Το ενδεχόμενο προληπτικών αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου σε περίπτωση εκτροχιασμού των στόχων για τη μείωση των “κόκκινων” δανείων, ανοίγουν για τις ελληνικές τράπεζες οι διεργασίες που συντελούνται σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες από έγγραφα που βρίσκονται σε γνώση του “Κεφαλαίου”, η δυνατότητα προληπτικών αυξήσεων κεφαλαίου μελετάται από τις ευρωπαϊκές αρχές σε ένα συνολικό πλαίσιο προστασίας των ευρωπαϊκών τραπεζών από τα “κόκκινα” δάνεια, το οποίο συνδυάζεται με τον σχεδιασμό για τη δημιουργία της ενιαίας τραπεζικής αγοράς μέσω διασυνοριακών συγχωνεύσεων. Πρόκειται για ένα σχέδιο που επιδιώκει να θωρακίσει τις τράπεζες από τα νυν και τα μελλοντικά μη εξυπηρετούμενα δάνεια, να δημιουργήσει μια δυναμική δευτερογενή αγορά για αγοραπωλησίες NPLs με τη συμμετοχή των funds, να εντείνει την εποπτεία στις τράπεζες και τις πιέσεις προς τις εθνικές κυβερνήσεις για μέτρα άμεσης είσπραξης οφειλών από δάνεια και να ενθαρρύνει την εξυγίανση στο τραπεζικό τοπίο προς όφελος μεγαλύτερων και κερδοφόρων πανευρωπαϊκών τραπεζών.
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τις πληροφορίες του “Κ”, το σχέδιο κάνει λόγο για προληπτικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου τραπεζών με υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων, αυτόματο “κόφτη” στα ίδια κεφάλαια τραπεζών που δημιουργούν νέα NPLs, παρεμβάσεις των εποπτικών Αρχών στην πολιτική τραπεζών για τις προβλέψεις έναντι επισφαλειών και εναρμονισμένο καθεστώς ανεμπόδιστης δράσης για τις εταιρείες διαχείρισης και τα funds που θα εμπλακούν στη διαχείριση των ευρωπαϊκών NPLs.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, το σχέδιο προβλέπει επίσης πολύ αυστηρότερο και ενιαίο καθεστώς αφερεγγυότητας για τους δανειολήπτες, ενίσχυση των μέσων επιβολής για την ανάκτηση οφειλών από τις τράπεζες, ενώ ανάγει σε θέμα μείζονος σπουδαιότητας την ταχύτητα και τη λειτουργικότητα του δικαστικού συστήματος. Μάλιστα, στο σχέδιο αναφέρεται ρητά ότι ταstress tests που έχουν διενεργηθεί από το 2014 μέχρι σήμερα, δεν έχουν προσμετρήσει τις επιπτώσεις των αργών δικαστικών μηχανισμών στην ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών και στην αξία ανάκτησης των ενεχύρων τους, γεγονός που υποβαθμίζει τον συστημικό κίνδυνο για τις τράπεζες.
Οι παραπάνω αναφορές επιβεβαιώνουν προηγούμενα ρεπορτάζ του “Κ” τόσο για το ενδεχόμενο προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης για τις ελληνικές τράπεζες και τις πιέσεις για αλλαγές στον νόμο που προβλέπει τη λειτουργία των εταιρειών διαχείρισης NPLs, όσο και για την προοπτική των συγχωνεύσεων σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του “Κ”, το σχέδιο για την οχύρωση των ευρωπαϊκών τραπεζών έναντι των NPLs που έχει αρχίσει να συζητείται μεταξύ κοινοτικών και εποπτικών αρχών, θα τεθεί ευρύτερα προς συζήτηση στο άτυποEcofin της Μάλτας στις 7 και 8 Απριλίου, το οποίο θα ασχοληθεί με το ζήτημα των NPLs. Η συζήτηση του εν λόγω σχεδίου αναμένεται να αποτελέσει έναυσμακαι για τον περαιτέρω προβληματισμό των ευρωπαϊκών Αρχών σχετικά με τη δημιουργία bad bank για τα “κόκκινα” δάνεια. Μέχρι στιγμής, η πρόταση για τη δημιουργία bad bank βρίσκει σημαντικά εμπόδια λόγω της δυσκολίας μίας Asset Management Company να διαχειριστεί ετεροειδείς κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού, της έλλειψης εγγυήσεων για την ανάκτηση NPLs σε υψηλές αξίες και του προηγούμενου οι δομές AMC να έχουν χρησιμοποιηθεί συχνά ως μέσο για την παροχή κρατικής στήριξης.
