Στο «μικροσκόπιο» των επιστημόνων, με μετρήσεις που έγιναν από απόσταση 800 χιλιομέτρων πάνω από τη Γη, τέθηκε πρόσφατα το ιστορικό κέντρο της Αθήνας.
Στόχος ήταν να διαπιστωθεί η επιβάρυνση που έχει δεχθεί η περιοχή από φυσικά φαινόμενα και ανθρωπογενείς παρεμβάσεις και να αξιολογηθούν ενδεχόμενοι κίνδυνοι που απειλούν τα μνημεία της.
Το Καλλιμάρμαρο, το συγκρότημα της Ακρόπολης, οι στύλοι του Ολυμπίου Διός, το κτίριο του Κοινοβουλίου και η γειτονιά της Πλάκας εξετάστηκαν λεπτομερώς μέσω δορυφόρων ραντάρ ώστε να διαπιστωθεί η τρωτότητά τους εξαιτίας μετακίνησης του εδάφους και η συμπεριφορά που εμφανίζουν ως κατασκευές. Η πρωτοποριακή έρευνα αποτέλεσε τμήμα ενός ελληνοκινεζικού πειράματος υψηλών προδιαγραφών που συντελέστηκε με την προηγμένη μέθοδο της συμβολομετρίας.
Από την Ελλάδα συμμετείχε το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών με ομάδα νέων επιστημόνων και επικεφαλής τον έμπειρο καθηγητή Τηλεπισκόπησης στο Τμήμα Γεωγραφίας Ισαάκ Παρχαρίδη, ενώ εταίρος ήταν η Ακαδημία Επιστημών Κίνας. Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, η εικόνα είναι ενθαρρυντική: Το ιστορικό κέντρο της Αθήνας αντέχει. Σεισμοί, πλημμύρες, παρεμβάσεις για μεγάλα έργα -όπως η κατασκευή του μετρό ή η διάνοιξη του πάρκινγκ της Βουλής- δείχνουν να επηρέασαν ελάχιστα τα μνημεία της περιοχής.
Τα αποτελέσματα της έρευνας θα ανακοινωθούν επισήμως σε συνέδριο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος το οποίο θα διοργανωθεί τον προσεχή Μάιο στη Φινλανδία.
«Θελήσαμε να διερευνήσουμε τις επιπτώσεις που έχουν στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας τόσο τα φυσικά φαινόμενα που έχουν εκδηλωθεί στην περιοχή όσο και οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις που υπέστη. Διαπιστώσαμε ότι το ιστορικό κέντρο είναι σταθερό. Μια μικρή μετακίνηση της τάξεως του ενός χιλιοστού ετησίως θεωρείται αμελητέα», εξηγεί μιλώντας στο «Εθνος» ο κ. Παρχαρίδης. «Για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν τα δεδομένα των δορυφόρων Sentinel του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος αλλά και δεδομένα από τον γερμανικό δορυφόρο ο οποίος έχει πολύ καλή ανάλυση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για κάθε οίκημα ή μνημείο που εξετάστηκε συλλέξαμε στοιχεία από τουλάχιστον δύο ή τρία σημεία του. Στη Βουλή, παραδείγματος χάριν, εξετάσαμε περισσότερα από δέκα σημεία της. Αυτό μας επιτρέπει να δούμε και το αν υφίσταται αυτό που λέμε διαφορική παραμόρφωση, δηλαδή κάποιο σημείο του μνημείου να είναι σταθερό και κάποιο άλλο να μην είναι. Αρα μιλάμε για λεπτομερή εξέταση. Και όλα αυτά από το Διάστημα…»
 |
Τα συμπεράσματα των επιστημόνων προέκυψαν μέσω 35 εικόνων που ελήφθησαν από κάθε μνημείο σε διάστημα δύο ετών. Με την ανάλυσή τους υπολογίστηκε η μέση ετήσια ταχύτητα παραμόρφωσης του μνημείου. Βάσει αυτών των δεδομένων μπορεί κάποιος να ανατρέξει στο παρελθόν και να δει πώς συμπεριφέρθηκε το μνημείο από το 1992 μέχρι σήμερα και παράλληλα να συγκροτήσει το ιστορικό του. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσβλέπουν ιδιαίτερα στην τεχνική που χρησιμοποιήθηκε και επενδύουν σημαντικά κεφάλαια για την ανάπτυξή της, καθώς θεωρείται ότι μπορεί να προσφέρει πολλά σε θέματα πολιτικής προστασίας. Μέχρι πρότινος χρησιμοποιείτο για την ανίχνευση της παραμόρφωσης του εδάφους μετά από σεισμικά γεγονότα, όμως με την εξέλιξή της μπορεί πλέον να δώσει αναλυτικά στοιχεία για τη συμπεριφορά μεμονωμένων κτιρίων ή μνημείων.
