Αν ρωτούσατε έναν γονιό πόσους απογόνους θα επιθυμούσε υπό φυσιολογικές -«εξωμνημονιακές»- συνθήκες να έχει, δεν αποκλείεται να σας σιγοτραγουδούσε: «Θα ήθελα να είχα ένα και δύο και τρία και τέσσερα παιδιά»…
Ωστόσο, αν η τέχνη σταματά στο «4», όσον αφορά την επιθυμία για παιδιά, η ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης έχει περιπλέξει τα πράγματα, τουλάχιστον όσον αφορά τους γονείς, καθώς ξεπερνώντας το συγκεκριμένο αριθμητικό «πλαφόν» (και χωρίς να ρωτήσει καν ένα παιδί για τις δικές του επιθυμίες), θα μπορούσε να το «προικίσει» ακόμα και με πέντε «γονείς»!
Ποιος το λέει αυτό; Μα η επιστήμη, η καθημερινότητα, και τελικά η ίδια η Δικαιοσύνη, που για να αντιμετωπίσει τις απίστευτες ιστορίες που σκαρώνουν η ζωή και η ραγδαία εξέλιξη της ιατρικής κάνει τολμηρά νομολογιακά βήματα, εκδίδοντας ρηξικέλευθες αποφάσεις για να δώσει τις κατάλληλες πρακτικές λύσεις.
Μπορεί οι τεχνητές γονιμοποιήσεις, η μεταφορά σπέρματος και ωαρίου, οι κυοφορίες μέσα από παρένθετες μητέρες κ.λπ., να βοηθούν δίνοντας νέες διαστάσεις στις γεννήσεις, ωστόσο ταυτόχρονα «γεννούν» και μερικές από τις πιο περίεργες και δυσεπίλυτες υποθέσεις, όπου η Θέμις χρειάζεται πολλές φορές να αυτοσχεδιάσει, καθώς συχνά προκύπτουν νομοθετικά κενά, αφού ο νομοθέτης δεν θα μπορούσε να φανταστεί πόσα προβλήματα και ερωτηματικά δημιουργεί η ίδια η ζωή.
Είναι φανερό ότι περίπου μισό αιώνα μετά τη γνωστή αμερικανική «κομεντί» «Δάνεισέ μου τον άντρα σου» επιστημονικώς έχουμε περάσει πλέον στη φάση του «δάνεισέ μου το σπέρμα σου» ή «δάνεισέ μου τη μήτρα σου», προκειμένου να ξεπεραστούν αδιέξοδα και να μπορέσουν να τεκνοποιήσουν άνθρωποι που δεν θα είχαν αλλιώς τη δυνατότητα να γευτούν την ευτυχία της μητρότητας και της πατρότητας.
Δύο φορές μητέρα
Το εντυπωσιακό είναι ότι τέτοιες ασυνήθιστες ή περίεργες υποθέσεις δεν προκύπτουν μόνο στη χώρα μας αλλά και στο εξωτερικό, ακόμα και σε χώρες που μπορεί να βρίσκονται πολύ πιο μπροστά, όχι μόνο από επιστημονικής αλλά και από νομοθετικής πλευράς. Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε στα τέλη της περασμένης χρονιάς η γέννηση ενός υγιούς μωρού στη Θεσσαλία από την 66χρονη γιαγιά του (!), που ανέλαβε τον ρόλο της παρένθετης μητέρας και δέχθηκε να κυοφορήσει το παιδί της 43χρονης κόρης της, αφού εκείνη αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας που δεν της επέτρεπε να κυοφορήσει και να γεννήσει.
Βέβαια για να γίνει πραγματικότητα ένα «όνειρο ζωής» για τη συγκεκριμένη οικογένεια χρειάστηκε προηγουμένως να ανάψει το «πράσινο φως» η Δικαιοσύνη για να επιτρέψει την κυοφορία από μια γυναίκα τέτοιας ηλικίας, αφού επιβεβαιώθηκαν πρώτα, με κατάλληλες ιατρικές εξετάσεις, η καλή κατάσταση της υγείας της και η δυνατότητά της να ανταποκριθεί ξανά στον ρόλο της μητέρας, ως παρένθετης αυτήν τη φορά.
Πρόσφατα, πενταμελής πλέον οικογένεια βρέθηκε αντιμέτωπη με μια πρωτότυπη κατάσταση που δημιουργήθηκε μετά τη γέννηση διδύμων κοριτσιών με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας.
Το ζευγάρι, διαπιστώνοντας ότι είχε πρόβλημα να τεκνοποιήσει ύστερα από τέσσερις αποτυχίες στην εξέλιξη της κύησης (η μία σύλληψη έγινε με εξωσωματική), επέλεξε τη λύση της παρένθετης μητέρας και το Πρωτοδικείο, επιβεβαιώνοντας ότι υπήρχε πρόβλημα, έδωσε την άδεια μεταφοράς γονιμοποιημένων ωαρίων στο σώμα άλλης γυναίκας, που κυοφόρησε και γέννησε δίδυμα.
