Προσφάτως, ένας ανώτερος αξιωματούχος του Βιετνάμ ρώτησε τον Κινέζο υπουργό Εξωτερικών, Wang Yi στο Πνομ Πενχ, εάν οι διαπραγματεύσεις με την ASEAN για τον Κώδικα Δεοντολογίας της Θάλασσας της Νότιας Κίνας (COC) θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του έτους. Ένας Νοτιοασιάτης διπλωμάτης μου είπε ότι ο Wang και οι συνεργάτες του γέλασαν. Ένας Βιετναμέζος παρατηρητής δήλωσε πως λυπόταν για την ASEAN. “Απλώς χρησιμοποιούν τον Κώδικα για να αγοράσουν χρόνο”.
Ο κινέζικος κυνισμός για τον COC αντιβαίνει στην προφανή πρόοδο. Τον Αύγουστο του 2016 -ένα μήνα μετά από την ιστορική απόφαση της Χάγης για την υπόθεση της Μανίλας έναντι του Πεκίνου- η ASEAN και η Κίνα συμφώνησαν σε μια τηλεφωνική γραμμή για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στη θάλασσα και σε μια κοινή διακήρυξη εφαρμογής του Κώδικα απρογραμμάτιστων συναντήσεων στη θάλασσα, στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Τον περασμένο μήνα ο Wang δήλωσε ότι έχει ολοκληρωθεί ένα προσχέδιο του COC. Η Κίνα θα φιλοξενήσει μια συνάντηση με την ASEAN στο Μάιο ώστε να βρεθεί μια προκαταρκτική συμφωνία για ένα πλαίσιο του COC.
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η προφανής προθυμία της Κίνας να επισπεύσει τις συνομιλίες για τον κώδικα, έρχεται μετά από 15 χρόνια προσπαθειών για την μετατροπή της Διακήρυξης του Κώδικα Συμπεριφοράς των Συμβαλλομένων Μερών στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας (DOC) σε μία COC. Αλλά ακόμη κι αν η Κίνα και η ASEAN συμφωνήσουν στην COC, τα ερωτήματα θα παραμείνουν σχετικά με την αποτελεσματικότητά της.
Πρώτον, δεν είναι βέβαιο ποια γεωγραφική περιοχή η COC θα κάλυπτε. Ούτε είναι ξεκάθαρο εάν θα υπάρξει τιμωρητικό στοιχείο για αυτό. Δεύτερον, η Κίνα χρησιμοποιεί τον COC για να εκτρέψει την κριτική για την αποκατάσταση και στρατιωτικοποίηση των θαλάσσιων χαρακτηριστικών. Η πιο πρόσφατη προσπάθεια να προχωρήσουμε με την COC ήρθε ένα μήνα μετά από την απόφαση της Χάγης.
Το θέμα είναι ότι η Κίνα είναι εναντίον της ιδέας ενός COC και πιστεύει πως άλλοι ενάγοντες δεν συμμορφώθηκαν με τον DOC. Μιλώντας σε δημοσιογράφους της Σιγκαπούρης το 2012, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Fu Ring υποστήριξε ότι δεν έχει νόημα να προχωρήσει με την COC “όταν η DOC δεν τηρείται πιστά” (ανεξάρτητα από το ότι η Κίνα έχει αγνοήσει το γεγονός ότι οι δραστηριότητές της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας από το 2013 ξεπερνούν κατά πολύ εκείνες άλλων). Παρομοίως, ο υπουργός Εξωτερικών Yang Jiechi δήλωσε το 2014 ότι η Κίνα ήταν ανοιχτή στο να ξεκινήσει συζητήσεις για τον COC εάν υπήρχε πλήρης συμμόρφωση με το DOC από όλα τα μέρη,
Στην καλύτερη περίπτωση, το COC θα έβαζε απλώς φρένο στην εκτεταμένη στρατιωτικοποίηση της Κίνας. Κανένας δεν αμφισβητεί ότι η ASEAB έχει παράσχει την αναγκαία σταθερότητα και ευημερία στην περιοχή. Αλλά η αποτελεσματικότητά της στην διαχείριση των θεμάτων “σκληρής ασφάλειας”, όπως η θάλασσα της Νότιας Κίνας, αμφισβητείται. Αυτό ξεκινά το 2012 όταν η ASEAN δεν κατόρθωσε να εκδώσει ένα ανακοινωθέν για τις δραστηριότητες του Πεκίνου στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Η Κίνα φερόταν να έχει εμπειρεάσει την Καμπότζη, που είχε την προεδρία της ASEAN, ώστε να σταματήσει την έκδοση μιας ανακοίνωσης, υπογραμμίζοντας την προθυμία του Πεκίνου να χρησιμοποιεί φίλους εντός της ASEAN για να πετύχει τους στόχους ου.
