώστε να αποτρέψουν όλες μαζί το να καθορίζει η Ευρωζώνη την ευρωπαϊκή πολιτική.
Η Γερμανία αμφιταλαντεύεται αν θέλει να θεωρείται ηγετική δύναμη στην Ευρώπη, λόγω οικονομικής ισχύος, και να συνυπάρχει με την άλλη συνιδρύτρια της Ε.Ε., τη Γαλλία. Το Βερολίνο ανησυχεί για τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ τους, δεδομένου ότι η Γαλλία έχει οικονομικά προβλήματα.
3. Η ισχύς της Ε.Ε. στον κόσμο περιστέλλεται
Η Ε.Ε. χάνει έναν μείζονος σημασίας διαμεσολαβητή με τις ΗΠΑ και τον ευρύτερο αγγλόφωνο κόσμο. Η Βρετανία συνιστά, ιστορικά, μία δύναμη στη διπλωματική και στρατιωτική σφαίρα, ενώ η επιρροή της στην Κίνα, στη Ρωσία ή στη Μέση Ανατολή ευνόησε την Ευρωπαϊκή Ενωση. Επωφελής, επιπλέον, αποδείχθηκε ο ρόλος της Βρετανίας, επειδή παρείχε κονδύλια για τη στήριξη της ανάπτυξης στην Αφρική. Τέλος, η «Μαύρη» ήπειρος παραμένει πηγή έντονου προβληματισμού, λόγω των πυκνών μεταναστευτικών ροών από εκεί προς την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η αποχώρηση της Γηραιάς Αλβιώνος από την Ε.Ε. θα προκαλέσει αξιοσημείωτες αλλαγές και στην πολιτική κουλτούρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πρώτον, η Βρετανία, καθ’ όλη τη διάρκεια της συμμετοχής της στην Ε.Ε., υποεκπροσωπούνταν στα ευρωπαϊκά όργανα. Εντούτοις, αυτά τα 44 χρόνια έχουν αφήσει βαριά κληρονομιά, μιας και πολλοί Βρετανοί ανέλαβαν υψηλές θέσεις στις Βρυξέλλες και στο Ευρωκοινοβούλιο. Πολλές κυβερνήσεις θεωρούν ότι η προσέγγιση της Βρετανίας στη δημόσια διοίκηση είναι πιο πραγματιστική και φιλελεύθερη απ’ ό,τι η πιο συγκεντρωτική της Γαλλίας, η οποία εμφανίζεται προσκολλημένη στα παλαιά δεδομένα της Ενωσης.
Δεύτερον, το Βrexit σπάει το ταμπού του αρραγούς συνασπισμού. Από το βρετανικό δημοψήφισμα και μετά, οι Eυρωπαίοι ηγέτες κάνουν λόγο για αναζωογόνηση του αισθήματος ενότητας μεταξύ των εναπομεινάντων 27 κρατών. Δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η στήριξη στην Ε.Ε. ενισχύεται, αλλά η ενότητα θα δοκιμαστεί αποκλειστικά και μόνο στις διαπραγματεύσεις Βρυξελλών-Λονδίνου, όπου οι κυβερνήσεις θα έχουν διαφορετικές προτεραιότητες.