Ωστόσο, την ίδια περίοδο που έγινε η μεταφορά η γυναίκα κατάφερε να συλλάβει με φυσιολογικό τρόπο και παρά τις αντίθετες ιατρικές γνωματεύσεις και το βεβαρημένο ιστορικό με τις τέσσερις αποβολές η κύηση εξελίχθηκε ομαλά και απόλυτα επιτυχημένα, με αποτέλεσμα να γεννήσει ένα υγιέστατο κοριτσάκι.
Μπέρδεμα
Ομως οι δύο γέννες έγιναν, κατά σύμπτωση, με διαφορά μόλις εννέα ημερών και στις ληξιαρχικές πράξεις τα τρία κορίτσια, μολονότι αδέλφια, φαίνονταν γεννημένα σε διαφορετικές ημερομηνίες, γεγονός που κατά τους γονείς θα μπορούσε να ενέχει τον κίνδυνο σύγχυσης τόσο για τη συγγενική τους σχέση ως αδελφών όσο και για το αν οι ίδιοι είναι οι φυσικοί γονείς τους.
Γι’ αυτό και προσέφυγαν στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο, ζητώντας να επιτραπεί να αλλάξουν την αναγραφόμενη ληξιαρχική πράξη γέννησης, προκειμένου να φαίνεται ότι έχουν όλα γεννηθεί την ίδια μέρα. Το δικαστήριο, εφαρμόζοντας πιστά την ισχύουσα νομοθεσία, απέρριψε το αίτημα, κρίνοντας ότι η νομοθεσία δεν επιτρέπει τέτοια διόρθωση. Οι γονείς προσέφυγαν στο Πρωτοδικείο, το οποίο, κρίνοντας ότι η νομοθεσία για τις ληξιαρχικές πράξεις δεν μπορούσε προ 40ετίας να προβλέψει την επιστημονική εξέλιξη της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, δέχθηκε ότι συντρέχουν «εξαιρετικοί λόγοι κοινωνικοσυναισθηματικής συγγένειας», που ανάγονται στη συνταγματική προστασία της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, και επιτρέπουν τη διόρθωση.
Το Πρωτοδικείο έκρινε ότι η λύση πρέπει να ακολουθήσει τα νέα κοινωνικά και επιστημονικά δεδομένα, εν όψει της ραγδαίας εξέλιξης της ιατρικής επιστήμης.
Δέχθηκε έτσι ότι αποτελεί δικαίωμα των γονέων να αποκαλύψουν ή όχι στο μέλλον στα παιδιά τους τον τρόπο που γεννήθηκαν, ενώ λόγω των διαφορετικών ημερομηνιών γέννησης με μόλις εννέα μέρες διαφορά, θα αναγκαστούν να το κάνουν, με άγνωστες και ενδεχομένως δυσμενείς μελλοντικές ψυχολογικές αλλαγές μεταξύ των μελών της οικογένειας, που αναμφίβολα θα αποβούν σε βάρος των παιδιών, αφού θα υπάρχει ο κίνδυνος να συμπεράνουν ότι δεν είναι οι φυσικοί γονείς τους, σε χρόνο ακατάλληλο για την ψυχική υγεία και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
«Πράσινο φως» σε άνδρες
Σε άλλες δύο υποθέσεις, Πρωτοδικεία στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα, με τολμηρές αποφάσεις, έκριναν προβληματική και αντισυνταγματική τη διάταξη της νομοθεσίας που επιτρέπει προσφυγή στη λύση της παρένθετης μητέρας μόνο όταν η γυναίκα παρουσιάζει ιατρική αδυναμία κυοφορίας, αποκλείοντας τον άγαμο και μοναχικό άνδρα από την υποβολή αντίστοιχου δικαστικού αιτήματος.
Επισημαίνοντας λόγους που σχετίζονται με την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και την αρχή της ισότητας δέχθηκε ότι εισάγεται αδικαιολόγητη διακριτική μεταχείριση στον τομέα της τεχνητής αναπαραγωγής, που με αναλογική εφαρμογή όσων ισχύουν για τις γυναίκες, μπορεί να ξεπεραστεί, ανάβοντας έτσι πράσινο φως σε δύο άγαμους και μοναχικούς άνδρες, ηλικίας 43 και 32 ετών αντίστοιχα, που αντιμετώπιζαν πρόβλημα τεκνοποίησης, λόγω ολιγοσπερμίας, να επιλέξουν τη μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων στο σώμα ξένων γυναικών, οι οποίες κυοφόρησαν γεννώντας τα παιδιά τους.
