Στην Ιταλία η «συνένωση» κτηματολογίου και υποθηκοφυλακείων ολοκληρώθηκε το 1991. Στην Ολλανδία η μετάβαση στο νέο ψηφιακό κτηματολόγιο ολοκληρώθηκε το 1985, στη Σουηδία το 1995, στη Βουλγαρία το 2009, στην Πολωνία το 2010. Η Ελλάδα καλείται να παρουσιάσει έως τον Σεπτέμβριο ένα σχέδιο για τη συνένωση Κτηματολογίου και υποθηκοφυλακείων, με μια βασική διαφορά: είναι η μόνη από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης η οποία δεν έχει ακόμα ολοκληρώσει την κτηματογράφηση. Πριν από λίγες ημέρες, το ΚΥΣΟΙΠ ενέκρινε τον νέο, ας ελπίσουμε τελευταίο, οδικό χάρτη για την ολοκλήρωση του πολύπαθου έργου.
Η ιστορία του κτηματολογίου στη χώρα μας ξεκινάει το 1995. Μέχρι τότε, ήδη από την εποχή του Οθωνα (1836), είχαν γίνει ορισμένες αποτυχημένες προσπάθειες. Αλλες εστίαζαν στην καταγραφή των ιδιοκτησιών στις πόλεις (1923), άλλες στον αγροτικό χώρο (1939), άλλες στα δάση (1976), χωρίς η προσπάθεια να ολοκληρώνεται. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, μόνο δύο περιοχές στη χώρα είχαν Κτηματολόγιο: από το 1923 ένα τμήμα της Καλλιθέας και του Παλαιού Φαλήρου (το λεγόμενο «Γραφείο Πρωτευούσης»), που έγινε πιλοτικά, αλλά… έμεινε εκεί. Και από το 1930 η Ρόδος, η Κως και το Λακκί της Λέρου, που κτηματογραφήθηκαν κατά την ιταλική κατοχή.
Η επανέναρξη του Κτηματολογίου όπως το γνωρίζουμε σήμερα έγινε το 1995, με τον νόμο 2308 με τον οποίο ιδρύθηκε και η Κτηματολόγιο Α.Ε. (η νομοθεσία τροποποιήθηκε ακόμα οκτώ φορές έως σήμερα). Η εταιρεία επανδρώθηκε με στελέχη από τον ιδιωτικό τομέα και από το 1995 έως το 1999 ξεκίνησε την κτηματογράφηση 333 (διάσπαρτων) περιοχών για να αποκτηθεί εμπειρία.
Ομως τα προβλήματα ήταν πολλά. Το 2001 ο κοινοτικός επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ κατηγόρησε την πολιτεία ότι «δεν υπήρξε διαφάνεια» στην υλοποίηση του έργου, ότι μόνο το ένα τέταρτο της αρχικά προβλεπόμενης έκτασης (δηλαδή 8.440 τ. χλμ. έναντι 35.000 τ. χλμ.) κτηματογραφήθηκε με υπερδιπλάσιο κόστος (276 εκατ. ευρώ, αντί των 130 εκατ. ευρώ). Ετσι η Επιτροπή ζήτησε την επιστροφή 100 εκατ. κοινοτικών πόρων και αρνήθηκε να ξαναχρηματοδοτήσει το Κτηματολόγιο στην Ελλάδα.
Το 2008 ξεκίνησε η δεύτερη γενιά κτηματογράφησης: αφορούσε 107 αστικές περιοχές (κυρίως πρωτεύουσες νομών) και την Πάρνηθα. Γίνεται όμως μια (όπως αποδείχθηκε) κακή επιλογή: η κτηματογράφηση χωρίστηκε σε δύο φάσεις, με δύο διαγωνισμούς, επιλογή που διπλασίασε… τη δυνατότητα ενστάσεων μεταξύ των συμμετεχουσών εταιρειών. Ως αποτέλεσμα, σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί η β΄ φάση για τον Δήμο Αθηναίων, τον Βόλο, τη Λαμία και τη Λιβαδειά.
Το 2011 ακολούθησε η τρίτη γενιά κτηματογράφησης, με δύο διαγωνισμούς για ημιαστικές περιοχές και περιοχές αναδασμών και διανομών, καθώς και 10 νομούς (το πρόγραμμα βρίσκεται σε εξέλιξη). Το Κτηματολόγιο είχε αρχίσει πλέον να παρακμάζει.
Το 2013 πραγματοποιήθηκε νέος διαγωνισμός για την ολοκλήρωση του έργου (χωρίς καν να έχουν εξασφαλιστεί πόροι), ο οποίος όμως τελικά ακυρώθηκε και επαναπροκηρύχθηκε το 2016 λόγω «συνεννόησης» των συμμετασχόντων.
Ο νέος οδικός χάρτης
Πριν από λίγες ημέρες, το ΚΥΣΟΙΠ ενέκρινε και κατέθεσε στους θεσμούς τον νέο οδικό χάρτη του έργου. Οπως προβλέπει:
• Εως τον Ιούλιο θα πρέπει να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για την εκπόνηση των υπόλοιπων δασικών χαρτών.
• Εως τον Σεπτέμβριο θα έχει δημιουργηθεί ο νέος φορέας για το Κτηματολόγιο και έως τον Δεκέμβριο θα έχει διοριστεί η διοίκησή του. Μέχρι τον Φεβρουάριο (2018) θα εγκριθεί το επιχειρησιακό σχέδιο.
• Από τον Σεπτέμβριο (2017) θα πρέπει να ξεκινήσει η τελευταία γενιά κτηματογράφησης.
• Εως τον Νοέμβριο (2017) θα πρέπει να γίνει η διασύνδεση των κτηματολογικών βάσεων με το Ε9 του TAXIS.
• Εως τον Δεκέμβριο (2017) θα πρέπει να κυρωθεί η γραμμή αιγιαλού για το σύνολο της χώρας.
• Εως τον Μάρτιο (2018) θα πρέπει να καταρτιστεί μια στρατηγική για την ψηφιοποίηση του αρχείου των υποθηκοφυλακείων.
Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει αναλάβει να καταρτίσει μια πρόταση για τη μετάβαση από τα υποθηκοφυλακεία και τα μεταβατικά κτηματολογικά γραφεία στη νέα δομή του κτηματολογίου.