Τι εξετάζεται
Οι προβληματισμοί Βρυξελλών και Φρανκφούρτης αφορούν, σύμφωνα με τις πληροφορίες του “Κ”, τους τομείς εποπτείας, αφερεγγυότητας, δευτερογενούς αγοράς και αναδιάρθρωσης τραπεζών. Πρόκειται για καίριους τομείς – “δορυφόρους” του θέματος των “κόκκινων” δανείων που ταλανίζουν το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και θα καθορίσουν τον μετασχηματισμό τουμέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων. Ειδικότερα ανά τομέα, συζητούνται τα εξής:
Τι σημαίνουν οι αλλαγές για τις ελληνικές τράπεζες
Ο νέος χάρτης που σχεδιάζεται στα κέντρα αποφάσεων της Ευρωζώνης (με το δεδομένο, μάλιστα, του Brexit, το οποίο θα μετατοπίσει το χρηματοοικονομικό κέντρο της Ε.Ε. από το Λονδίνο σε κάποια άλλη πρωτεύουσα της Ευρωζώνης) αλλάζει πλήρως τα δεδομένα και για τις ελληνικές τράπεζες. Και αυτό, διότι όλα όσα μελετώνται σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη για τη δημιουργία της ενιαίας τραπεζικής αγοράς, με έναυσμα την αντιμετώπιση των “κόκκινων” δανείων, αφορούν πρωτίστως τον τρόπο λειτουργίας των πιο αδύναμων κρίκων του τραπεζικού συστήματος, τόσο από πλευράς επιδόσεων όσο και από πλευράς μεγέθους.
Όπως έγραψε το “Κ”, η νέα αρχιτεκτονική που αρχίζει να δομείται στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και που έχει ως ζητούμενο τη δημιουργία τραπεζών-“θωρηκτών”, ικανών να προσελκύουν καταθέσεις και χρηματοδοτήσεις, “κουμπώνει” απολύτως στο προφίλ αναγκών των ελληνικών τραπεζών.
Υφιστάμενες τις επιπτώσεις μιας οκταετούς κρίσης που ξεκίνησε από δημοσιονομική για να γίνει και τραπεζική, οι ελληνικές τράπεζες δέχτηκαν το “τελειωτικό χτύπημα” το 2015 με την επιβολή των capital controls και αναγκάστηκαν σε μια τρίτη ανακεφαλαιοποίηση σε διάστημα τριών ετών. Στόχος της ανακεφαλαιοποίησης αυτής ήταν η αντιμετώπιση των “κόκκινων” δανείων, η οποία όχι μόνο δεν κατέστη εφικτή, αλλά αντιθέτως οξύνθηκε το α’ τρίμηνο του 2017 με τις καθυστερήσεις στην αξιολόγηση.
Ο “απολογισμός” οδηγεί στην παραδοχή ότι οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστούν σύντομα πρόσθετα κεφάλαια. Ωστόσο, μία ακόμα ανακεφαλαιοποίηση είναι απίθανο να γίνει με ιδιωτικά κεφάλαια: οι νυν ξένοι μέτοχοι έχουν διαμηνύσει πως “ό,τι κεφάλαια έβαλαν, έβαλαν”, νέοι μέτοχοι δεν θα υπάρξουν μέχρι να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Όπως έγραφε το “Κ”, το μοντέλο των ανακεφαλαιοποιήσεων για τις τράπεζες δούλευε μέχρι το τέλος του 2014, όταν αυτές δεν ήταν εξαρτημένες από τον ELA. Το μοντέλο αυτό ξεπεράστηκε από το σοκ της δεύτερης και μεγαλύτερηςφυγής καταθέσεων, ύψους περίπου 50 δισ. ευρώ το 2015.
Με έλλειμμα ρευστότητας ίσο με το 1/3 του ΑΕΠ και αδύνατη την επιστροφή καταθέσεων, με κεφάλαια 30 δισ. ευρώ (τα 17 δισ. από αναβαλλόμενες φορολογικές υποχρεώσεις) που καλούνται να καλύψουν ζημίες από μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα 115 δισ. ευρώ, και αδυναμία να χρηματοδοτήσουν την οικονομία, οι ελληνικές τράπεζες χρειάζονται πλέον δραστικότερες μεθόδους θεραπείας. Το σχέδιο της θεραπείας καταλήγει σε συγχωνεύσεις και εξαγορές από μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς τραπεζικούς ομίλους. Μάλιστα, το νέο αυτό κεφάλαιο της ιστορίας τους οι ελληνικές τράπεζες θα κληθούν να το γράψουν το 2018.
