Οι ρίζες της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αποδεικνύονται πολύ γερές, μέσα σε έναν κόσμο που η εμβέλεια των γλωσσών των περιφερειακών, μικρών κρατών υποχωρεί. Ενδεικτικά, υπολογίζεται ότι περίπου 7.000 άτομα όλων των ηλικιών στις χώρες αυτές διδάσκονται την ελληνική γλώσσα.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Συντονιστή Εκπαίδευσης στη Μαριούπολη, που έχει στην ευθύνη του την ελληνόγλωσση εκπαίδευση όλων των βαθμίδων σε 22 χώρες στην ΚΑ Ευρώπη και στις χώρες της πρώην Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, στις χώρες αυτές η ελληνική διδάσκεται είτε ως υποχρεωτική δεύτερη/ξένη γλώσσα είτε ως προαιρετική. Σε 13 από τις 22 χώρες υπηρετούν αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί από την Ελλάδα προκειμένου, ως φυσικοί ομιλητές και φορείς της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού, να ενισχύσουν την εκμάθησή της.
Παράλληλα, υπάρχουν περίπου 30 Εδρες Ελληνικών Σπουδών στις χώρες ευθύνης του Γραφείου, οι οποίες, όπως ανέφερε στην «Κ» η κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών Ελένη Καραμαλέγκου, παρουσιάζουν αξιόλογη ερευνητική και συγγραφική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, εκπονούν λεξιλογικές μελέτες, καταγράφουν τοπικές διαλέκτους, πραγματοποιούν γλωσσολογική έρευνα κ.λπ. Οι αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί (δάσκαλοι και φιλόλογοι) στελεχώνουν πάνω από 40 τμήματα ελληνικής γλώσσας, τα οποία απευθύνονται σε μαθητές προσχολικής και σχολικής ηλικίας, αλλά και ενηλίκους με διάφορα επίπεδα ελληνομάθειας. Στα τμήματα ελληνικής γλώσσας, θα πρέπει να προστεθούν και όσα, κατά τόπους και περιοχές, λειτουργούν κάτω από την εποπτεία ελληνικών φορέων (κοινότητες, ενώσεις, ομοσπονδίες, κέντρα πολιτισμού). Ετσι εκτιμάται ότι στις χώρες στην ΚΑ Ευρώπη και στις χώρες της πρώην Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών τα ελληνικά διδάσκονται 7.000 πολίτες κάθε ηλικίας από περίπου 300 εκπαιδευτικούς.
Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε η πρώτη επιμορφωτική συνάντηση εκπαιδευτικών ελληνικής γλώσσας της ΚΑ Ευρώπης στην Οδησσό της Ουκρανίας. Μεταξύ των στόχων της συνάντησης ήταν η ενημέρωση των εκπαιδευτικών για τις σύγχρονες τάσεις στον χώρο της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας, και η παρουσίαση καινοτόμων και καλών πρακτικών στο πεδίο της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Μετείχαν εκπαιδευτικοί και από τις 13 χώρες στις οποίες διδάσκουν αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί από την Ελλάδα.
Η συνάντηση, που υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση των ελληνικών υπουργείων Εξωτερικών και Παιδείας και του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Παντελής Β. Μπούμπουρας» με έδρα στην Οδησσό, ήταν αφιερωμένη στον Ελληνα ευεργέτη του Πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνιο Φ. Παπαδάκη, ο οποίος έδρασε στην Οδησσό. Ο Αντ. Παπαδάκης κληροδότησε όλη την περιουσία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με αυτό το κληροδότημα χτίστηκε η Πανεπιστημιακή Λέσχη, και τα τελευταία χρόνια δίδονται ετησίως 400 υποτροφίες σε προπτυχιακούς φοιτητές του ΕΚΠΑ και 5 υποτροφίες σε μεταπτυχιακούς φοιτητές για την Ελλάδα και το εξωτερικό.