Η Ινδονησία, η πιθανή επικεφαλής της ομάδας, φαίνεται να έχει γίνει εσωστρεφής. Προσφάτως, ένας υψηλόβαθμος Ινδονήσιος αξιωματούχους δήλωσε σε μια ομάδα μελετητών και επιχειρηματιών ότι η Τζακάρτα θεωρεί πως η προσέγγιση του Αμερικανού προέδρου Trump στην Κίνα και στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, είναι “κρίσιμη”. Αλλά προειδοποίησε ότι η Ινδονησία θα υιοθετήσει μια στάση αναμονής αντί να ηγηθεί των διαφωνιών. Τον προηγούμενο μήνα, ο Ινδονήσιος συντονιστής υπουργός Ναυτιλιακών υποθέσεων, δήλωσε πως η Ινδονησία δεν προτίθεται να κάνει κοινές περιοπολίες στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, με την Αυστραλία.
Η Σιγκαπούρη, η οποία έχει μια ομοιόμορφη προσέγγιση στις διαφωνίες της θάλασσας της Νότιας Κίνας, υποστήριξε την ανάγκη συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο, βρέθηκε υπό πίεση από την Κίνα η οποία είχε στην κατοχή της εννέα οχήματα πεζικού της Σιγκαπούρης στο Χονγκ Κονγκ πέρυσι. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η προσοχή έχει στραφεί στην κυβέρνηση Trump, η οποία εξέφρασε την στήριξή της για συμμάχους όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, την υιοθέτηση μιας πιο σκληρής προσέγγισης προς την Κίνα και ένα σχέδιο αναδιοργάνωσης του Αμερικανικού Ναυτικού.
Ωστόσο, σκοτώνοντας την ΤΡΡ, ο trump έχει διώξει έναν βασικό πυλώνα της αμερικανικής παρουσίας στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. Τελος, φαίνεται ότι υπάρχουν ελάχιστες ή και καθόλου πολιτικές καινοτομίες όσον αφορά στο να οδηγηθεί πίσω η Κίνα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Εάν η κυβέρνηση Obama υπέστη πλήγμα από την παράλυση της ανάλυσης -με το να σκέφτεται υπερβολικά της αντιδράσεις της Κίνας στις αμερικανικές ενέργειας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας- η παράλυση της κυβέρνησης Trump προκύπτει από έλλειψη ανάλυσης. Εκατοντάδες θέσεις στο State Department και στο Πεντάγωνο, παραμένουν κενές.
Η Ουάσιγκτον χρειάζεται να δημιουργήσει μια κόκκινη γραμμή στο Scarborough Shoal, το οποίο κατέλαβε η Κίνα από τις Φιλιππίνες το 2012. Αναφέρθηκε τον προηγούμενο μήνα ότι η Κϊνα θα ξεκινήσει να εργάζεται σε έναν περιβαλλοντικό σταθμό παρακολούθησης εκεί. Ο φόβος είναι ότι η Κϊνα θα αρχίσει την βυθοκόρηση, και θα ακολουθήσει στρατιωτικοποίηση, δημιουργώντας ως εκ τούτου ένα στρατηγικό τρίγωνο που συνδέει το Woody Island, την αλυσίδα Spratlys και το Scarborough Shoal, που θα κυριαρχούσε στο μεγαλύτερο μέρος της θάλασσας της Νότιας Κίνας.
Τέσσερα χρόνια συζητήσεων για το διεθνές δίκαιο και την ανάγκη μιας περιφερειακής τάξης βασισμένης σε κανόνες, δεν έχουν σταματήσει το Πεκίνο από το να κατασκευάζει projects εκεί. Στις αρχές του Απριλίου, ήταν ο Trump ο οποίος παραβίασε την κόκκινη γραμμή του Obama στη Συρία, με την εκτόξευση επιθέσεων πυραύλων cruise σε ένα συριακό αεροδρόμιο, το οποίο είχε διεξάγει επίθεση με χημικά. Δεδομένης της επίδειξης ισχύος της Κίνας ατη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, είναι καιρός ο Donald Trump να δηλώσει για το Scarborough Shoal: “Δεν θα περάσεις” (You shall not pass).