Ωστόσο, στη μία περίπτωση ασκήθηκε εισαγγελική έφεση κατά της άδειας που χορήγησε το Πρωτοδικείο, η οποία τελικά ακυρώθηκε με εφετειακή απόφαση, που εκδόθηκε «κατόπιν εορτής», αφού είχε ήδη γεννήσει δίδυμα η παρένθετη μητέρα και είχε αναγνωριστεί ο πατέρας.
Ομως η νομολογιακή αυτή στροφή στη λογική ότι η νομοθεσία αποκλείει τον άγαμο και μοναχικό άνδρα από το να διεκδικήσει τη γέννηση μέσω παρένθετης μητέρας μπορεί να αποθαρρύνει την υποβολή αντίστοιχων αιτημάτων.
Δυσμενή κριτική δέχθηκε, πάντως, γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, κατά την οποία σε μια τέτοια περίπτωση άδειας σε άγαμο και μοναχικό άνδρα στη ληξιαρχική πράξη γέννησης των παιδιών πρέπει να αναγραφεί ως μητέρα, η παρένθετη.
Εξέταση DNA
Σε άλλη περίπτωση, δικαστήριο, ανατρέποντας αντίθετη πρωτόδικη απόφαση, διέταξε να διεξαχθεί πραγματογνωμοσύνη με τη λήψη DNA, στο πλαίσιο προσβολής της πατρότητας, για να διαπιστωθεί εάν ευσταθεί η αγωγή τ. συζύγου, που θέλει να κριθεί ότι δεν είναι ο πατέρας παιδιού που γεννήθηκε με τη μέθοδο της τεχνητής γονιμοποίησης, στην οποία υποβάλλονταν συνεργαζόμενοι και οι δύο σύζυγοι (πριν διακόψουν την έγγαμη συμβίωσή τους), γιατί το παιδί δεν του μοιάζει καθόλου και υποψιάζεται ότι η σύλληψη έγινε με σπέρμα τρίτου δότη και όχι με το δικό του, μολονότι έδωσε τη συναίνεσή του, μόνο υπό τον όρο της αποκλειστικής χρήσης του.
Πρωτοποριακές αποφάσεις δικαστηρίων σε Γαλλία και Αυστραλία έδωσαν τη δυνατότητα σε δύο χήρες (που έχασαν τον άνδρα τους σε τροχαίο, η μία έχασε και το παιδί της) να υποβληθούν σε τεχνητή γονιμοποίηση αξιοποιώντας το σπέρμα του νεκρού συζύγου τους, μέσω μεταφοράς του σε άλλη χώρα (ή πολιτεία) από αυτήν που ζουν, όπου να επιτρέπεται η σχετική διαδικασία.
Σε άλλη περίπτωση, αλλοδαπό δικαστήριο επέτρεψε για πρώτη φορά σε ζευγάρι ομοφυλοφίλων γυναικών να αποκτήσουν, μέσω τεχνητής γονιμοποίησης σε άλλη χώρα, δύο κοριτσάκια, των οποίων ανέλαβαν την επιμέλεια με διαδικασία «χιαστής υιοθεσίας».
Αντίθετα, σε περίπτωση άλλου ζεύγους στο εξωτερικό, που κατέφυγε σε άλλη χώρα για να κυοφορήσει Ρωσίδα «παρένθετη μητέρα» το παιδί τους, τελικά κρίθηκε ότι δεν μπορεί να αναγνωριστεί γονική σχέση μεταξύ τους και το βρέφος ανέλαβαν κοινωνικές υπηρεσίες, απομακρυνόμενο από το ανδρόγυνο, γιατί θεωρήθηκε ότι καταστρατηγήθηκαν απαγορεύσεις που πρόβλεπε η νομοθεσία της χώρας του για την παρένθετη μητρότητα και την υιοθεσία. Λαμβάνοντας υπόψη την παράνομη συμπεριφορά τους, το δικαστήριο δέχθηκε ότι το παιδί μπορεί να ήταν μέσο εκπλήρωσης ναρκισσιστικών επιθυμιών τους ή εξορκισμού προβλημάτων τους και διατύπωσε αμφιβολίες αν είχαν αληθινή ικανότητα να το εκπαιδεύσουν και να είναι στοργικοί μαζί του…
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
ΜΗΤΕΡΑ Η… ΓΙΑΓΙΑ
Δικαστική απόφαση, παρακάμπτοντας προβλήματα και κενά της νομοθεσίας, είχε επιτρέψει κυοφορία από παρένθετη μητέρα, μολονότι ξεπερνούσε το ηλικιακό όριο των 50 ετών, ανάβοντας «πράσινο φως» για να μεταφερθούν τα γονιμοποιημένα ωάρια 30χρονης στο σώμα της 52χρονης μητέρας της, η οποία και τελικά γέννησε.
