Ποιος είπε ότι η αυθαιρεσία… δεν είναι τέχνη; Πώς αλλιώς να περιγράψεις τους αριστοτεχνικούς ελιγμούς ανάμεσα στις διατάξεις της νομοθεσίας, ώστε να βρεθούν εκείνες οι δύο αλληλοσυγκρουόμενες διατάξεις που θα καθυστερήσουν την υπόθεση, ή τα επιχειρήματα που θα πείσουν το δικαστήριο για ακόμα μια προσωρινή διαταγή για να «παγώσει» η κατεδάφιση; Και βέβαια, όταν όλα τελειώσουν και κάθε περιθώριο εξαντληθεί, υπάρχουν πάντα… και οι βουλευτές.
Χθες λοιπόν το υπουργείο Περιβάλλοντος έκανε δεκτή μια γνωμοδότηση του Γ΄ τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, που αφορά στην υπόθεση ενός αυθαιρέτου στις Σπέτσες. Το αυθαίρετο (σε δημόσια δασική και αναδασωτέα έκταση) κηρύχθηκε κατεδαφιστέο το 2010. Αφού το Εφετείο απέρριψε την αίτηση αναστολής, ο ιδιοκτήτης του αυθαιρέτου ζήτησε να παραδώσει το κτίσμα στο Δημόσιο, προκειμένου να αποφύγει την καταβολή αποζημίωσης (που προβλέπει ο νόμος, από τη στιγμή που θα γίνει η κλήτευση, μέχρι την κατεδάφιση). Ομως μέσα στο κτίσμα υπήρχαν πράγματα. Και ενώ στις περιπτώσεις «αναγκαστικής κατεδάφισης» υπάρχει διαδικασία για τα πράγματα αυτά (τα παίρνει για μερικούς μήνες το Δημόσιο), στην περίπτωση αυτή υπήρχε κενό. Το υπουργείο απηύθυνε ερώτημα στο ΝΣΚ που έκρινε ότι το ακίνητο έπρεπε να είχε προσφερθεί κενό, κάνοντας μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση: «Η κατεδάφιση εμποδίζεται από τη στιγμή που ο παραχωρών το κτίσμα αφήνει κινητά αντικείμενα μέσα σε αυτό, υποδηλώνοντας έτσι ότι αρνείται να διευκολύνει την κατεδάφιση», αναφέρει.
Είναι άγνωστο αν ο αυθαιρετούχος προσπάθησε με αυτόν τον τρόπο να καθυστερήσει την κατεδάφιση, η υπόθεση κατέληξε όμως να προκαλέσει σύγχυση στη διοίκηση. Η ανακάλυψη διόδων καθυστέρησης της διοίκησης και αποτροπής της μπουλντόζας δεν είναι άλλωστε ασυνήθιστη. Κατ’ αρχάς, αν κάποιος δεν εντοπιστεί τη στιγμή που ανεγείρει το αυθαίρετο (σε δάση ή όχι), τότε για να γκρεμιστεί πρέπει να εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση, κάτι που μπορεί να κρατήσει πολλά χρόνια. Ακόμα όμως κι όταν αυτό συμβεί, η εμπειρία έχει δείξει ότι υπάρχουν τρόποι να σταματήσει η μπουλντόζα:
• Πρόσθεση νέων αυθαιρεσιών. Αν ένα κτίσμα είναι τελεσίδικα αυθαίρετο και πριν κατεδαφιστεί προστεθεί σε αυτό νέα αυθαιρεσία (λ.χ. μια επέκταση) που δεν είναι στατικά ανεξάρτητη, τότε δεν μπορεί να κατεδαφιστεί μόνο η παλιά, αλλά πρέπει πρώτα… να τελεσιδικήσει η νέα (μια διαδικασία που μπορεί, υποθετικά, να συνεχίζεται επ’ άπειρον).
• «Νομιμοποίηση» μέσω του 4178/13. Οι Αρχές έχουν συναντήσει πολλές φορές περιπτώσεις αυθαιρέτων που έχουν «δηλωθεί» χωρίς αυτό να επιτρέπεται (λ.χ. σε αιγιαλό, σε δάση), καθώς δεν ελέγχεται τι δηλώνεται και πού. Το αποτέλεσμα πάντως είναι ότι, προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία, πρέπει πρώτα το κτίριο να απενταχθεί, μια διαδικασία που συνεπάγεται καθυστέρηση κάποιων μηνών.
• Μία ακόμα προσωρινή διαταγή. Ακόμα κι αν μια υπόθεση τελεσιδικήσει, ο αυθαιρετούχος μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο αναβολή της κατεδάφισης προβάλλοντας κάποιο επιχείρημα: λόγους υγείας, αλλαγή ιδιοκτήτη, οτιδήποτε.
• Εκφοβισμός. Ο αυθαιρετούχος «λούζει» όποιον βλέπει με μηνύσεις: από τον υπάλληλο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης μέχρι τον οδηγό της μπουλντόζας, με μια τακτική «bullying». Συνήθως όταν ένα συνεργείο πηγαίνει για μια κατεδάφιση σε περιοχή αυθαιρέτων θα έρθει αντιμέτωπο με μια τοπική «κινητοποίηση», η οποία βέβαια για να διαλυθεί χρειάζεται ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις. Δεν είναι σπάνιο, επίσης, αν οι οδοί πρόσβασης στο αυθαίρετο είναι λιγοστές, το πρωί της κατεδάφισης ο δρόμος να βρίσκεται κλειστός από ένα μεγάλο, εγκαταλειμμένο φορτηγό που η υπηρεσία δεν έχει τα μέσα να μετακινήσει.
• Τροπολογία. Κι αν όλα τα επιχειρήματα τελειώσουν, υπάρχουν… και οι βουλευτές. Η κατεδάφιση των αυθαιρέτων στον Σχινιά, στο Πασαλιμάνι και αλλού ανεστάλη με μία τροπολογία. Οι βουλευτές ενίοτε ανεβαίνουν και σε μπουλντόζες, όχι βέβαια να να προασπίσουν τη νομιμότητα, αλλά το «λαϊκό περί δικαίου αίσθημα»…