ΕΠΟΠΤΕΙΑ
Προληπτικά “δίχτυα ασφαλείας”
1. Ταχεία εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών του SSΜ για τα NPLs και επέκτασή τους και σε ιδρύματα που δεν εποπτεύονται απευθείας από τον SSM.
2. Ενίσχυση των παρεχόμενων δυνατοτήτων στους επόπτες αναφορικά με την πολιτική προβλέψεων των τραπεζών για τα NPLs, μέσω νομοθετικής αλλαγής το πλαίσιο της Ευρωζώνης κάνοντας χρήση της εν εξελίξει ανασκόπησης του πλαισίου CRR/CRD IV. Προτείνονται ειδικές προσαρμογές, φίλτρα ή αφαίρεση των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών (στη βάση της νομοθεσίας της Ευρωζώνης, ειδικά αρ. 104 της CRD IV και αρ. 16 του κανονισμού του SSM), καθώς και ο περιορισμός της διανομής μερίσματος στους μετόχους με σκοπό να διασφαλίζεται ότι η παραγωγή κεφαλαίου ή ο σχηματισμός προβλέψεων διατηρείται και διαφυλάσσεται σε τράπεζες με υψηλά NPLs.
3. Προτείνεται να εισαχθούν προληπτικά “δίχτυα ασφαλείας” για μελλοντικές ροές NPLs, με τη μορφή αυτόματης αφαίρεσης από τα ίδια κεφάλαια. Αυτή η απαίτηση θα μπορούσε να εφαρμοστεί στα νέα NPLs που θα δημιουργηθούν από μία ημερομηνία που θα αποφασιστεί, όπως αναφέρεται ενδεικτικά στο σχέδιο, από 01/01/2020.
4. Προτείνεται να διαμορφωθούν συγκεκριμένα standards για τη χορήγηση δανείων. Όπως επισημαίνεται, οι αναφορές για τη συνολική στρατηγική της κάθε τράπεζας και η “όρεξη” για την ανάληψη κινδύνων και τα όριά της θα πρέπει να περιλαμβάνουν ξεκάθαρες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα ποια είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δανείων υγιούς προέλευσης. Κρίνεται απαραίτητη μια ενεργή επίβλεψη της επίδοσης των δανείων ώστε να διασφαλίζεται ότι οι όροι των δανειακών συμβάσεων τηρούνται από τους δανειζόμενους. Η ΕΒΑ θα πρέπει να αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές για την προέλευση (ποιότητα) των δανείων, οι οποίες θα αντιμετωπίζουν θέματα όπως η διακυβέρνηση, η διαφάνεια και η εκτίμηση της ικανότητας του δανειζόμενουνα αντεπεξέλθει στο δάνειο και η συμμόρφωση των τραπεζών θα ελέγχεται εξονυχιστικά από τους επόπτες.
5. Η ΕΒΑ θα εξουσιοδοτηθεί να αναπτύξει εξειδικευμένη μεθοδολογία που θα απευθύνεται στα μη εξυπηρετούμενα χαρτοφυλάκια, περιλαμβανομένης και προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης ή άλλων μέτρων υποστήριξης των τραπεζών, σύμφωνα με το άρ. 32 (4) της BRRD.
ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑ
Έμφαση στην ανάκτηση ενεχύρων
1. Για τη βελτίωση της διαφάνειας στο καθεστώς αφερεγγυότητας και τη διαθεσιμότητα στοιχείων για τράπεζες, επενδυτές και διαχειριστές, προτείνεται να αναπτυχθεί δέσμη κοινών δεικτών για τις αιτήσεις αφερεγγυότητας σε περιφερειακό επίπεδο.
2. Επίσης, να δοθούν κίνητρα για μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο (νομοθετικό πλαίσιο, δικαστική και διοικητική ικανότητα) και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να δημιουργηθεί Δείκτης Αναφοράς (benchmark) για την Αφερεγγυότητα.
3. Προτείνεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατόπιν εξουσιοδότησης του Eurogroup, να διενεργεί προληπτικά άσκηση benchmarking σε θέματα που σχετίζονται με τα ΝPLs. Κρίνεται σημαντικό να υπάρχουν ακριβείς μετρήσεις για τα ποσοστά, τους χρόνους και τα κόστη ανάκτησης οφειλών σε εθνικό επίπεδο. Τα αποτελέσματα της άσκησης αναφοράς (benchmarking exercise) θα δημοσιοποιούνται.
4. Τα κράτη – μέλη καλούνται να συμφωνήσουν με την πρόταση της Κομισιόν για προληπτικό πλαίσιο αναδιαρθρώσεων, δεύτερη ευκαιρία και μέτρα που ενισχύουν την αποτελεσματικότητα των αναδιαρθρώσεων, πτωχεύσεων και διαγραφών χρέους, ως πρώτο βήμα για την εναρμόνιση ορισμένων στοιχείων των προπτωχευτικών διαδικασιών.
5. Θα μελετηθεί η προστασία των εξασφαλισμένων πιστωτών, η οποία θα διευκολύνει την ταχεία ανάκτηση ενεχύρων, συμπεριλαμβανομένων αυτών στη διαδικασία μηχανισμών εξωδικαστικών διευθετήσεων.
6. Προτείνεται η Κομισιόν να εξετάσει ένα προαιρετικό εναρμονισμένοευρωπαϊκό σύστημα για τα μη χρηματοοικονομικά ενέχυρα για τον δανεισμό επιχειρήσεων, ακολουθώντας την προσέγγιση της Οδηγίας για τα χρηματοοικονομικά ενέχυρα. Σκοπός είναι η ενίσχυση της προστασίας των αποδεκτών ενεχύρων από αναβολές και “πάγωμα” διαδικασιών αφερεγγυότητας που παρατηρούνται σε χώρες – μέλη, με την καθιέρωση μίας ενιαίας διαδικασίας για τη γρήγορη εκτέλεση των ενεχύρων αυτών και την εξαίρεσή τους από διαφορετικούς και δυνητικά αναποτελεσματικούς κανονισμούς σε εθνικό επίπεδο.
7. Προτείνεται να ισχύσει ξεκάθαρος ορισμός του όρου “αφερεγγυότητα” που θα εναρμονίζει τους εθνικούς ορισμούς. Ο ορισμός θα δημιουργεί συγκεκριμένη υποχρέωση στους δανειστές να κινούν τις διαδικασίες πτώχευσης για τον οφειλέτη και η “πτώχευση” να ολοκληρώνεται εντός συγκεκριμένου χρονικού ορίου. Εναρμόνιση της αποφυγής ενεργειών και σαφής ορισμός χρονικού σημείου πρόκλησης ζημίας στην περιουσία του δανειστή πρέπει, επίσης, να εξεταστούν.
8. Προτείνεται να ενταθεί η προσοχή σε κινδύνους που συνδέονται με αναποτελεσματικά πλαίσια αφερεγγυότητας, ειδικά σε ό,τι αφορά στρατηγικές επιβολής είσπραξης δανείων στα πλάνα διαχείρισης NPLs και αποτίμησης ενεχύρων. Αυτά τα δεδομένα δεν λαμβάνονται λεπτομερώς υπόψη επί του παρόντος και τα stress tests δεν περιλαμβάνουν τεστ που να σχετίζονται με τη συμφόρηση στα δικαστικά συστήματα που περιορίζουν την ικανότητα εξαναγκασμού συμβάσεων και πλειστηριασμών. “Πρέπει να αντιμετωπιστεί ο συστημικός κίνδυνος που προκύπτει από τη δικαστική συμφόρηση, τα δομικά εμπόδια για αξιόπιστες διαδικασίες επιβολής στον δανειολήπτη και τις αβεβαιότητες που σχετίζονται με την αξία που μπορούν να εξάγουν οι τράπεζες από τις διαδικασίες αφερεγγυότητας”.
ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ
Άρση εμποδίων για τρίτους διαχειριστές NPLs
1. Εφαρμογή ενισχυμένων απαιτήσεων αποκάλυψης στοιχείων για την ποιότητα ενεργητικού και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
2. Εξουσιοδότηση της ΕΒΑ να αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές για τα στοιχεία (κασέτες) που αποστέλλουν οι τράπεζες, ώστε να περιέχουν standard στοιχεία, προκειμένου να ενισχυθεί η ετοιμότητα για πωλήσεις NPLs.
