Το Ευρωπαϊκό Δικαστηρίων των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) καταδίκασε σε πρόσφατη απόφασή του (4.4.2017- αρ.προσφυγής 36925/07- υπόθεση Guzelyurtlu and Others v. Cyprus and Turkey) τόσο την Κύπρο (με ψήφους πέντε υπέρ έναντι δύο κατά) όσο και την Τουρκία (ομόφωνα), για παραβίαση του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή/ διαδικασία έρευνας) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης (ΕΣΔΑ).
Η απόφαση προκαλεί πολλά ερωτηματικά καθώς αντιμετωπίζει τις Αρχές του ψευδοκράτους ως ισότιμες με τις κυπριακές Αρχές, χρησιμοποιώντας μάλιστα στο κείμενο της τον όρο “Αρχές της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου” (authorities of the “Turkish Republic of Northern Cyprus” (the “TRNC”)).
Η υπόθεση αφορούσε στη δολοφονία των Elmas, Zerrin και Eylül Güzelyurtlu, οικογένειας Τουρκοκυπρίων οι οποίοι πυροβολήθηκαν σε ελεύθερο έδαφος της Κύπρου στις 15 Ιανουαρίου 2005. Συγκεκριμένα ο πατέρας Elmas βρέθηκε νεκρός μέσα σε χαντάκι και η σύζυγός του Zerrin και η κόρη τους Eylul βρέθηκαν στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου τους.
Οι δράστες μετά τη δολοφονία διέφυγαν στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.
Για την υπόθεση ξεκίνησαν παράλληλες έρευνες που διεξήχθησαν από τις αρχές της κυπριακής κυβέρνησης και της τουρκικής κυβέρνησης αλλά και της ηγεσίας του ψευδοκράτους. Η τουρκοκυπριακή πλευρά επέμενε ότι ο φάκελος της υπόθεσης με τα αποδεικτικά στοιχεία εναντίον των υπόπτων έπρεπε να της παραδοθεί ώστε να ασκηθεί ποινική δίωξη, ωστόσο οι Κυπριακές Αρχές αρνούνταν και με βάση τα στοιχεία που είχαν συγκεντρωθεί κατά τη διάρκεια της έρευνας, ζήτησαν την έκδοση των υπόπτων που ενέπιπταν στη δικαιοδοσία της Τουρκίας ή του ψευδοκράτους με σκοπό να δικαστούν εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι αιτήσεις έκδοσης επιστράφηκαν στις κυπριακές αρχές χωρίς απάντηση με αποτέλεσμα οι έρευνες και των δύο πλευρών να οδηγηθούν σε αδιέξοδο, τρία χρόνια μετά την δολοφονία.
Οι προσφεύγοντες στο ΕΔΔΑ, συγγενείς των θυμάτων, διαμαρτυρήθηκαν τόσο για τις κυπριακές όσο και για τις τουρκικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου του ψευδοκράτους, ότι δεν συνεργάστηκαν και δεν διεξήγαγαν αποτελεσματική διερεύνηση σχετικά με τη δολοφονία των συγγενών τους.
Το Δικαστήριο στην απόφασή του, διαπίστωσε ότι, όταν – όπως εν προκειμένω στην περίπτωση των προσφευγόντων- η έρευνα για δολοφονίες εμπλέκει αναπόφευκτα περισσότερα από ένα κράτη, αυτά είναι υποχρεωμένα να συνεργάζονται αποτελεσματικά και να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη διευκόλυνση και την πραγματοποίηση αποτελεσματικής έρευνας της υπόθεσης συνολικά.
Ωστόσο, από όλα τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου προέκυψε ότι οι δύο πλευρές δεν ήταν διατεθειμένες να κάνουν συμβιβασμούς στις θέσεις τους και να βρουν κοινό έδαφος, παρά τις διάφορες επιλογές που προτάθηκαν, μεταξύ άλλων και από τα Ηνωμένα Έθνη.
Όπως σημειώνει το Δικαστήριο «η αντίθεση αυτή προέκυψε από πολιτικές θέσεις που αντανακλούσαν την μακρόχρονη και έντονη πολιτική διαμάχη μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας».
Έτσι, η κατάσταση αυτή οδήγησε σε αναποτελεσματικές και ανεπαρκείς έρευνες που οδήγησαν τελικά σε αδιέξοδο μια υπόθεση τριών δολοφονιών μετά από 8 χρόνια.
Το Δικαστήριο τελικά επιδίκασε αποζημίωση 8.500 ευρώ υπέρ των συγγενών και εις βάρος τόσο της Κύπρου όσο και της Τουρκίας.
Οι δικαστές Γεώργιος Σεργίδης (Κύπρος) και Pastor Vilanova (Aνδόρα) μειοψήφησαν. Ειδικότερα, ο Κύπριος Δικαστής συμπέρανε σε αντίθεση με την πλειοψηφία, ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης στο διαδικαστικό του σκέλος αποκλειστικά από την Τουρκία και όχι από την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία εκπλήρωσε στη συγκεκριμένη υπόθεση τη δικονομική της υποχρέωση βάσει αυτής της διάταξης.
Ο μειοψηφήσας δικαστής μεταξύ άλλων επισημαίνει ότι εν προκειμένω, η πλειοψηφία, αν και ίσως επεδίωκε να διατηρήσει ισότιμη ισορροπία μεταξύ των δύο εναγομένων κρατών, αναγνώρισε τελικά μια απεριόριστη επέκταση της de facto αρμοδιότητας των δικαστηρίων της τουρκοκυπριακής πλευράς κάτι που δεν είναι αποδεκτό από τον ίδιο.
Αναφέρει επίσης ότι το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να είναι η μόνη νόμιμη κυβέρνηση στην Κύπρο, όπως αναγνωρίζεται από τη νομολογία του Στρασβούργου, θα πρέπει να γίνεται σεβαστό και να προστατεύεται από το Δικαστήριο, όχι μόνο άμεσα αλλά και έμμεσα, και όχι μόνο με λόγια, αλλά και στην πράξη. Αυτό το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να είναι η μόνη νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου και να αντιμετωπιστεί ανάλογα σε διεθνές επίπεδο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν ανήκει μόνο στην Δημοκρατία, αλλά και στον λαό της και σε όλους τους ανθρώπους που ζουν εκεί, χωρίς διακρίσεις.
Ο έτερος μειοψηφήσας δικαστής Pastor Vilanova εξέφρασε την άποψη ότι οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δικαιούνταν εύλογα να υποστηρίξουν ότι είχαν πλήρη δικαιοδοσία για τις δολοφονίες που διαπράχθηκαν στο έδαφός της. Επίσης οι αρχές του ψευδοκράτους ελλείψει οποιασδήποτε διμερούς συμφωνίας με την Κυπριακή Δημοκρατία, διέπραξαν κατάχρηση εξουσίας απαιτώντας από τις κυπριακές αρχές να διαβιβάσουν τα αποτελέσματα της έρευνας.
Επεσήμανε ακόμα ότι η Τουρκία είχε τη δυνατότητα να παραδώσει τους υπόπτους στην Κύπρο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Έκδοσης και ότι οι ύποπτοι θα μπορούσαν να έχουν δικαστεί στη Δημοκρατία της Κύπρου. Ωστόσο, η Τουρκία δεν απάντησε ούτε καν στην επίσημη αίτηση έκδοσης, καταλήγει ο δικαστής Vilanova. (cylegalnews.com / στοιχεία απόφασης: hudoc.echr.coe.int)
Δείτε το πλήρες κείμενο της απόφασης μαζί με τις απόψεις της μειοψηφίας εδώ