«Στα πλεονεκτήματα της μεθόδου συγκαταλέγεται το γεγονός ότι δεν χρειάστηκε να βρεθεί κανείς εκεί και ότι δεν τοποθετήθηκαν επιτόπου μηχανήματα, κάτι που θα μπορούσε να λειτουργήσει επιβαρυντικά για τα μνημεία. Η μέθοδος με την οποία αξιολογήθηκε η τρωτότητα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας αναμένεται να χρησιμοποιηθεί μετά από πρόταση της Κίνας προς την UNESCO και για την εξέταση των μνημείων που βρίσκονται κατά μήκος του «δρόμου του μεταξιού», ο οποίος ξεκινά από τη Μεσόγειο και καταλήγει στην Κίνα. Η συγκεκριμένη διαδρομή περιλαμβάνει δυσπρόσιτες περιοχές και η εξέταση μέσω δορυφόρων μοιάζει ιδανική», σημειώνει ο κ. Παρχαρίδης. «Κίνα και Ελλάδα είναι δύο χώρες με πολλές φυσικές καταστροφές, σεισμούς, καθιζήσεις, κατολισθήσεις. Αυτά έφεραν κοντά τους επιστήμονες των δύο χωρών, ενώσαμε τις δυνάμεις μας και παράξαμε επιστημονικό έργο», προσθέτει.
Δορυφόρος
Οι σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της τηλεπισκόπησης ανοίγουν ένα παράθυρο στο μέλλον. Τις προηγούμενες ημέρες τέθηκε σε τροχιά με επιτυχία ένας ακόμη δορυφόρος Sentinel, γεγονός που ερμηνεύεται ως ιδιαίτερα σημαντικό βήμα για την Ευρώπη στον τομέα της εξερεύνησης της Γης από το Διάστημα. Οπως εξηγεί ο κ. Ισαάκ Παρχαρίδης, ο οποίος την περίοδο αυτή εργάζεται στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, «ο πύραυλος ?Βέγκα? που χρησιμοποιήθηκε για την εκτόξευση του δορυφόρου σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε κατά 90% από ευρωπαϊκές εταιρείες. Το γεγονός γιορτάστηκε στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος με ένα μικρό πάρτι»…
 |
Η τεχνική της ανάκλασης
«Οι τεχνητοί δορυφόροι που βρίσκονται πάνω από τη Γη στέλνουν δέσμες ακτινοβολίας στην επιφάνειά της και εν προκειμένω στα μνημεία που εξετάζουμε» εξηγεί ο κ. Παρχαρίδης. «Αυτές οι δέσμες ανακλώνται και επιστρέφουν στον δορυφόρο. Με βάση τον χρόνο που χρειάζεται το σήμα για να διανύσει τη διαδρομή, υπολογίζουμε την απόσταση του δορυφόρου από το μνημείο. Αν ο χρόνος που χρειάζεται ?άρα και η απόσταση… διαφέρουν από παλιότερες μετρήσεις που κάναμε με άλλες τεχνικές, αυτό σημαίνει ότι κάτι έχει αλλάξει στην επιφάνεια της Γης. Εμείς συλλέξαμε τις πολλαπλές ανακλάσεις, τις επεξεργαστήκαμε και συγκρίναμε τα αποτελέσματα. Διαπιστώσαμε ότι οι διαφοροποιήσεις είναι ελάχιστες, όμως όπου τις εντοπίσαμε θα συνεργαστούμε περαιτέρω με τους αρχαιολόγους».
Πρωτοποριακή τεχνική
«Επενδύονται σημαντικά κεφάλαια στην τεχνική με την οποία εξετάσαμε την τρωτότητα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας καθώς μπορεί να προσφέρει πολλά σε επίπεδο πολιτικής προστασίας», λέει ο κ. Ισαάκ Παρχαρίδης, αναπληρωτής καθηγητής Τηλεπισκόπησης στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής της έρευνας