3. Προτείνεται να εξεταστεί εναρμόνιση στα συστήματα μεταβίβασης και ιδιοκτησίας μη εξυπηρετούμενων δανείων για τράπεζες και μη τράπεζες καθώς και να απλοποιηθούν, δυνητικά εναρμονιστούν οι απαιτήσεις για την αδειοδότηση τρίτων διαχειριστών δανείων. Η εναρμόνιση θα μπορούσε να εξεταστεί επίσης στο πλαίσιο της Ενιαίας Κεφαλαιαγοράς.
Προτείνεται να εξεταστεί η μεταβίβαση NPLs σε άλλη τράπεζα ή μη τραπεζικό ίδρυμα να είναι δυνατή χωρίς κανένα εμπόδιο (συναίνεση δανειολήπτη, ακίνητο οικιστικό ή μη). Επίσης, η διαχείριση NPLs από μη τραπεζικούς διαχειριστές να περιλαμβάνει τη δυνατότητα νέου δανεισμού για υπό αναδιάρθρωση μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Επιπλέον, το καθεστώςαδειοδότησης και εποπτείας των funds να εναρμονιστεί με ενιαία κριτήρια με εφαρμογή σε όλα τα συστήματα δικαιοδοσίας στην Ευρώπη και κατάλληλες προστασίες στους όρους του καθεστώτος αδειοδότησης. Τελικό ζητούμενο είναι η ανάπτυξη της βιομηχανίας διαχείρισης δανείων.
Συστήνεται τα κράτη-μέλη να εξετάσουν θεσμοθέτηση κωδίκων δεοντολογίας για την προστασία των καταναλωτών, αλλά και την αποφυγή αρνητικών συνεπειών για τη φήμη πωλητών και αποκτώντων NPLs. Προτείνεται να ενισχυθούν οι υποδομές παροχής στοιχείων για τις συναλλαγές στη δευτερογενή αγορά και να εξεταστεί η δημιουργία πλατφορμών, τόσο από ιδιώτες όσο και κρατικές, για συναλλαγές NPLs. Η ΕΒΑ θα μπορούσε να εξουσιοδοτηθεί να κάνει την προπαρασκευαστική εργασία για τις υποδομές / κεντρικό δίκτυο στοιχείων πληροφόρησης (data).
4. Θα εξεταστεί με πραγματιστική προσέγγιση η δημιουργία AMCs (“bad bank”)για τον διαχωρισμό προβληματικών περιουσιακών στοιχείων υπό την προοπτική συνθηκών επιτυχίας και προστιθέμενης αξίας στην αντιμετώπιση των NPLs. Προτείνεται να αποσαφηνιστεί ο επιτρεπτός σχεδιασμός που θα είναι συνεπής με το ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο για τα μέτρα ανακούφισηςενεργητικού με κρατική στήριξη και για τις εταιρείες διαχείρισης ενεργητικού.
ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ NPLs
Στόχος οι διασυνοριακές συγχωνεύσεις
1. Δομικές πρωτοβουλίες για να περιοριστεί ο κατακερματισμός τραπεζών και να αυξηθεί η ελκυστικότητα για ιδιώτες επενδυτές που “θα πρέπει να γίνουν καλοδεχούμενοι και να προστατευθούν”.
2. Να ενισχυθεί η μακροπρόθεσμη εποπτεία θεμάτων βιωσιμότητας τραπεζών και να διαμορφωθούν τα σωστά κίνητρα για αναδιαρθρώσεις και ενσωματώσεις τραπεζών, περιλαμβανομένων διασυνοριακών και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο που θα ενισχύουν περαιτέρω την τραπεζική ένωση.
Το κανονιστικό και προληπτικό περιβάλλον χρειάζεται να συμβάλει περισσότερο στον διασυνοριακό δανεισμό ή στην παροχή μη τραπεζικής χρηματοδότησης,προκειμένου να ελαττώσει την επίπτωση τοπικών αναδιαρθρώσεων.
3. Οι κανονιστικές αρχές θα πρέπει να αυξήσουν τον συντονισμό προκειμένου να δημιουργήσουν το σωστό πλαίσιο για μία μεθοδική στρατηγική εξόδου μη βιώσιμων τραπεζών, αν είναι αναγκαίο με ρευστοποίηση με κρατική βοήθεια.
